ارتقای دانش مالی

به گزارش می متالز، قابلیت مالی (Financial Capability)، علاوه بر سواد مالی، رفتار و تعامل دانش، مهارت‌ها و نگرش‌ها را در بر می‌گیرد. همچنین توانایی فرد برای عمل کردن در جهت بهترین منافع خود، با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است. سواد مالی (Financial Literacy)، دارا بودن مجموعه مهارت‌ها و دانش مورد نیاز برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه و موثر در قبال منابع پولی است. زندگی هر فرد مملو از تصمیمات متعدد مالی و غیرمالی است که داشتن اطلاعات مناسب، افراد را قادر می‌سازد زندگی خود و اطرافیان و جهان پیرامون خود را بهبود دهند. یونسکو یکی از ابعاد شش‌گانه سواد را، سواد مالی معرفی می‌کند.

مجله اقتصادی فوربس، پنج اصل کلیدی سواد مالی قشر دانش‌آموز و دانشجو را این‌چنین عنوان می‌کند: ۱- دانستن مفاهیم بودجه‌بندی؛ ۲- دانش نرخ بهره و اثرات آن؛ ۳ - فهم مفاهیم اعتبار و بدهی؛ ۴- مفهوم صرفه‌جویی هوشیارانه؛ ۵- دانش مفاهیم سرقت اطلاعات و ایمنی.

 سواد سرمایه‌گذاری (Investment Literacy)، شناخت سرمایه‌گذاران عادی از اصول اولیه بازار، ابزارها، سازمان‌ها و مقررات مرتبط است که این مفهوم توسط سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار (آیسکو) تعریف شده است. با دانستن این مفاهیم و موقعیت آنها نسبت به یکدیگر، می‌توان درخصوص نقش رسانه‌های اجتماعی در توسعه سواد مالی صحبت کرد.

رسانه‌های اجتماعی چگونه سواد مالی را دستخوش تغییر می‌کنند؟

بیشتر مصرف‌کنندگان در سراسر جهان یک نقطه مشترک دارند و این اشتراک، عدم دانش کافی نسبت به سواد مالی شخصی است. تحقیق شرکت اس اند پی درخصوص سواد مالی نشان داد که ۳۳درصد از بزرگسالان در سطح جهانی، باسواد مالی هستند. این به آن معنی است که ۵/ ۳ میلیارد نفر در سراسر جهان از نظر مالی، مفاهیم بنیادی را درک نمی‌کنند و در زمان اتخاذ تصمیمات مالی آگاهانه درخصوص پس‌انداز، سرمایه‌گذاری، استقراض و اعتبار با چالش روبه‌رو می‌شوند.

در حالی که تحقیقات نشان می‌دهند سواد مالی در بزرگسالان، قابل‌توجه نیست، خبر خوب این است که نسل‌های جوان‌تر نسبت به یادگیری مسائل مالی، به‌ویژه همزمان با استفاده از فناوری بسیار مشتاق هستند. بسیاری از کسب‌و‌کارها، به‌خصوص نهادهای مالی، شروع به تمرکز بر ارائه برنامه‌های آموزشی کرده‌اند که گستره‌ای از سکوهای مبتنی بر رسانه‌های اجتماعی را برای رسیدن به مصرف‌کنندگان مشتاق یادگیری سواد مالی شخصی به کار می‌گیرند.

نسل جوان متفاوت می‌اندیشد

جوانان بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان کشور هستند و نگاه بسیار منحصربه‌فردی به مالی شخصی دارند. جوانان نشان داده‌اند که مایل هستند طبق شرایط خودشان با کسب‌و‌کارها ارتباط برقرار کنند، که به معنی تعامل با کسب‌و‌کارها در هر شرایط و طبق خواست آنها است. کسب‌و‌کار‌ها متوجه این ترجیحات جدید مصرف‌کنندگان شده‌اند و به دنبال ارتباط با آنها در زمان و مکان و به شکل مناسب هستند. وقتی صحبت از آموزش و تعامل با جوانان درخصوص سواد مالی می‌شود، مشارکت از طریق شبکه‌های اجتماعی تبدیل به یکی از جذاب‌ترین گزینه‌ها شده است.

