برنامه آلومینیوم جاجرم برای بوکسیت شِیلی

به گزارش می متالز، موفقیت مجتمع آلومینای ایران در این همایش، به‌گفته مدیرعامل آن، حاصل تدوین استراتژی و اهداف توسعه‌ای و تلاش فراوان کارکنان این مجموعه در بخش‌های معدن، کارخانه تولید پودر آلومینا و کارخانه شمش آلومینیوم بود. موفقیت مجتمع آلومینای ایران در این همایش، حاصل تدوین استراتژی و اهداف توسعه‌ای و تلاش فراوان کارکنان این مجموعه در بخش‌های معدن، کارخانه تولید پودر آلومینا و کارخانه شمش آلومینیوم بود. در این‌باره با تورج زارع، مدیرعامل مجتمع آلومینای جاجرم گفت‌وگویی انجام داده ایم که می‌خوانید.
 

چه عواملی در انتخاب آلومینای جاجرم در فهرست ۵۰۰شرکت برتر لحاظ شده است و دلیل دستیابی به این موفقیت را در چه می‌دانید؟

این رتبه‌بندی هر سال بین شرکت‌های بزرگ کشور انجام می‌شود. امسال نیز ۵۰۰ شرکت برتر کشور را رتبه‌بندی کردند که شرکت ما از نظر رشد سریع در ۴سال گذشته توانست بهترین رتبه را کسب کند و بالاترین رشد را در بین شرکت‌های کشور داشته باشد. رتبه ما در ارزیابی‌ گذشته ۲۰۰ بود که درحال‌حاضر به رتبه ۱۰۰ نزدیک شده‌ و ۱۰۰ رتبه در ۴ سال ارتقا یافته است.  معیارهای این رتبه‌بندی در این بخش، فروش شرکت، نقدینگی و ۳۲ شاخص دیگر است. بخشی‌ از این عوامل به پایداری تولید بر‌می‌گردد و بخش دیگر آن افزایش درآمدهای شرکت با راه‌اندازی کارخانه شمش آلومینیوم است، اگرچه راه‌اندازی کارخانه شمش آلومینیوم و وارد مدار شدن آن امسال خودش را نشان خواهد داد و سطح فروش‌مان را دو برابر خواهد کرد و امیدواریم سال آینده دوباره این رتبه را کسب کنیم.
 

اقدام‌های شما برای دستیابی به رشد این شاخص‌ها چه بوده است؟

شرکت ما از۳ بخش معادن بوکسیت، کارخانه تولید پودر آلومینا و کارخانه فلز آلومینیوم تشکیل شده است. این مجتمع تولید انحصاری پودر آلومینای کشور را در دست دارد و تنها مصرف‌کننده معادن بوکسیت هستیم. در جاجرم، یزد، سمنان و کهگیلویه و بویراحمد دارای معادن بوکسیت هستیم و درکل در این مجتمع یک میلیون تن بوکسیت در سال مصرف می‌کنیم که تبدیل به ۲۵۰ هزار تن پودر آلومینا می‌شود.
تا پیش از وارد مدار شدن سالکو (آلومینیوم جنوب) یک سوم نیاز کشور را تولید و تامین می‌کردیم، دو سوم نیاز این شرکت‌ها نیز از طریق واردات تامین می‌شد. با وارد مدار شدن واحد فلز آلومینیوم جاجرم، سالانه ۸۰هزار تن پودر آلومینای به این کارخانه اختصاص می‌یابد. باقیمانده آن نیز به کارخانه‌های آلومینیوم اراک، سالکو و المهدی و ۳۰هزار تن نیز به صنایع شوینده، رنگ، نسوزها و... اختصاص می‌دهیم.
 

نقش شما در ارتقای این رتبه چه بوده است؟

مدت ارزیابی فعالیت‌های شرکت تقریبا همزمان با حضور من در این شرکت است. از بدو ورود به آلومینیوم جاجرم، ابتدا استراتژی‌ها، نقاط قوت و ضعف شرکت، فرصت‌ها و تهدیدها و طرح‌های توسعه‌ای تعیین شد. در این میان هم از متخصصان داخل کارخانه و هم از سایر متخصصان حوزه فلزات برای تبیین این استراتژی‌ها کمک گرفتیم و براساس آن عمل کردیم.
من اعتقاد راسخ به نیروی انسانی دارم و اهمیت جدی برای تمام نیروها از نیروهای پرسنلی گرفته تا کارگران، مهندسان و متخصصان قائل هستم و اهمیت ویژه‌ای به ایده‌های نو آنها می‌دهم. در کل در حوزه منابع انسانی، استراتژی‌ شرکت این بود که هر بخشی که در شرکت ظرفیت داشت، فعال کنیم.
همانطور که می‌دانید شرکت ما امسال حوزه رتبه برتر وزارت صنعت، معدن و تجارت را به‌دلیل طرح «سود»یابی(سود کاستیک) از کربنات‌هایی که در فرآیند ما مصرف می‌شدند هم کسب کرد، به نحوی که توانستیم از هدررفت مواد شیمیایی سود کربنات جلوگیری کنیم. این طرح پژوهشی حاصل ایده همکاران ما بود و ما این پروژه را به‌عنوان یک واحد جداگانه در مجتمع آلومینیوم ایران ایجاد کردیم که به‌عنوان یک طرح پژوهشی برتر وزارتخانه امسال انتخاب شد.
 

