وضعیت چند حوزه مهم ایران و بورس/ پیش بینی سالی سخت و نوری از امید

به گزارش می متالز، مهدی کرباسیان که با حضور در سمت هایی چون معاونت وزیران صنعت، نفت، راه، اقتصاد و مدیرعاملی شرکت هایی مانند سرمایه‌گذاری خوارزمی، عضویت در هیئت مدیره بانک پارسیان و... از چهره های معروف بشمار می رود، چند نکته از اتفاقات سال گذشته و پیش بینی سال جدید را اعلام کرد: برآیند جامعه ایرانی از اتفاقات سال ۹۸ از جنبه های گوناگون مناسب نبود.

حوزه خارجی: تشدید تحریم های ظالمانه از طرف دولت آمریکا و بعضا سکوت و همراهی دولت های اروپایی طرف مذاکره با دولت آمریکا بر فشار حداکثری به دولت و مردم ایران.

با تشدید تحریم های دولت آمریکا، افت فروش و بالتبع آن کاهش تولید نفت ایران چشمگیر بوده که اثر آن در نیمه دوم سال ۹۸، عدم تحقق نقدینگی ورکود جهت اجرای طرح های بزرگ و توقف توسعه اقتصادی در کشور را نشان داد.

حوزه اقتصادی: نیمه اول سال قبل می توان گفت که جریان تغییرات شاخص های اقتصاد شیب ملایمی داشت ولی همچنان نرخ تورم، رکود و کاهش تولید ناخالص داخلی سایه بر فعالیت های خرد و کلان کشور انداخته بود‌. در نیمه دوم سال شاهد چند رویداد ناخوشایند مانند کاهش تولید و فروش نفت و عدم تحقق درآمد حاصل از آن در نتیجه افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی بودیم. از طرف دیگر برای اولین بار استهلاک از سرمایه گذاری پیشی گرفت. این دو نکته نگرانی جدی را برای توسعه کشور  رقم زده است.

حوزه اجتماعی: تصمیمی درست ولی با سازوکار اجرایی نادرست. افزایش قیمت بنزین در آبان ماه موضوعی مناقشه انگیز شد، عدم قاطعیت در تصمیم گیری به موقع، پاس کاری چندساله مسوولیت بین دولت و مجلس، باعث شد که نهایتا سران قوا در این موضوع ورود کنند.

طی سالهای متمادی تغییرات قیمت بنزین اتفاق افتاده بود ولی متاسفانه بی تدبیری این تصمیم درست را با حواشی پر هزینه ای همراه کرد. قطعا استفاده از تجربیات سالیان گذشته می توانست تبعات کمتری را به اقتصاد و جامعه تحمیل کند. متاسفانه دولت فعلی هم رویه ای مانند دولت نهم و دهم در حذف تجربه و آزمون های های پیشین، در پیش گرفته است. این بی مبالاتی باعث شد رابطه بین حاکمیت و آحاد مردم را که اساسا از طبقه ی ضعیف و آسیب پذیر بودند را خدشه دار کند.

ترور حاج قاسم سلیمانی از اتفاقات ناگوار بود که از یک طرف ناراحت کننده بود و کشور یک سرباز دلیر وطن را از دست داد ولی از طرفی دیگر با تقدیر و تشییع میلیونی مردم از این شهید موجبات وحدت ملی را ایجاد کرد اما با کمال ناراحتی ضایعه تشییع سردار در کرمان و شلیک موشک به هواپیمای اوکراینی که در هر دو حادثه مردم و جوانان این کشور از سر بی تدبیری از دست رفتند، جامعه را در بهت فرو برد.

در حوادث اخیر عدم اطلاع رسانی شفاف و کتمان چگونگی رویدادها باعث شد که جامعه دچار ناامیدی و عصبیت ناشی از پایین بودن کیفیت تصمیم گیری ها شود. مشخصا حادثه شلیک به هواپیمای اوکراینی، تقریبا همه وقایع را تحت تاثیر خود قرار داد. در وقایع اخیر کمترین انتظار جامعه پس از این حوادث، عزل، و تنبیه عوامل و مسببین بود که متاسفانه انجام نشد.