آموزش مالی اثربخش‌تر

با تکامل شبکه‌های اجتماعی، دیگر در دنیایی نیستیم که افراد برای یادگیری، به مکان خاص و در زمان خاصی مراجعه کنند. یادگیری می‌تواند با یک اشاره روی صفحه موبایل، یا بالاکشیدن صفحه روی شبکه‌های اجتماعی رخ دهد، چون نسل جوان تمایل دارد از فناوری برای گردآوری اطلاعات استفاده کند، آینده سواد مالی در ورود به شبکه‌های اجتماعی است. یادگیری تبدیل به فعالیتی موبایلی شده است و برای اینکه کشور از نظر سواد مالی شخصی وضعیت بهتری پیدا کند، باید تلاش کنیم تا آموزش نسل بعدی را با فناوری گره بزنیم.

رسانه‌های اجتماعی به مصرف‌کنندگان اجازه می‌دهند مستقیما از متخصصان آموزش دریافت کنند. شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات مالی نیز می‌توانند رویدادهای آموزشی تعاملی با استفاده از رسانه‌های اجتماعی در دسترس فراهم کنند. در کشور ما، متخصصان حوزه سواد مالی در رسانه‌های اجتماعی از قبیل اینستاگرام، توییتر و تلگرام در دسترس هستند و مطالب مفیدی ارائه می‌کنند.  مباحث آموزشی می‌توانند موضوعات بهنگام و مربوطی را پوشش دهند و از برنامه‌های مناسب برای سازماندهی زندگی مالی، پس‌انداز برای بازنشستگی، روش‌هایی برای آموزش پول به فرزندان، مزایای خدمات بانکداری، یادگیری درباره مفاهیم اعتبار و بدهی و کاغذبازی‌های مربوطه استفاده کنند. رسانه‌های اجتماعی فرصت مغتنمی برای دستیابی به نسل جدیدی از جوانان و ارائه خدمات مالی مفید به آنها فراهم کرده‌اند. نسل جوان به شکل فزاینده‌ای قادرند از گستره‌ای از شبکه‌های اجتماعی برای یادگیری مسائل مالی خود و استفاده کامل از منابع مطرح برای بهبود شناخت و رفاه مالی خود استفاده کنند. در نتیجه این روندها، آینده سواد مالی بسیار روشن‌تر به نظر می‌رسد.

در پرتو وضعیت اقتصادی، یعنی افزایش سطح هزینه‌های زندگی، خصوصی‌سازی عمده خدمات دولتی، تحصیلات، درمان و...، صحبت از سواد مالی به سرعت در حال حرکت به محیط‌های آموزشی است. توسعه و یکپارچه‌سازی آموزش سواد مالی در کلاس‌های درس، به نحوی لذت‌بخش، معنی‌دار و بادوام تبدیل به یک چالش شده است. آموزش‌دهندگان فرصت دارند تا به شکل اثربخشی، سواد مالی را از طریق روش‌های مبتنی بر فناوری و نوآورانه که مخاطبان به شکل شخصی در حال استفاده از آنها هستند و با بهره‌برداری از قدرت و شهرت رسانه‌های اجتماعی، آموزش دهند.

استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای اهداف آموزشی در سال‌های اخیر رشد قابل‌توجهی داشته است که می‌توان از رسانه‌های اجتماعی تصویری، ویدئویی، شنیداری و تعاملی نام برد. برای مثال استفاده از پادکست در سال‌های اخیر، برای انتقال مطالب آموزشی بسیار فراگیر شده است. همچنین استفاده از وبینار، امکان پخش زنده اینستاگرام و گروه‌های مجازی بسیار رونق یافته است. فرصت‌های بی‌شماری در استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای آموزش هر چه موثرتر سواد مالی فراهم است که در کشور ما، با نفوذ بالای این رسانه‌ها، آموزش رونق بسیاری یافته است. با این حال، همچنان راه درازی در پیش است و می‌توان امیدوار به توسعه هرچه بیشتر سواد مالی با استفاده از امکانات ناشی از توسعه رسانه‌های اجتماعی در میان شهروندان بود.

شاهین احمدی -  کارشناس آموزش سواد مالی شخصی