متهم جدید «بوی نامطبوع»

به گزارش می متالز، دوشنبه شب در پایان وقت اداری و پس از سه روز انتشار پیاپی بوی نامطبوع در تهران، یکباره خبر از برگزاری جلسه ویژه محرمانه برای بررسی منشأ بوی نامطبوع در پایتخت در روز سه‌شنبه منتشر شد. مقامات استانداری تهران در چند روز گذشته نیز اعلام کرده بودند که منشأ بوی مطبوع تهران پس از یک هفته اعلام خواهد شد؛ چراکه گزینه‌های مختلفی درباره آن مطرح شده بود. اما یکباره برگزاری جلسه درباره اعلام منشأ بوی بد تهران به سه‌شنبه موکول و مقرر شد نتایج آن با خبرنگاران در میان گذاشته شود. اما جلسه دیروز در عمل بی‌نتیجه بود، چراکه با هدف منشأیابی بوی نامطبوع تشکیل شد اما باز هم بین گزینه‌های محتمل، متهم اصلی معرفی نشد. در این جلسه البته پنج تصمیم اتخاذ شد که برخی از آنها می‌توانست چند روز زودتر درباره پرونده «بو» اتخاذ شود. یک تصمیم این بود که کارگروه علمی عوامل ۲۰گانه منشأ بو را در گزارشی ظرف ۱۰ روز ارائه دهد. دو مورد از تصمیمات درباره کنترل‌ عوامل آلاینده هوا که در واقع عامل احتمالی انتشار بو نیز به شمار می‌آیند، اتخاذ شد به این ترتیب که مقرر شد سیمان شهرستان ری از سوخت گاز استفاده کند و استفاده از مازوت (نفت کوره) را که منشأ انتشار دی‌اکسید گوگرد (SO۲) است، متوقف کند. همچنین اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران نیز موظف شد تمام صنایع واقع در جنوب تهران را مورد سنجش قرار دهد و خروجی آلاینده‌های آنها را پس از سنجش ظرف مدت یک‌ماه در گزارشی ارائه کند تا مشخص شود آیا سوخت آنها نیز می‌توانسته موجب یکی از گازهای بدبوی متهم بوی بد تهران باشد. همچنین شهرداری تهران مکلف به خرید دستگاه‌های سنجش آلاینده‌های گازی شد. دی‌اکسید گوگرد، یکی از آلاینده‌های گازی هوای تهران است که در زمره گازهای بودار قرار دارد و به دلیل احتراق ناقص سوخت و به ویژه سوخت مازوت تولید می‌شود. بنابراین جلوگیری از انتشار این آلاینده در تهران می‌تواند هم در بهبود کیفیت هوا نقش داشته باشد و هم به مهار بو منجر شود.

اما با وجود اینکه این گاز به‌عنوان یکی از متهمان بوی تهران هم در سال گذشته و هم در سال جاری مطرح بوده، تصمیم درباره جلوگیری از استفاده از مازوت در صنایع آلاینده جنوب تهران از امروز عملیاتی می‌شود. از طرفی طیفی از عوامل محتمل که در انتشار بو ممکن است دخیل باشند، طی روزهای گذشته توسط کارشناسان مختلف معرفی شده و انتظار این بود که در جلسه مدیران، منشأ اصلی شناسایی شود، اما باز هم صرفا گمانه‌زنی درباره این موضوع مطرح شد؛ طوری که دی‌اکسید گوگرد به‌عنوان متهم اصلی و گازهای سولفید هیدروژن (H۲S) و آمونیاک نیز به ترتیب به‌عنوان متهمان محتمل بعدی معرفی شدند؛ اما در عین حال به گمانه‌زنی‌ها و شک و شبهه‌ها پایان داده نشد. به این ترتیب در جلسه دیروز هیچ‌یک از دو گام لازم برای نجات تهران از بوی نامطبوع برداشته نشد؛ گام اول شناسایی منبع انتشار بو بود و گام دوم اقدامات کنترل‌کننده برای مهار بو که طبعا تا یک ماه آینده که استانداری فرصت داده سازمان حفاظت محیط‌زیست صنایع آلاینده جنوب شهر را شناسایی کرده و گازهای آلاینده آنها را سنجش کند و بتوان منشأ بو را به این ترتیب شناسایی کرد، نمی‌توان انتظار اقدامات مهارکننده انتشار بو را داشت.