دستاوردهای مجتمع آلومینای جاجرم در بخش اکتشاف چیست؟

یکی از مشکلات ما در ابتدای ورود به این مجموعه تهیه خوراک بوکسیت کارخانه بود در همین زمینه سعی کردیم اکتشافات را توسعه دهیم و موفق شدیم در مدت ۴تا۵ سال گذشته اکتشافات را ۵ برابر کنیم و از حدود ۱۰ میلیون تن ذخیره معادن در ۴ سال پیش به ۳۸ میلیون تن بوکسیت سخت و دیاسپوری درحال‌حاضر برسانیم.
با انجام اکتشافات تکمیلی جدید، ۷۰ میلیون تن بوکسیت شِیلی و ۳۸ میلیون تن بوکسیت سخت (دیاسپوری) حاصل شد. با توجه به نیاز سالانه کارخانه کنونی به یک میلیون تن بوکسیت سخت به روش بایر، تا ۳۰- ۴۰ سال ذخیره ماده اولیه داریم. همچنین، با حجم ذخایر اکتشاف شده بوکسیت شیل و نیاز سالانه کارخانه ۵۰۰ هزار تنی به ۲ میلیون تن بوکسیت، تا ۳۵ سال امکان ذخیره وجود دارد. اکتشافات ما به‌طور عمده در حوزه دیاسپوریک بود، اما اکتشافات بوکسیت شِیلی نیز همزمان انجام ‌شد. خوشبختانه با مطالعات و تایید شرکت ان‌اف‌سی و شرکت مهندسی نوئی چین به این نتیجه رسیدیم که از بوکسیت‌های شِیلی می‌توانیم آلومینا تولید کنیم.
گفتنی است ایران در زمینه بوکسیت کشور فقیری به‌شمار می‌رود. ما ۷۰ میلیون تن از این بوکسیت‌ها داریم که به‌طور عمده در جاجرم واقع است. البته هر جایی که بوکسیت سخت و دیاسپوری که پرعیار است وجود دارد، بوکسیت شِیلی هم هست. درحال‌حاضر مطالعات مرحله دوم تهیه آلومینا از بوکسیت شِیلی را در دست اقدام داریم و امیدواریم بتوانیم تولید اقتصادی آن را به نتیجه برسانیم.
با اکتشافات انجام شده، ظرفیت بوکسیت شِیلی دو برابر ظرفیت بوکسیت دیاسپوری است و این بدان معناست که می‌توانیم دو برابر تولید پودر آلومینای فعلی که ۲۵۰هزارتن است؛ یعنی ۵۰۰هزار تن را با بوکسیت شِیلی داشته باشیم که در مجموع با تولید قبلی به ۷۵۰هزار تن می‌رسد.
این مقدار نیمی از نیاز صنایع آلومینیوم کشور به پودر آلومینا را تامین می‌کند. به این ترتیب می‌توانیم تمام نیاز سالکو به پودر آلومینا را تامین کنیم که کار بسیار ارزشمندی است و از خروج ارز برای خرید پودر آلومینا جلوگیری می‌شود.
در همین راستا امیدواریم ایمیدرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت برای تحقق این هدف توسعه‌ای کمک کرده و سرمایه آن را تامین کنند.  در این زمینه زیرساخت‌های لازم برای چنین طرحی آماده است، جاجرم دارای ریل و برق مطلوب بوده و مطالعات تامین آب مورد نیاز مرحله ۲ پودر آلومینا نیز در دست اجراست. پس به‌راحتی می‌توانیم مرحله ۲ را تعریف کنیم.
 

از محل افزایش سرمایه مجتمع آلومینا، این پروژه‌ها را نمی‌توان تامین کرد؟

پروژه‌های زنجیره آلومینیوم به‌شدت سرمایه‌بر هستند. به‌عنوان مثال، کارخانه فلز آلومینیوم که با ظرفیت ۴۰هزار تن در مرحله یک به بهره‌برداری رساندیم، ۱۵۰۰میلیارد تومان سرمایه برد. پیش‌بینی ما برای ظرفیت ۵۰۰هزار تنی پودر آلومینا حدود ۶۰۰میلیون یورو است البته ممکن است با تکمیل مطالعاتش این رقم تغییر کند.
 

