به گزارش می متالز، در سالهای اخیر هرگاه نامی از شستا به میان میآمد تصویری که در اذهان افکار عمومی شکل میگرفت تصویر مناسبی نبود. در حالی که یکی از بنگاههای اقتصادی مهم در کشور محسوب میشود اما سازمانها و نهادهای نظارتی همواره از نحوه گزارشدهی آن ناراضی بودند درحالی که در حدود یکسال اخیر و تحقق شعار جوانگرایی وعدهداده شده توسط رییسجمهور و وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، پویایی و نشاط در مجموعه شستا با مدیریت جوان و تحولگرا، محقق شد و شستا به یکی از موفقترین و پربازدهترین بنگاههای اقتصادی کشور تبدیل شد.
به همین روی با محمد رضوانیفر مدیرعامل 42 ساله شستا که معتقد است؛"شستا را از گذشته به ارث نبردیم بلکه از آیندگان به عاریه گرفتهایم، این امانت را باید به شکلی مدیریت کنیم که با افتخار به نسل بعدی تحویل دهیم"، به گفتوگو نشستیم تا علاوه بر برنامههای آتی وی، درخصوص چالشها و مشکلات پیش رو نیز سخن بگوییم. مشروح این گفتوگو را در زیر میخوانید:
پیش از آمدن به شستا بنده، حدود یک سال در شرکت سرمایهگذاری دارویی تامین مشغول به فعالیت بودم. به همین دلیل از الگوی مدیریتی حاکم بر شستا مطلع بودم. به هر صورت هلدینگ دارویی نیز به عنوان دومین هلدینگ بزرگ این مجموعه (شستا) مقیاس خوبی برای شناخت نسبی از سازه مدیریتی شستا به شمار میآید. با نحوه نظارتها، اعمال کنترلها، نحوه برگزاری مجامع، گزارشات، نحوه تصمیم سازی و تصمیم گیریها کاملاً آشنا بودم. همچنین نحوه نظارت و کنترل بر خرید و فروشها، تعریف و تصویب پروژهها، نحوه پیگیری پروندههای حقوقی و نحوه توجه به مسائل و چالشهای شرکتهای مشکلدار و نوع نگاه به توسعه تعاملات با بازار سرمایه و بورس را دیده بودم. به سبب جلسات و رفت وآمدها آشنایی اجمالی از سایر هلدینگها نیز داشتم و تمام اینها به شناخت بیشتر از شستا کمک کرد. به همین خاطر پیش از آمدن به شستا مسائل کلیدی و اساسی شستا را مدنظر داشته و جمعبندی کرده بودم. علاوه بر این از آبانماه سال ۹۷ که آقای دکتر شریعتمداری محبت کرده و طرح بحث نمودند تا ابتدای آذرماه که به عنوان مدیرعامل شستا منصوب شدم، با همراهی و همفکری ایشان برنامهای جامع و منسجم طراحی کردیم. آنچهکه در شستا در این دوره مدیریتی عملی شد؛ دقیقا همان برنامهای بود که به عنوان سیاستهای کلان و راهبردهای ارتقاء عملکرد و کارایی شفاف در روز اول با وزیر محترم، جمع بندی و طراحی شده بود.
مهمترین و اولین برنامه ما به منظور تحول در شستا ساماندهی شرکتها از طریق ادغام، انحلال، ورود به بورس و فروش سهام بود.این همان نکتهای بود که بارها از سوی رئیسجمهور محترم مورد تاکید قرار گرفته و در ابتدای فعالیت بنده نیز مقرر شد که 30 شرکت و 3 هلدینگ را وارد بورس کنیم. در این دوره نزدیم به یکسال، 7 شرکت و یک هلدینگ به بورس پیوستند و مراحل ورود به بورس شرکتهای باقی مانده به سرعت در حال انجام است. براساس برآوردها پیشبینی میشد که حداقل 14شرکت را ادغام کنیم. پس از تجربه موفق ادغام شرکتهای فرآیندگستر در کلرپارس ادغام، شرکتهای شیمیتکس در شیمی بافت و اسالم در چوکا به سرعت عملی شد و ادغام شرکتهای دیگر نیز همچنان با طی کردن مراحل قانونی، به سرعت در حال پیگیری است. در زمینه انحلال نیز با شرکتهای زیادی مواجه بودیم که کارایی و فروش نداشتند و حوزه فعالیتشان به دلیل تغییرات تکنولوژیک و زیست محیطی و مسائل دیگر تغییر پیدا کرده است.
