روز حمل‌ و نقل، روز ایثار و تلاش

به گزارش می متالز، باید به‌ یاد بیاوریم پس از شروع جنگ تحمیلی و اشغال خرمشهر، یعنی بندر اصلی کشور، نظام توزیع کالا به‌شدت مختل شد؛ زیرا بندرخرمشهر اسکله‌های متعدد و امکانات تخلیه و بارگیری فراوانی داشت و نسبت به دیگر بنادر کشور، حدود ۵۰۰ کیلومتر به تهران نزدیک‌تر بود و وجود راه‌آهن، امکان حمل بار را نیز سرعت می‌بخشید. بعد از اشغال این بندر، استفاده از بندر شاهپور (بندر امام فعلی) نیز به علت در تیررس بودن آتش موشک‌های عراق، تردد کشتی‌ها به این بندر و تخلیه و بارگیری از آن مقدور نبود. از سوی دیگر، عدم تکمیل عملیات ساخت بندرعباس، (بندر شهیدرجایی فعلی) در کنار کمبود کامیون و دیگر ملزومات تسهیل حرکت ناوگان جاده‌ای، نظیر لاستیک، فیلتر و روغن که از ضروریات حمل کالاهای اساسی به‌شمار می‌رفت، موجب شد تا کالاهایی مانند گندم، گوشت، پنیر، کره و خوراک دام مانند سویا و جو در نقاط مختلف کشور به سختی در دسترس مردم قرار گیرد. همین‌طور تامین ماشین‌آلات و مواد اولیه صنایع کشور با دشواری صورت می‌گرفت و از همه مهم‌تر، تامین و ارسال تجهیزات مربوط به پشتیبانی جبهه‌ها و رزمندگان به‌شدت مختل شده بود. درحالی‌که همه این کالاها در بندرعباس و در کشتی‌های پهلوگرفته تلنبار شده بودند، به‌گونه‌ای‌که در بعضی مواقع بیش از ۵۰ کشتی در لنگرگاه انتظار تخلیه را می‌کشیدند. در حمل‌ونقل مسافری نیز کمبودها اعم از لاستیک و قطعه یدکی و از طرف دیگر اعزام رزمندگان به جبهه‌ها و جابه‌جایی‌های درون جبهه نیز از موارد مهم مشکلات حمل‌ونقل مسافری در آن زمان بود.

در هنگامه چنین مشکلاتی، کمیته هماهنگی حمل‌ونقل توسط ستاد بسیج اقتصادی کشور ایجاد شد. دراین کمیته که با مسوولیت معاون حمل‌ونقل وزارت راه و ترابری آن زمان شکل گرفت، نمایندگان صاحبان کالا از مراکز تهیه و توزیع، وزارت صنایع و اتاق بازرگانی حضور داشتند. از طرف دیگر، نمایندگان سازمان بنادر و کشتیرانی، راه‌آهن، سندیکای حمل‌ونقل بین‌المللی، کشتیرانی جمهوری‌اسلامی، گمرک و نیروهای مسلح نیز از اعضای تشکیل‌دهنده این کمیته بودند و جلسات منظم هفتگی داشتند. دراین جلسات، اولویت‌ها براساس نیاز کشور و جبهه‌ها صورت می‌گرفت. خوشبختانه این کمیته توانست با تشکیل جلسات منظم و مداوم و پیگیری‌های اجرایی و بسیج کامیون‌ها برای حمل کالا، بحران رسوب کالا در بندرعباس و حمل‌ونقل آن را کاهش دهد. همچنین این کمیته برای حل مشکل و تامین نیازهای غرب کشور و جبهه‌ها با هماهنگی نیروی دریایی و هوایی تصمیم‌گیری می‌کرد و در این ارتباط تعدادی کشتی براساس نوع کالا که اکثرا کالاهای اساسی اعم از برنج وگندم و دیگر نیازهای جبهه بود به‌صورت کاروان با پوشش نیروی هوایی و حمایت نیروی دریایی اعزام می‌کرد. کشتی‌ها نیز اکثرا  تحت مالکیت یا تحت اجاره کشتیرانی جمهوری اسلامی بودند که متاسفانه در یکی دو مورد این کشتی‌ها با حمله موشکی عراق دچار آتش‌سوزی و حادثه شدند و تعدادی شهید در این راه داده شد. در ادامه کار کمیته، نسبت به جبران کمبود کامیون با هماهنگی وزارت صنایع سنگین ۳ هزار دستگاه کامیون خریداری شد و در کنار آن امکان ورود تکنولوژی ساخت کامیون‌های سنگین تریلی در ایران صورت گرفت و تعاونی‌های خود راننده نیز در همه استان‌ها تاسیس و پا به عرصه فعالیت گذاشتند. همچنین با همکاری نزدیک معاونت حمل‌ونقل جاده‌ای و مراکز تهیه توزیع و حمایت دولت برای تامین ارز لاستیک و قطعات مورد نیاز کامیون‌ها اقدامات اساسی صورت گرفت و این مشکل نیز برطرف شد.