شرکت‌های صنعت آلومینیوم در این زمینه سرمایه‌گاری نمی‌کنند؟

با توجه به نیاز شدیدی که صنایع آلومینیوم کشور به این محصول دارند، امیدواریم از طریق شرکت‌های تولید فلز آلومینیوم بتوانیم سرمایه مورد نیاز این پروژه را نیز تامین کنیم. ما نمی‌توانیم تمام نیاز آلومینیوم‌سازان را به‌طور کلی  تامین کنیم و تنها بخشی از آن را پوشش می‌دهیم، اما در این مدتی که من در این مجموعه حضور دارم، هر بار به هر دلیلی که این کارخانه‌ها پودرآلومینا نداشته باشند یا واردات‌شان با تاخیر انجام شود آلومینای مورد نیازشان را تامین کردیم که در واقع آنها را به معنای واقعی نجات داده است. همانطور که می‌دانید در این صنعت اگر مواد اولیه برای تولید فلز آلومینیوم نرسد، دیگ‌های آلومینیوم را از دست می‌دهند و هزینه جبران‌ناپذیری را به این صنعت تحمیل می‌کنند. ۱۰هزارتن پودر آلومینای مورد نیاز سالکو برای راه‌اندازی را نیز ما تامین کردیم.
 

آیا پروژه‌های تولید پودرآلومینا از نفلین‌سینیت یا آلومیت نیاز شما به خوراک را تامین نمی‌کند؟

ما روی پروژه‌هایی که اسم بردید حساب زیادی باز نکردیم. در حالی که دست‌کم عیار بوکسیت‌های شِیلی «ا‌ی‌ال۲صفر۳»، ۳۸ است و نفلین‌سینیت عیار ۱۵درصد دارد؛ یعنی نیمی از عیار بوکسیت شِیلی. بحث‌های دیگری هم هست که جایی برای گفتن ندارد.
 در زمینه نفلین‌سینیت چند کشور از جمله چین و روسیه کار کرده‌اند اما عیار بوکسیت آنها ۲۶ درصد است. البته روی ماده معدنی آلومیت شاید بتوان حساب کرد.
 

به‌تازگی بحث بومی‌سازی‌ و عمق ساخت داخل مورد توجه قرار گرفته، در این زمینه شرکت آلومینای ایران چه اقدام‌های انجام داده است؟

یکی از اولویت‌های ما بومی‌سازی است و توانسته‌ایم ۹۵درصد تجهیزات‌مان را از تولیدات داخل تامین کنیم. در این ۱۷ سالی که شرکت آلومینیوم جاجرم فعالیت می‌کند، بومی‌سازی جزو اقدام‌هایی بوده که انجام شده و ما هم این مسیر را ادامه داده‌ایم. برای سایر فعالیت‌های‌مان نیز از شرکت‌های داخلی کمک گرفته‌ایم که تجهیزات‌مان را تا حد امکان از داخل تامین
 کنیم.  در همین راستا، سال گذشته دو قطعه مهم را توانستیم داخلی‌سازی کنیم. شفت پمپ لئو (leva) که قلب کارخانه است، شکست و توانستیم با دانش داخلی این شفت را وارد مدار کنیم. اینها پمپ‌هایی با فشار بسیار بالا هستند که سرمایه‌گذاری‌ هر کدام از آنها ۹میلیون یورو یعنی به اندازه یک کارخانه ارزش دارد، این کار بسیار بزرگی بود یا پمپ‌های هملمند که برخی قطعات آن را توانستیم سال گذشته داخلی‌سازی کنیم.
 

شرکت‌های فولادی به‌دنبال تکنولوگ شدن هستند، آیا از این تجربه‌ها می‌توان به یک هم‌افزایی بین صنعت فولاد و آلومینیوم رسید؟

تولید ما به روش بایر منجر به افزایش ظرفیتی از ۲۴۰ به ۲۸۰ هزار تن می‌شود. در حال حاضر، توسعه بخشی از واحدها را با دانش داخلی و از طریق بومی‌سازی انجام می‌دهیم.  صنعت آلومینیوم در جهان یک صنعت پیچیده و سخت به‌شمار می‌رود و ما هم در این ۲۰ سال توانستیم بخش‌های زیادی را بومی‌سازی کرده و به دانش آن دست پیدا کنیم.  گروهی که در جاجرم مستقر است بسیاری از واحدها را مهندسی معکوس کرده و این توان وجود دارد. به هر حال، جایگاه مجتمع آلومینای جاجرم در صنعت آلومینیوم کشور، همان جایگاه فولاد مبارکه در بین فولادسازان است.