قراضه‌های نقره‌ای چشم‌انتظار بازیافت مدرن

به گزارش می متالز، اما ایران باوجود محدودیت‌هایی همچون کمبود مواد اولیه برای تولید شمش آلومینیوم و همچنین محدودیت واردات شمش به‌دلیل استفاده دوگانه آن در صنایع نظامی، موضوع جمع‌آوری و استفاده دوباره از ضایعات آلومینیومی را جدی نگرفته و به‌صورت محدود و سنتی این کار در شهرها انجام می‌شود، این در حالی است که جمع‌آوری ضایعات آلومینیوم و استفاده دوباره آنها هم موجب کاهش قابل‌توجه مصرف انرژی و هم کاهش آلودگی‌های محیط‌زیستی کارخانه‌های آلومینیومی می‌شود.

قراضه‌هایی همراه با ۳۰درصد صرفه‌جویی

قراضه‌های آلومینیوم در صنایع مختلف مانند صنعت خودروسازی، بیلت و در و پنجره‌سازی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. درباره اهمیت ضایعات آلومینیوم و مصرف دوباره آنها در تولید آلومینیوم ابوالفضل رضایی دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم ایران عنوان کرد: از آنجا که در صنعت آلومینیوم با کمبود مواد اولیه و ازسوی دیگر نیز به‌دلیل مصرف دوگانه شمش آلومینیوم در صنایع نظامی با محدودیت واردات شمش روبه‌رو هستیم، از این‌رو استفاده از ضایعات آلومینیوم از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است. رضایی در ادامه خاطرنشان کرد: جمع‌آوری قراضه آلومینیوم در کشور به‌طور معمول به‌صورت سنتی جمع‌آوری می‌شود و به چرخه تولید بازمی‌گردد و بیشتر هم جذب صنایع آلیاژی و ریخته‌گری بیلت می‌شود. البته بسته به خلوص آن باید مورد استفاده قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه ضایعات آلومینیوم و ذوب دوباره آنها موجب صرفه اقتصادی می‌شود، عنوان کرد: ضایعات آلومینیوم که به چرخه تولید بازمی‌گردد حدود ۳۰درصد موجب صرفه‌جویی انرژی می‌شود، چراکه در تولید آلومینیوم و در تبدیل پودر آلومینا به شمش آلومینیوم انرژی بسیار بالایی می‌طلبد که اگر از ضایعات استفاده شود، این میزان مصرف انرژی در حد قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. از این‌رو بسیاری از کشورها از ضایعات آلومینیوم به بهترین نحو ممکن استفاده می‌کنند. برای مثال بزرگترین مصرف‌کننده ضایعات آلومینیوم کشور امریکا است. وی در پاسخ به این پرسش که جمع‌آوری ضایعات آلومینیوم در ایران به چه صورت است و آیا تصمیمی برای جمع‌آوری مکانیزه آن شده است، گفت: جمع‌آوری ضایعات آلومینیوم به‌صورت سنتی و دستی انجام می‌شود و هنوز تصمیمی برای جمع‌آوری مکانیزه آن گرفته نشده است تا از این سبک و سیاق سنتی خارج شود. دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم ایران در ادامه خاطرنشان کرد: موضوع دیگر آن است که زباله‌ها از مبدا تفکیک نمی‌شوند و این موضوع سبب هدررفت بسیاری از ضایعات آلومینیومی می‌شود. همچنان