بله این موضوع با توجه به تاکیدات وزیر محترم، دومین محور برنامههای ما برای اداره شستا بود. در خصوص ارتقای شفافیت و سلامت اداری و موضوع شفافیت نیز برنامههای مهمی علاوه بر اقدامات انجام شده در در دستور کار قرار گرفت تا بتوانیم مجامع را به صورت شفاف برگزار کنیم و در همین راستا سامانههای اطلاعرسانی و شفافیت را اجرایی کردیم. 8 آبانماه سالجاری بود که مجمع در حضور آقای وزیر برگزار شد و در این مجمع از بخشی سامانهها (در حوزه شفافیت) همچون سامانه اسناد، سامانه انتصابات،ع سامانه ارزیابی عملکرد یا کارنامه رونمایی شد و به همین ترتیب مابقی سامانهها نیز در حال آماده سازی است.
بله. چالشی در شستا وجود داشت که آیا شرکتها و مجموعههای شستا مشمول رسیدگیهای دیوان محاسبات میشوند یا خیر. ما برای اینکه بگوییم برای پاسخگویی و شفافیت مرزی نداریم این چالش سنواتی را پایان دادیم و با دستور وزیر توافق کردیم تا دیوان محاسبات هم به زیرمجموعه شستا ورود کند.
سومین محور نیز افزایش کارایی و ارتقای عملکرد در شرکتهای تابعه بود. اصلاح نظام فروش، شفافسازی و اصلاح نظام و فرایندهای خرید، تمرکز بر فروش مناقصه و مزایده محور، اصلاح فرایندهای خرید،کنترل روشهای تامین مالی، کاهش هزینههای مالی و کاهش دوره وصول مطالبات که تبلور آن در سامانه کارنامه دیده میشود. خروجی آن را میتوان با مقایسه آمار شش ماهه امسال با سال گذشته به خوبی مشاهده کرد که نشان میدهد فروش از 16هزار میلیارد تومان تجمیعی شش ماهه ابتدای سال گذشته به 28 هزار میلیارد تومان رسیده است. همچنین سود تجمیعی نیز از 3 هزار و 100 میلیارد تومان در شش ماهه ابتدای سال 97 قریب به 9 هزار میلیارد تومان در شش ماهه اول سال 98 رسیده و این آمار رشد 3 برابری را نشان میدهد. در برخی هلدینگها عملکرد بسیار خوبی داشتیم. تنها شرکت بزرگی که هنوز دچار چالش است و امیدواریم تا اواخر امسال با تدابیر مورد نظر موضوعاتاش حل و به نقطه سر به سر رسیده و وارد فرآیند سودآوری شود، شرکت رایتل است.
یکی از بزرگترین چالشها در شستا مربوط به پروژهها بود. متاسفانه احصای درست و برآورد دقیق از پروژهها وجود نداشت، اینکه چه تعداد پروژه داریم؟ و اینکه کدام یک فرآیند تصویب را در شرکت و هیات مدیره هلدینگها طی کرده؟ گزارشی در این زمینه وجود نداشت و در ساختار شستا سازوکار مدیریتی برای نظارت بر پروژهها نیز دیده نمیشد. در حال حاضر تمام پروژههای موجود در سیستم را احصا و مصوبهها را بروزرسانی کردیم. همچنین روشهای تامین مالی برای آنها پیشبینی و استخراج شده است. از سوی دیگر پروژهها متوقف یا آنها که باید متوقف شوند را مشخص کردیم. اکنون تمرکز خود را بر روی 288 پروژه - به جز پروژههای که کارهای پیمان کاری انجام میدهند، قرار دادیم که امیدواریم تا پایان سال 99 آنها به بهره برداری برسند. بخش بزرگی از تامین مالی این پروژهها از محل تسهیلات بانکی و بخش دیگر آن از محل افزایش سرمایه شرکتها و منابع داخلی بوده است.