از حوالی بهمن دو اتفاق سیل استان سیستان و بلوچستان و شیوع ویروس کرونا نیز مزید بر علت شد. این ویروس هر روز جان هموطنان را می گیرد و این پرسش را به ذهن متباور می کند که اطلاع رسانی بزنگاه و تصمیم گیری قاطع در کجای این واقعه وجود داشته است؟ حال آنکه تناقضات در گفتار مسوولین، زمینه بروز شایعات بسیاری را خارج از چارچوب های رسانه های رسمی در فضای مجازی و رسانه های غیررسمی قوت بخشیده و جامعه را نسبت به اطلاع رسانی شفاف و عاری از سیاست زدگی، بدبین کرده است.

شبکه های معاند با نظام و دولت نیز بر آتش این شایعات دمیدند و مخلوطی از اخبار درست و نادرست را به مردم تزریق کردند. مدیریت رسانه ملی نیز در راستای سلیقه محوری ابهامات را برطرف نکرده است. جامعه با نگاهی همراه با شک و تردید وقایع را دنبال می کند و گفتارها را باور پذیر نمی داند.
 
سیاست داخلی: در این برهه که کشور درگیر موضوعات متعدد داخلی و خارجی است، عدم شجاعت و جسارت در تصمیم گیری، تناقضات در صحبت های مقامات ارشد اجرایی، تخریب و تضعیف بی امان دولت، ناکارآمدی نظام اداری کشور در حل معضلات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، باعث شد میزان مشارکت عمومی در انتخابات مجلس به کمترین میزان پس از انقلاب شود و به نوعی آحاد مردم نارضایتی خود را از روند اداره کشور نشان دهند.

نظام برآمده از خواست اکثریت مردم، حالا نیاز به اصلاحات بنیادین اعم از تغییر دیدگاه ها و گفتارها دارد. چرا که مردم به عنوان ولی نعمتان این نظام، امید به صندوق رای را نیز راهگشای حل مشکلات خود نمی بیند.

سال ۹۸ را در وضعیتی به پایان رساندیم که شاخص های حیاتی اقتصادی افت کرد. نرخ تورم و بیکاری رو به افزایش و تولید ناخالص داخلی افت و تحریم ها تشدید شده و در این میان وفاق و همدلی میان دستگاه ها و گروها کمتر شده است.

مجلس فعلی ضعیف ترین عملکرد را به لحاظ تقنینی و نظارتی در میان مجالس پس از انقلاب داشته و ناکارآمدی آن یکی از دلایل افت مشارکت سیاسی مردم در انتخابات مجلس بوده است.

در حالی به سال ٩٩ وارد شده ایم که نگرانی از شیوع، ابتلا و مرگ بابت ویروس کرونا عید نوروز را به حاشیه برده است.

چند اتفاق مثبت برای اقتصاد و ضعیت جالب بورس

در کنار اتفاقات ریز و درشت بد و نگران کننده سال ۹۸، چند اتفاق اقتصادی خوب نیز افتاد.

در نیمه اول سال ثبات نرخ ارز موجب آرامش نسبی در بازار شد، دولت به دلیل نیاز به ارز، صادرات را حمایت کرد و رکورد صادرات غیرنفتی در سال ۹۸ بدست آمد و نشان داد سیاست اولویت تولید به کالاهای صادراتی در کنار خود اتکایی، مقبول و کارا است. سیاستی که کمتر توجه شده بود ولی ناگفته نماند که همین روند مثبت نیز با صدور آیین نامه ها و بخشنامه های متعدد که بعضا باهم تضاد داشتند، جهش صادراتی را دچار اختلال کرد وگرنه وضعیت بهتری در درآمدهای مطمئن صادرات غیرنفتی داشتیم.

