چین، نجات‌دهنده یا اسیرکننده آمریکای لاتین؟

به گزارش می متالز، بندر بزرگ آکو در نزدیکی ریو دو ژانیرو به وسیله ایکه باتیستا که یک میلیاردر برزیلی است و این بندر را 10 سال پیش راه‌اندازی کرد، «بزرگراهی برای چین» نامیده شده است. در آخر دوران رونق تولید در برزیل کمی از امپراتوری تجاری باتیستا باقی ماند و در سال 2014 به دلیل وعده‌های اغراق‌شده و ولخرجی زیاد ورشکسته شد. اما یکی از پروژه‌هایی که شکوفا شد بندر آکو بود. این بندر که به وسیله مالک جدیدش، شرکت آمریکایی سرمایه‌گذاری «ای‌آی‌جی گلوبال انرژی پارتنرز»، دوباره احیا شده، نه‌تنها به بزرگراهی برای چین تبدیل شده بلکه به‌زودی تا حدی تحت مالکیت شرکت‌های چینی درآمده است.

این تصویر را برش بزنید و بروید به سواحل شمال ایالت ریو دو ژانیرو که در سه کیلومتر خط ساحلی جنوب اقیانوس اطلس، همین حالا بندری برای حمل‌ونقل سنگ آهن گسترده شده است. در اینجا یک پایگاه ترابری بزرگ برای کشفیات نفت درون دریا نیز وجود دارد که در آن، دو شرکت از بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی چین به نام‌های «سینوپک» و «کنوک» سهم دارند.

اکنون شرکت ای‌آی‌جی در پی گسترش و توسعه کسب‌وکارهای جدید، از پایانه‌های کانتینری گرفته تا نیروهای برق و خطوط ریلی است و بیشتر این پروژه‌ها علاقه چینی‌ها را به خود جلب کرده است. بلر توماس، مدیرعامل شرکت ای‌آی‌جی، می‌گوید: «چینی‌ها شرکای مهمی هستند و در بلندمدت آنها به قدری دارای سهم حیاتی خواهند بود که شما می‌خواهید نه‌تنها مشتری باشند بلکه بخشی از مالکان را نیز تشکیل دهند.» این شرکت خصوصی سرمایه‌گذار در سهام، در حال حاضر اکثر سهام‌ شرکت «پرومو لوجستیکا» را که مدیریت بندر آکو را انجام می‌دهد، در اختیار دارد.

مذاکرات بین شرکت‌های چینی که به سرمایه‌گذاری در بندر آکو علاقه دارند – امری که به وسیله چندین منبع خبری تایید شده – بخشی از افزایش سرمایه‌گذاری دو سال گذشته بزرگ‌ترین شرکت‌های این کشور آسیایی در برزیل است. شرکت‌های چینی در کنار شرکت «سینوپک» در برزیل سهام خریده‌اند که شامل شرکت «چاینا تری گورجس کورپوریشن» می‌شود. این شرکت یک شرکت سدسازی به همین نام است. از شرکت فعال در حوزه انتقال برق «استیت گرید کورپ آو چاینا» تا شرکت تجاری «کوفکو» و مجتمع تجاری فعال از تجارت تا هوانوردی به نام «اچ‌ان‌ای» نیز در برزیل سرمایه‌گذاری کرده‌اند. شرکت‌های حوزه فناوری مثل «بایدو» نیز به بزرگ‌ترین اقتصاد آمریکای لاتین سر زده‌اند. قراردادهایی که شرکت‌های چینی درگیر آنها هستند امسال و سال 2016 بالغ بر 10 میلیارد دلار بوده است.

برای برزیل، افزایش سرمایه‌گذاری چین بهتر از زمان کنونی نمی‌شد چراکه این امر به خروج برزیل از وضعیت وخیم اقتصادی که اکنون گرفتارش است کمک می‌کند. طی دو سال گذشته، تولید ناخالص داخلی در برزیل به اندازه 7 درصد کاهش یافته که بدترین رکودی که تا به حال این کشور داشته به حساب می‌آید. دلیل این امر نیز رسوایی عظیم فسادی بوده است که در این کشور رخ داد.

منافعی که چین در برزیل دارد باعث شده است که پکن تاکتیک‌های خود را به اندازه چشمگیری در قبال منطقه آمریکای لاتین تغییر بدهد. چین از سال 2005، بیش از 140 میلیارد دلار به کشورهای آمریکای لاتین وام داده که تقریبا نیمی از آن به ونزوئلا تعلق داشته است. با این حال، پکن تلاش کرده بیش‌ از پیش سرمایه‌گذاری را در این منطقه متنوع کند و آن را فراتر از ونزوئلا و متحدان سنتی خود مثل اکوادور، به سوی کشورهایی با قدرت اقتصادی و امکانات استراتژیک بیشتر که برزیل در اولویت آنها است ببرد. طرفداران این سیاست به چنین شراکتی در قالب ترکیب دو اقتصاد نوظهور نگاه می‌کنند؛ چین که پیشرو در اقتصاد صنعتی با بیشترین رشد است و برزیل که یکی از مراکز کشاورزی و منابع طبیعی به شمار می‌رود.