از 288 پروژه حدود 117پروژه در هلدینگ نفت،گاز و پتروشیمی است و حدود هزار و چهارصد میلیارد تومان حجم پروژهای است که تا پایان سال 99 به بهره برداری خواهیم رساند. حدود 87 پروژه در هلدینگ دارویی است که تقریبا 452 میلیارد تومان سرمایه گذاری بوده و عمدتا در حوزه بهینهسازی و بازسازی خطوط و ارتقای GMP است. نزدیک به 47 پروژه به استعداد نزدیک به هزار و 187 میلیارد تومان در هلدینگ سیمان است که بزرگترین آن انتقال فاز توسعه سیمان درود و انتقال سیمان فارس است. در هلدینگ فلزی- معدنی صدرتامین 6 پروژه داریم به استعداد 622 میلیارد تومان که شاخصترین آن انتقال شرکت پشم شیشه ایران از داخل شهر شیراز است. طلای سیستان و کردستان و خط 2 توسعه فرآوردههای نسوز در جمبزه و خط توسعه معدنی املاح است. در صنایع عمومی اکنون 9 پروژه گاوداری با حدود هزار میلیارد تومان سرمایهگذاری در حال اجراست که هلدینگ صنایع عمومی ما را به یکی از نقش آفرینان موثر تولید شیر در کشور تبدیل خواهد کرد، به جز این 9 پروژه یک پروژه شیر خشک بروجرد داریم که به سرعت در حال پیشرفت است.
به همین نسبت حدود 5 پروژه بزرگ به استعداد 218 میلیارد تومان در حوزه کشتیرانی و سه پروژه در حوزه انرژی با 151 میلیارد تومان سرمایهگذاری وجود دارد. تامین مالی 288 پروژه نامبرده که بر آنها تمرکز داریم و قطعی شده و FS (مطالعه امکانپذیری طرح) آنها بهروزرسانی شده و تمام مراحل قانونی و مستندسازی آن بنابر مصوبات هلدینگها، شرکتها و شستا طی شده است؛ قریب به 5 هزار میلیارد تومان پروژه است که به استعداد 288 پروژه که تاکنون بیش از هزار میلیارد تومان صرف شده و در برنامه سال 98، 2 هزار میلیارد تومان سرمایهگذاری برای این پروژهها دیده شده است، مابقی آن نیز برای سال 99 باقی میماند که بخش بزرگی از 288 پروژه در هلدینگهای مختلف به بهرهبرداری خواهند رسید.
یکی از برنامههایی که از ابتدا در دستور کار قرار گرفت مربوط به پیگیری پروندههای حقوقی است. عدهای گمان میکردند که میشود با کلاهبرداری و تبانی سرمایه شستا را به یغما ببرند و با تغییر مکرر مدیریت در شرکتها و شستا آن را مشمول گذر زمان و عدم پیگیری کنند. برخی پروندهها با برنامه ریزی و تبانی بخشی از ردههای میانی یا پایین تر در شرکتها شکل گرفته بود و رسیدگی به آنها کار پیچیدهای بود. اولین کار احصای این پروندهها بود. به این صورت برای اولین بار تمامی پروندههای حقوقی مورد بررسی قرار دادیم. خواهان و خوانده، ارزش اقتصادی پرونده، سال ایجاد، دوره مدیریت و آخرین وضعیت پرونده را به طور کامل استخراج کردیم. اولویت پیگیری پروندهها را بر اساس ضریب ریسک و مخاطراتی که برای شستا ایجاد میکرد نیز سطحبندی کردیم. در این زمینه به زودی خبرهای بسیار خبر خوبی خواهید شنید. اکنون پروندهها مراحل نهایی اجراییت را طی میکند و با فشارهای صورت گرفته مطالبات باید پرداخت شود و از این محل عدد و رقم بسیار بزرگی به دست می آید که در سنوات گذشته از دست رفته بود و با این پیگیریها به مجموعه شستا (حساب شرکتها و هلدینگها) باز خواهد گشت. این میزان از مطالبات رقمی بیش از هزار میلیارد تومان است که ظرف چند ماه آینده به دست میآید. برخی پروندهها مراحل نهایی خود را طی میکند که به جهت برخی ملاحظات حقوقی نمیتوان اسامی پروندهها را ذکر کرد، اما در اسرع وقت دستاوردها با مستندات اطلاع رسانی میشود.