این ضایعات به‌صورت سنتی جمع‌آوری و در مکانی دپو می‌شود و پس از دپو تفکیک آن آغاز می‌شود. از این‌رو با توجه به سامانه سنتی جمع‌آوری قراضه‌ها، آماری از میزان ضایعات آلومینیومی در دست نیست. رضایی در پاسخ به این پرسش که با توجه به میزان صرفه‌جویی که ضایعات آلومینیوم در مصرف انرژی ایجاد می‌کنند، به‌دنبال این موضوع تا چه اندازه تفاوت قیمتی ایجاد می‌شود، گفت: در بخش‌هایی چون آلیاژسازی و پروفیل‌سازی با توجه به اینکه ضایعات مورد استفاده قرار می‌گیرد، سبب کاهش نرخ تمام‌شده می‌شود. در بخش پروفیل زمانی که ضایعات استفاده می‌شود، نرخ تمام‌شده آن در بیلت کاهش پیدا می‌کند. اما موضوع این است که ساخت پروفیل نیز همراه با ضایعاتی است که دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرد و بخش عمده‌ای به‌دلیل نداشتن استاندارد وسامانه نظارتی در این بخش است. این ضایعات دوباره وارد مدار تولید می‌شود و با نرخ پایین‌تر به فروش می‌رسد و این موضوع سبب آسیب به تولیدکنندگانی می‌شود که از بیلت استاندارد تولید می‌کنند و بازار را نسبت به این محصولات دل‌چرکین می‌کنند. وی در پاسخ به این پرسش که از نظر کیفیت تولید شمش آلومینیوم با پودر آلومینا و ضایعات چه تفاوتی وجود دارد، عنوان کرد: اگر آلومینیومی که از ضایعات به‌دست می‌آید، آلیاژسازی شود و میزان ضایعات را به‌درستی با شمش و بیلت ترکیب کنند، مشکلی وجود نخواهد داشت. اما مسئله این است که در پروفیل‌سازی، آلیاژ به‌دست آمده، آلیاژ مطلوب نیست و ممکن است از ضایعاتی که تفکیک نشده به‌دست آمده باشد، چون ضایعات باید تفکیک شود تا به مرحله ذوب برسند. اما از آنجایی که مرحله تفکیک و جداسازی مرحله هزینه‌بری است، این مرحله را حذف می‌کنند. دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم ایران در پاسخ به این پرسش که واردات قراضه به چه میزان است، گفت: تا حدی واردات قراضه از سمت تاجیکستان است. البته از سمت عراق نیز ضایعاتی با عنوان شمش‌های عراقی وارد کشور می‌شود، این شمش‌ها در منطقه کردستان عراق ذوب می‌شود و با عنوان شمش‌های موزاییکی و به‌صورت نرم و خشک وارد ایران می‌شود. این شمش‌ها در ایران دوباره ذوب می‌شود و به‌دلیل مواد آن بیشتر در صنایع آلیاژی و پروفیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. رضایی در پایان تاکید کرد: بیشتر کشورهای دنیا از ضایعات خود نهایت استفاده را می‌کنند. کشوری مانند ترکیه هم در فولاد و هم در آلومینیوم بزرگترین استفاده و واردکننده ضایعات به‌شمار می‌رود، چراکه استفاده از ضایعات آلومینیوم سبب کاهش هزینه در انرژی و درنهایت کاهش نرخ تمام‌شده می‌شود. منتهی به‌صورت دقیق از این ضایعات آلیاژسازی می‌کنند که ما در این مرحله خیلی به‌صورت دقیق و مهندسی‌شده عمل نمی‌کنیم.