مارچلو کایات، یکی از مدیران بانک سرمایه‌گذاری «کردیت سوئیس» در برزیل و موسس شرکت سرمایه‌گذاری «کیو‌ام‌اس کپیتال»، می‌گوید: «فکر می‌کنم این یک مسابقه طبیعی است. چین سرمایه اضافی دارد و می‌داند که چطور در تاسسیات زیربنایی سرمایه‌گذاری کند. آنها به چیزهایی نیاز دارند که ما در اختیار داریم؛ یعنی مواد خام و غذا.» اما سیاستمداران ملی‌گرای برزیلی شروع به برجسته ساختن موضوع تاثیر چین کرده‌اند و آن را در صدر موضوعات انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده قرار داده‌اند. پیشروی پکن در حیاط‌خلوت امریکا نگرانی‌هایی را نیز در واشنگتن به وجود آورده است. ایوان الیز، محقق مرکز مطالعات آمریکای لاتین در موسسه تحقیقات استراتژیک جنگ ارتش آمریکا، می‌گوید: «اگر برزیل با همه وزن اقتصادی و تاثیرش در منطقه به یکی از متحدان نزدیک چین تبدیل شود، واقعا چشم‌انداز استراتژیک منطقه تغییر خواهد کرد.»

سرمایه‌گذاری چین در بقیه نقاط جهان به جز برزیل، در هشت ماه اول امسال 40 درصد کاهش یافته است – بعد از رسیدن به اوج خود در سال 2016 که معادل 170 میلیارد دلار بود – و این امر در نتیجه شکست پکن در حصول نتایج سرمایه‌گذاری‌های پیش‌بینی‌شده‌اش رخ داد. با این حال، این امر برعکس تصویر قراردادهای چین در برزیل بوده است. بر اساس اعلام موسسه «دیلوژیک»، خرید و ادغام سالانه شرکت‌های برزیلی به وسیله شرکت‌های چینی از اول امسال تاکنون به 10.8 میلیارد دلار رسیده است، در مقایسه با 11.9 میلیارد دلار طی کل سال گذشته. این آمار بسیار بیشتر از رقم تقریبی 5 میلیارد دلار در سال 2015 است و بیشترین میزان از سال 2010 است که رکورد 12.5 میلیارد دلاری را به خود اختصاص داد.

تحلیل‌گران می‌گویند که افزایش سرمایه‌گذاری در برزیل در قالب بخشی از برنامه دولتی چین برای افزایش امنیت حوزه غذا و انرژی به وسیله خرید شرکت‌های خارجی، از حوالی سال 2010 شروع شد. کوئی فان، استاد تجارت بین‌الملل در دانشگاه اقتصاد و تجارت بین‌الملل پکن، می‌گوید: «صنایعی مثل انرژی، معدن و کشاورزی برای اقتصاد چین دارای آینده‌ای روشن و نقش مکملی هستند. سرمایه‌گذاری در برزیل همچنین می‌تواند به شرکت‌های چینی برای صادرات به کشورهای آمریکای لاتین کمک کند.»

در قالب مرحله دوم سرمایه‌گذاری و حوالی سال 2014، سرمایه‌گذاری‌های چین تنوع بیشتری یافت و به تولید و دیگر صنایعی گسترش یافت که روی بازار داخلی برزیل تمرکز کرده بودند. چین نیز در جست‌وجوی بازاری برای ظرفیت مازاد صنایع داخلی خود در حوزه فولاد، خودروسازی و دیگر صنایع بود. طی این مرحله، آن دسته از بانک‌های چینی که پشتوانه دولتی داشتند در برزیل راه‌اندازی شدند. بانک‌ها و گروه‌های سرمایه‌گذاری چینی همچنین از تامین مالی 20 میلیارد دلاری‌ای که تحت عنوان پروژه‌های زیربنایی با مدیریت پکن شکل گرفته بودند و به طور رسمی در ماه می امسال اعلام شدند حمایت کردند. ژانگ جون، رئیس شرکت حقوقی برزیلی «دمارست» که برای منافع چین فعالیت می‌کند، می‌گوید: «در حال حاضر، سرمایه‌گذاری‌های دولت برزیل بی‌جان و کم‌رمق است. چین در زمینه سرمایه، فناوری و ظرفیت ساخت‌وساز دارای مزیت است.»

تحلیل‌گران می‌گویند که آخرین امواج سرمایه‌گذاری چین به وسیله تحقیقات در زمینه فساد که زیر پای کل برزیل را خالی کرده، بسیار پربارتر شده است. رشوه‌هایی که میان سیاستمداران، پیمانکاران خصوصی و شرکت‌های دولتی ردوبدل شده، باعث شده برخی از شرکت‌های برزیل ورشکسته شوند یا وادار شوند دارایی‌های خود را متنوع کنند. به همین دلیل، شرکت‌های چینی خیلی راحت‌تر توانسته‌اند در برزیل دست به سرمایه‌گذاری بزنند.

افزایش و سرعت سرمایه‌گذاری چین در برزیل بسیار شگفت‌آور است. برای مثال، شرکت «سی‌تی‌جی» 7 میلیارد دلار در سبد سهام خود در برزیل سرمایه‌گذاری کرده که شامل 17 نیروگاه آبی، 11 نیروگاه بادی و یک شرکت تجاری است. برخی از این نیروگاه‌های آبی از یک شرکت آمریکایی خریداری شده‌اند.

حضور چین در کشورهای آمریکای لاتین به‌خصوص برزیل می‌تواند معادلات منطقه را به هم بریزد و آمریکا را نگران کند که این رقیب اقتصادی آسیایی در جوارش دست به سرمایه‌گذاری‌هایی عظیمی زده است.

منبع: آینده نگر