اولین دستاورد این اقدام، همان شفافیتی است که جناب وزیر در مجلس تعهد کردند و شستا از پاسخگویی و ارائه گزارش عملکرد در یک مجمع محدود و جمع کوچک در منظر قضاوت عامه مردم و سهامداران قرار می گیرد. شستا مکلف میشود به ارائه صورتهای مالی و گزارش فعالیت هیات مدیره گزارش مربوط به تغییرات پرتفوی و سرمایه گذاری از یک امر داوطلبانه به یک امر الزامی تبدیل میشود در دوره های منظم ماهانه و سالانه. بنابرین این اقدام موجب ارتقاء شفافیت و ارتقاء پاسخگویی مدیریت در شستا خواهد شد که خود به تنهایی مهمترین دستاورد است. دوم حضور در بازار سرمایه کمک می کند داراییهای مجموعه ارزش قابل پیش بینی داشته باشد و متد روشنی برای احصای ارزش روز داراییهای سازمان تامین اجتماعی به وجود آید. به هر صورت زمانی که زیرمجموعههای شستا و به طور کلی مجموعه شستا وارد بورس شود ارزش روز داراییها همیشه و بهروز در تامین اجتماعی محسوس و قابل مشاهده خواهد بود. این موضوع کمک میکند که ارزش دارایی ها قابلیت وثیقه گذاری و انتشار اوراق در اشکال مختلف برای سازمان تامین اجتماعی فراهم کند. ورود به بورس همچنین کمک میکند متناسب با شرایط بازار و برنامههایی که دولت و سازمان برای خروج از بنگاهداری خواهد داشت درصدی از مالکیت شستا عندالزوم و متناسب با برنامههای موجود در اختیار عموم قرار گیرد موضوعی که دستور صریح و روشن رئیس جمهور محترم نیز بوده است.
برای این کار باید مجموعهای از ملاحظات را لحاظ کنیم. عرضه شستا به نوعی ابرعرضه در میان عرضههای دیگر است. شرایط اقتصادی، شرایط بازار، عمق بازار سرمایه و بازارهای رقیب در مقاطع مختلف باید لحاظ شود تا بتوانیم بگوییم این فرایند (گذار از بنگاهداری) انجام میشود. اما امروز مهم این است که این امکان فراهم میشود که براساس یک ساز وکار کاملا شفاف و رقابتی و با حضور تعداد کثیری از سهامداران عرضهها صورت میگیرد. برای مثال در آخرین عرضهای که داشتیم بیش از 900 هزار نفر (کد) در خرید سهام شرکت داروپخش ما مشارکت داشتند. این موضوع امکان تبانی قیمت را از بین میبرد و این غایت آرزوی است که ما برای توسعه مالکیت عمومی، توسعه مشارکت مردم، واگذاریها، عمومی سازی و خصوصی سازی واقعی دنبال میکنیم. از آنجایی که عدد عرضه شستا بزرگ است شاید این فرایند زمان زیادی طول بکشد، اما در نقطه شروع با توجه به ابعادی که شستا دارد و باتوجه به سازوکارهایی و مقرراتی که در بازار سرمایه وجود دارد، شاید با نظر سازمان بورس حدود 5 درصد آن در عرضه اولیه عرضه شود و تا 10 درصد ممکن است قابل افزایش باشد، البته این میزان، برای عرضه اولیه است و مابقی آن متناسب با سیاستهای سازمان و شرایط بازار و ... انجام میشود.
اجازه بدهید در پیوند با موضوع بورسی شدن شستا به یک موضوع مهم دیگر که فراهمکننده بسترهای نظارتی و شفافیتزا است بپردازیم. اتفاق بزرگ دیگری که افتاد مربوط به نگاه ویژه به حوزه IT بود . لازم است به این موضوع اشاره کنیم که در نتیجه حمایتهای ویژه هیات مدیره شستا و به خصوص جناب آقای ترکان شاهد تحولات مثبت در این حوزه بودهایم. سامانههایی که امروز شکل گرفته ما را به شرکتداری هوشمند نزدیک کرده و امکان اعمال نظارت برخط، به لحظه و به هنگام در این حجم از شرکتها و تنوع فعالیتها جز ازطریق این سامانهها وجود ندارد. در بحث توسعه انسانی، اتکا و توجه به نیروی جوان در انتصابات، کاهش متوسط سن مدیران و هیات مدیره شرکتها، توجه به تحصیلات و ... در مجموع انتصابات یک سال گذشته مورد توجه قرار گرفت.