بازگشت ضایعات آلومینیوم به چرخه تولید

همچنین درباره تفاوت آلومینیومی که از ضایعات به‌دست می‌آید، امیرحسین بابایی رئیس بازرگانی خارجی گروه کارخانه‌های تولید نورد آلومینیوم اظهار کرد: آلومینیوم فلزی است که قابلیت بازیافت ضایعات را دارد که حاصل این بازیافت دو نوع محصول مختلف است که اولی شمش آلومینیوم با گرید و خلوص بالای ۹۷ درصد است که «آلومینیوم پایه» نامیده می‌شود و به وسیله شرکت‌های تولیدکننده ورق مورد استفاده قرار گیرد. محصول دوم شمش یا بیلت با خلوص پایین‌تر از ۹۷ درصد است که «آلومینیوم ثانویه» نامیده می‌شود که در صنایع پایین‌دستی برای مثال در پروفیل‌سازی کاربرد دارد. بابایی با اشاره به کیفیت ضایعات آلومینیوم عنوان کرد: همگن بودن ضایعات در تولید محصول نهایی نقش بسزایی دارد، برای مثال ضایعات کارخانه‌های قوطی‌سازی یا صنایع خاص که از آلیاژی همگن استفاده می‌کنند بسیار ارزشمندتر از ضایعات مخلوط حاصل از جمع‌آوری شهری است. وی تاکید کرد: به یقین قراضه می‌تواند سهمی از نیاز بازار به مواد اولیه را تامین کند. البته ترکیب آلومینیوم ثانویه با آلومینیوم پایه در هرمزال و المهدی انجام نمی‌شود و تنها واحدی که این فرآوری را انجام می‌دهد، واحد ایرالکو است که حاصل آن تولید انواع بیلت و شمش‌های آلیاژی است. رئیس بازرگانی خارجی گروه کارخانه‌های تولید نورد آلومینیوم افزود: همان‌گونه که عنوان شد به‌طور کلی ۲ نوع ضایعات و قراضه وجود دارد که به عبارتی به ضایعات همگن و هم‌آلیاژ و ضایعات غیرهمگن طبقه‌بندی می‌شود. ضایعات صنعتی کارخانه‌ها بیشتر به‌صورت همگن است که استفاده از آنها بسیار ساده‌تر است، برای مثال تمامی ضایعات خطوط تولید ورق آلومینیومی در شرکت نورد آلومینیوم دوباره ذوب مجدد و مصرف می‌شود، زیرا آلیاژ آنها مشخص و قابل مصرف مجدد است، ولی ضایعات غیرصنعتی مانند ضایعات شهری که به‌صورت دستی جمع‌آوری شده، بسیار ناهمگن بوده و بازیافت آنها کاری دشواری است. برای مثال قوطی‌های نوشابه و مایعات، ظروف یکبار مصرف آلومینیومی و.... هر کدام آلیاژ خاص خود را دارند و بعضی از آنها با داشتن روکش‌های رنگی و لاک‌دار علاوه بر متفاوت بودن آلیاژ دشواری‌های زیادی در ساخت شمش حاصل از ذوب مجدد دارند و در عمل این گروه از شمش‌ها و ضایعات برای کارخانه‌های ساخت ورق و صنعتی بزرگ قابل مصرف نیست. بابایی با اشاره به اینکه سامانه جدیدی برای جمع‌آوری ضایعات آلومینیوم وجود ندارد، گفت: جمع‌آوری ضایعات یا به‌صورت دستی در سطح شهر و یا به‌صورت صنعتی که مربوط به صنایع است انجام می‌شود.وی در پاسخ به اینکه آیا از نظر نرخ و کیفیت بین شمشی که با قراضه تولید شده باشد و شمشی که با آلومینا ساخته می‌شود، تفاوت وجود دارد، گفت: شمش حاصل از آلومینا شمشی با خلوص بالاست و شمش پایه است، ولی شمش‌های حاصل از ذوب مجدد با خلوص کمتر از ۹۷درصد کیفیتی پایین دارند و ترکیبات آنها از استاندارد خاصی پیروی نمی‌کند. به‌طور مثال شمش با گرید A۷ تولیدی تمامی کارخانه‌های داخلی و خارجی از یک استاندارد خاص AA پیروی کرده و نمی‌تواند درصد خلوص آلومینیوم آن کمتر از ۹۹/۷درصد باشد و سایر ترکیبات آن باید در رنج استاندارد قرار گیرد، ولی شمش‌هایی با خلوص کمتر از ۹۷ درصد و حتی با اینکه ممکن است خلوص آلومینیوم برابر داشته باشند اما سایر عناصر متنوع بوده و آلیاژسازی با آنها بسیار دشوار است. بابایی همچنین درباره تفاوت قیمتی عنوان کرد: نرخ بازیافت در کشورهای مختلف، متفاوت است، این درحالی است که آلومینیوم پایه یک نرخ جهانی دارد. بنابراین زمانی که نرخ آلومینیوم جهانی در سطح پایینی قرار دارد، ممکن است آلومینیوم ثانویه صرفه اقتصادی نداشته باشد، اما در عوض زمانی که نرخ آلومینیوم پایه بالاست، آلومینیوم ثانویه و ضایعات آن صرفه اقتصادی بیشتری پیدا خواهد کرد. در کشور ما نیز عرضه رسمی شمش آلومینیوم با خلوص ۹۹ درصد به بالا به‌صورت رسمی بوده ولی شمش‌هایی حاصل از ذوب مجدد ضایعات و قیمت‌گذاری آنها تابع قانون و فرمول خاصی نیست. وی در پاسخ به این پرسش که قراضه آلومینیوم تا چه اندازه می‌تواند در این صنعت صرفه اقتصادی داشته باشد، گفت: قراضه‌های مناسب با خلوص مطلوب بسیار مفید بوده و می‌تواند مانع هدررفت انرژی در صنعت آلومینیوم شود. اینکه این صنعت با فرآیند ذوب مجدد در عمل ضایعاتی ندارد هم از جنبه اقتصادی و هم از جنبه محیط زیستی بسیار مطلوب است. همان‌گونه که پیش‌تر نیز عنوان شد، ضایعات بدون نرخ رسمی است و زمانی‌که نرخ شمش با خلوص ۹۹درصد به بالا رو به افزایش است مصرف آن توجیه بیشتری دارد. رئیس بازرگانی خارجی گروه کارخانه‌های تولید نورد آلومینیوم در پایان عنوان کرد: با توسعه تولیدات پایه آلومینیوم و شمش‌ها با خلوص بالا در عمل ضایعات نیز رشد خواهد کرد که با برنامه‌ای جامع می‌توان به‌راحتی این ضایعات را با کیفیتی مطلوب به چرخه تولید بازگرداند.