گاز دی‌اکسید گوگرد کاملا بی‌رنگ است اما بویی خفه‌کننده دارد و وزن آن دو برابر وزن هواست. ویژگی مهم این گاز امکان باقی‌ماندن آن در هوا به مدت ۲ تا ۴ روز است. بنابراین آلودگی هوای ناشی از این گاز به سرعت با وزش باد برطرف می‌شود، اما بوی آن ممکن است همچنان در هوا حس شود.موضوع دیگری که در حقیقت‌یابی این پرونده می‌تواند کمک‌کننده باشد، این است که منبع انتشار ۸۰ درصد از این گاز در هوای تهران، بر اثر احتراق سوخت‌هاست. در این بین ۸۵ درصد از کل گاز دی‌اکسید گوگرد منتشر شده در هوای تهران نشات گرفته از سوخت نیروگاه‌ها یعنی مازوت است. بنابراین سهم خودروها از این منبع سمی آلاینده هوا بسیار ناچیز است و بوزدایی از تهران ارتباطی با تردد خودروها ندارد.از آنجا که عمده تولید این گاز نشات گرفته از سوخت نیروگاه‌ها یعنی مازوت است، در جلسه دیروز متهم جدید «مازوت» معرفی و مقرر شد نسبت به توقف مصرف این سوخت در کارخانه سیمان ری و نیز اندازه‌گیری آن در برخی صنایع جنوب تهران اقدام شود. در بررسی‌های پیش از این گمانه‌زنی‌های مربوط به «دفن زباله»، «وضعیت کوه دماوند»، «گاز مرکاپتان» و «وارونگی هوا» پس از انجام تحقیقات به شکل قوی رد شده بود. تحقیقات و پایش‌های انجام شده تاکنون توسط شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران نیز نشان می‌دهد در روزهای اخیر که تهران هم دچار آلودگی هوا و هم انتشار بوی نامطبوع بود، شاخص کیفیت هوای دی‌اکسید گوگرد در منطقه ۲۰ تهران دقایقی زودتر از سایر مناطق افزایش یافته و در برخی از ساعات و برخی از روزها این شاخص حتی از مرز خطرناک نیز در منطقه مذکور فراتر رفته است. منطقه ۲۰ هم کارخانه سیمان ری را در خود جای داده و هم در مجاورت پالایشگاه و نیروگاه قرار دارد که از سوخت اصلی انتشاردهنده SO۲ استفاده می‌کنند. البته در روزهای اخیر میانگین شاخص کیفیت هوای دی‌اکسید گوگرد همواره در شرایط «پاک» قرار داشته است اما افزایش غلظت این گاز به‌صورت موردی در برخی از مناطق مشاهده شده که این گمانه را تقویت کرده که گاز مذکور پس از انتشار از منابع منطقه ۲۰ از طریق وزش باد به مناطق دیگر راه یافته است. میانگین شاخص ساعتی دی‌اکسید گوگرد در یک ماه اخیر ۱۸ واحد بوده که اگرچه در محدوده پاک قرار دارد، اما نسبت به بهار که این میزان ۳ واحد بوده، تقریبا ۶ برابر شده است. در این مدت یک ماهه میانگین شاخص کیفیت هوا به لحاظ آلاینده دی‌اکسید گوگرد در منطقه یک حدود ۵ واحد و در منطقه شش نیز حدود ۷ واحد بوده است. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد میانگین روزانه شاخص کیفیت هوای تهران به لحاظ آلاینده دی‌اکسید گوگرد که در حال حاضر بین ۲۰ تا ۲۵ است، در مهر ماه ۱۵ و در نیمه اول سال بین ۱۰ تا ۱۲ واحد بوده است. همه این ارقام معرف محدوده «پاک» است اما افزایش آن نسبت به نیمه اول سال می‌تواند موید افزایش انتشار این گاز در برخی از مناطق تهران در ایام اخیر باشد.