بله. پیشتر متوسط سن روی 50 سال بود، اما اکنون متوسط سن در ترکیب هیات مدیرهها به 43 سال رسیده و تحصیلات نیز از متوسط لیسانس به بالای فوق لیسانس رسیده است. ضعف و اشکالاتی هم وجود دارد به طور مثال نتوانستیم زنان را در مدار مدیریتی قرار دهیم، البته 9 انتصاب از زنان داشتیم و این روند به طور کلی در حال بهبود است. طبیعتا برخی مواقع جوانان رزومه کم ردیفتری به لحاظ سابقه کار دارند، اما نقش پررنگی ایفا کردند. با این حال ما از انتصابات به کارگیری جوانان در هلدینگها و شرکت ها دستاوردهای بزرگی را شاهد بودیم. برای مثال در حوزه دارویی به گواه تمام کسانی که در این صنعت دارو حضور دارند اکنون تیپیکو با حضور آقای دکترفرهت به عنوان یک مدیرعامل جوان موفقترین هلدینگ با این مقیاس در میان فعالان این حوزه است. در حال حاضر 37 شرکت دارویی در بورس حضور دارند و به خوبی میتوان مقایسه کرد. اگر جوانانی همچون دکتر شیرازی و خادم المله را در صبا تامین داریم نتیجه آن سود بیش از دوهزار میلیارد تومان در این هلدینگ است. در رایتل اخیرا به حضور دکتر رضاخواه اتکا کردیم که جوان هستند و جوانان خود را به خوبی نشان دادند. در هلدینگ سیمان از حضور آقای دکتر جمارانیان سود میبریم که بیش از بیست سال از مدیرعامل پیشین جوانتر بوده و البته در حوزه مالی و مدیریتی بسیار متخصص هستند. اگر نگاهی به وضعیت این هلدینگ بیاندازیم،در شش ماه اول امسال با رشد سود دو برابری نسبت به مدت مشابه سال گذشته هستیم. و یا حضورآقای دکتر غلامرضا سلیمانی مدیر هلدینگ صدر با که فاصله سنی او با مدیر قبل بیش از30 سال است و حضورشان حدود200 درصد رشد را در شش ماهه اول سال رقم زده و کارهای نوآورانه و خلاقانه انجام داده است. در این سوآوری و ارتباط با مراکز تحقیقاتی و نوآروی بسیار افزایش یافته و به زودی شاهد محصولات نو در این زمینه خواهیم بود. در این هلیدنگ در گذشته به این موضوعات حتی فکر هم نمیشد. در هلدینگ انرژی برای مثال مهندس نفیعی را اضافه کردیم که یکی از استعدادهای بی نظیر کشور در حوزه تخصصی نیروگاهی هستند. به همین خاطر توانستیم با حضور ایشان به جرات فرایند نقل و انتقالات نیروگاهی که روزی وکالتی انجام میدادیم، به صورت مدیریتی انجام دهیم و اجرای پروژه های حوزه نیروگاهی نیز به سرعت در حال انجام است.در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر مانند انرژی بادی و خورشیدی، پروژههایی داریم و تامین مالی را انجام دادیم. در حوزه کشتیرانی با حضور جناب آقای خیابانی نیز ترکیب بسیار جوانی در آنجا شکل گرفته و اصلاح ساختار مدیریتی در حال شتاب گرفتن است. همچنین کاهش هزینهها و اصلاح ساختار مالی در حال انجام است. در هلدینگ سرمایهگذاری صنایع پتروشیمی حضورجوانی متخلق و متخصص مانند آقای دکتر علامه راد که یکی از ظرفیتهای بزرگ بازار سرمایه کشورنیز به حساب میآیند را داریم. در این هلدینگ شاهد رقم خوردن اتفاقات خوب نظیر ادغام هوشمندانه شیمی تکس در شیمی بافت، تعیین تکلیف جسورانه پرونده حقوقی گازلوله که سالها است بند گزارش حسابرس در تاپیکو و شستا بوده، ساماندهی پرتفوی و ترکیب سهامداری ما در این هلدینگ ، ساماندهی وضعیت فروش، پروندهها، سرمایهگذاریهای جدید را داریم. در صنایع عمومی نیز در ترکیب شرکت مثل پارس الکتریک از ظرفیت جوان ها استفاده کردیم که نتیجه آن را به زودی میبینیم. ساختار مدیریتی شستا نیازمند نیروی جوان، متعصب نسبت به امور، چابک و فعال بود که این اقدام انجام شد. درخصوص تحصیلات نیز اکنون تقریبا حداقل تحصیلات مدیران، فوق لیسانس است.