ازطرف دیگر، در مبادی ورودی و بنادر مانند جلفا، بازرگان، بندرعباس، بندر امام و بندر بوشهر دفاتر کمیته هماهنگی حمل‌ونقل بسیج اقتصادی تشکیل شد و به‌صورت شبانه‌روزی تلاش شد تا کمبودهای رانندگان از نظر لاستیک، قطعات، محل اسکان و غذا در ترمینال‌های مبادی تامین شود و این رانندگان تهییج و تشویق شوند تا بارهای اولویت‌دار را به موقع به مقاصد موردنظر حمل کنند.

در آذرماه ١٣۶٢، بحران کمبود جدی گندم در کشور اتفاق افتاد؛ به نحوی که سیلوهای تهران ۴۸ ساعت بیشتر موجودی گندم نداشتند، جناب آقای نژادحسینیان وزیر وقت راه‌وترابری برنامه‌ریزی کردند تا رانندگان و دست‌اندرکاران حمل‌ونقل نزد حضرت امام(ره) بروند، ایشان طی یک سخنرانی تاکید کردند که همه به بنادر بروند و کالاهای مورد نیاز مردم را حمل کنند. بعد از سخنرانی ایشان بود که جهاد تخلیه بنادر شکل گرفت و موجب شد با کار شبانه‌روزی کوتاه‌مدت، بحران تراکم کالا در بندرعباس تا حد زیادی برطرف شود و بعدا این روز، روز «حمل‌ونقل» نامیده شد. خاطرات آن روزهای تلاش و ایثار از زبان تعدادی از مدیران و مسوولانی که مستقیم و غیرمستقیم در این جهاد تخلیه سهم و نقش داشتند، در کتاب «جاده‌های انتظار» که توسط ماهنامه صنعت حمل‌ونقل درسال ۱۳۹۱ چاپ شده است به درستی بیان شده است.

به صراحت می‌توان گفت که دست‌اندرکاران حمل‌ونقل جاده‌ای، اعم از باری و مسافری، سازمان‌ها و نهادهای مرتبط مانند سازمان بنادر، کشتیرانی جمهوری اسلامی، راه‌آهن، کارکنان معاونت حمل‌ونقل جاده‌ای در تهران و همچنین ادارات استان‌ها، در آن روزهای پرتب و تاب با تلاش‌های شبانه‌روزی و بی‌وقفه خود به حمایت از پشتیبانی جبهه‌ها و تامین نیازهای مردم برخاستند و نگذاشتند در آن شرایط سخت و طاقت‌فرسای جنگ تحمیلی، جامعه دچار کمبودهای اساسی و ملموس شود. ضمن بزرگداشت شهدا و رزمندگان و ایثارگران جبهه حمل‌ونقل همینجا جا دارد برای تقدیر و پاسداشت تلاش‌های این عزیزان نیز همه ساله مراسم قدردانی برگزار شود.

مهدی کرباسیان