با وجود اراده مصمم تیم همراه با اراده و انگیزه و حمایت دلگرم کننده از سوی وزارتخانه و سازمان تامین اجتماعی در خصوص برنامهها و سیاستها هیچ چالش حل نشدنی وجود نداشت، اما پیش بینی میشد که دست گذاشتن روی پروندههای حقوقی برخی ملاحظات را ایجاد کند و به واسطه آن برخی حواشی را در رسانهها برای ما ایجاد کند. ایجاد برخی چالشها را از گذشته انتظار داشتم و همچنان دارم. با آنچه که میتوانستیم باشیم و انتظار داریم، فاصله داریم. با این حال اما نسبت به گذشته تغییرات چشمگیری رخ داده است. اکنون در شستا مجموعهای که تولید آن متوقف باشد، وجود ندارد. در برخی از حوزهها مانند حوزه دارویی تا یک سال آینده مواد اولیه مورد نیاز برای تولید را تامین کردیم. تولید از نظر حجم و مقدار رشد کرده و با وجود تمام ناملایمتهایی که در رفتارهای ظلمانه به واسطه تحریمها وجود داشته، توانستیم حجم فروش پتروشیمی را افزایش دهیم. همچنین تمام تعهدات ارزی خود را به طور کامل ایفا کردیم. از طرفی منابع حاصل از صادرات منابع پتروشیمی و نفت و گاز به طور کامل در سامانه نیما عرضه شده است. به ارزش روز داراییهای شستا که یک دارایی بیننسلی است قریب 15هزار میلیارد تومان افزوده شده است. قدرت یک مجموعه اقتصادی در هوشمندی محیطی برای ورود و خروج به موقع از سرمایهگذاریهاست. جایی گفته شده بود که شستا دارای 30 هزار هیات مدیره است و در یک خبرگزاری هم منتشر شد در حالی که با یک ضرب و تقسیم ساده میتوان دریافت که این رقم فاصله فاحشی با عدد واقعی دارد. متاسفانه تصویر نامطلوبی از شستا به دلایل مختلف در ذهن مخاطبان نشسته است و اصلاح این ذهنیت کار بسیار سختی به نظر میرسد. هر چه توسعه سود آوری افزایش یابد حتی مخاطب خاص هم سرعت اصلاحات و دستاوردها را به سختی باور می کند. از طرفی برخی ذینفعان هم به خود حق دخالت میدهند. به هر حال با برنامه 11گانه مسیر اصلاح را شروع کردیم و با سرعت آن را پیش میبریم. درخواست بنده از تیم مدیران مجموعه شستا این است که شستا را به طراز مدیریتی در شان دولت تدبیر و امید و نظام جمهوری اسلامی برسانند که ذهنیت گذشته از بین برود و عملکرد شفاف و سودآوری جایگزین آن شود. بزرگترین کارکرد فردی که در راس مجموعهای همچون شستا قرار میگیرد، ایجاد هماهنگی میان معاونتها و هلدینگها است. همچنین تمرکز بر پیگیری امور اولویتدار و سرعت بخشی به تصمیمسازی و اتخاذ تصمیم در وهله اول باید مورد توجه قرار گیرد.یکی از معضلات شستا عدم تصمیمگیری بود و تلاش کردیم این چالش را به نقطه قوت تبدیل کنیم.