بورس در این سال رشد بسیار خوبی داشت که میزان زیادی از رشد به دلیل افزایش نرخ ارز، افزایش ارزش سهام شرکت‌هایی که به صادرات وابسته بودند، میسر شد و همزمان با آن ثبات در بازار پولی و مالی به موازات همدیگر، منجر به رشد صادرات شد. در حوزه صنایع معدنی و پتروشیمی نیز تولید و صادرات روند افزایشی داشته است.

در سال پیش رو، شروع مجلس جدید که اکثریت با اصولگرایان است را شاهد خواهیم بود. امید داشته باشیم مجموعا عملکرد قوه مقننه با درنظر گرفتن، الویت ها و بررسی های کارشناسانه در جهت حل مشکلات گام بردارد. نمایندگان مردم این موضوع را در نظر داشته باشند که در راستای منافع ملی با دولت همکاری لازم را به عمل آورند و از دامن زدن به اختلافات سیاسی پرهیز کنند.

پیش بینی سال جدید با شرایطی سخت و نوری از امید

بودجه سال ۹۹: یکی از چالش های سال پیش رو، بودجه غیرکارشناسی دولت است که به دلیل تعطیلی مجلس، مستقیما به شورای نگهبان رفت و به تصویب رسید.

به نظر می رسد اعداد پیش بینی درآمدهای بودجه ای غیر واقعی هستند. تشکیک در تحقق درآمدهای نفتی با توجه به افت قیمت هر بشکه نفت تا ۲۶دلار، درآمدهای مالیاتی که به توجه به رکود در فضای کسب و کار و تعطیلی اجباری حاصل از کنترل بیماری کورونا محل سوال است، اعداد فروش اموال مازاد دولت و عوارض دولتی نیز غیر واقعی است.

حال آنکه فشار هزینه های جاری تشدید می شود و پرداخت های اضطراری ( مهار بیماری کورونا، حمایت از کسب و کارهای کوچک در جهت مقابله با بیکاری بیشتر اقشار ضعیف به دلیل تعطیلی اجباری بیماری کورونا) موجب می شود که بودجه محقق نشود. بودجه که بر اساس درآمدهای مطمئن قابل وصول و الویت های هزینه های جاری، باید تنظیم شود، الان درگیر کسری است و یکی از اثرات غیر قابل انکار آن رشد نرخ تورم است و نرخ تولید ناخالص داخلی نیز افزایش نخواهد یافت.

در حوزه سیاست خارجی پیش بینی می شود دولت جمهوری خواه فعلی آمریکا ادامه پیدا کند و تحریم ها را حتی اگر تشدید نکند ولی بر ادامه آن اصرار ورزد. در سوی دیگر جدا شدن انگلستان از اتحادیه اروپا، این اتحادیه را رو به ضعف می برد. اوضاع روسیه و چین نیز در راستی منافع ملی در معادلات دنیا خواهد بود.

با توجه به پیش فرض های مطرح شده، سال ۹۹ سال سخت تری خواهد بود ولی در این وانفسانی گرفتاری و مشقات، جداشدن بودجه جاری از منبع درآمدهای نفتی به عنوان بزرگترین منبع درآمدی دولت، نور امید را زنده نگه می دارد. اما این آرزو مردان میدان عمل و دلیر را می طلبد. استفاده از تجربیات ۴ دهه گذشته و با دیدگاهی واقع بینانه رفاه و آسایش این مرز و بوم را تضمین خواهد کرد.
 
حمایت از تولید داخلی و کارآفرینان و توجه ویژه به صادرات و تولید های صادراتی، حذف موانع قانونی و دستورالعمل های ضد توسعه، دیپلماسی فعال گام به گام، جدا شدن رسانه ملی از دسته بندی های سیاسی و شفافیت در راستی منافع ملی، اقداماتی است که در طی یکسال آتی قدم هایی کوچک را به سمت افق روشن نمایان سازد.

دور شدن از تنش های داخلی با عنایت به سال پایانی دولت و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران در خرداد ۱۴۰۰ و پیشتر از آن انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در آبان سال ۹۹، می تواند فشار کمتری را به لحاظ روانی به جامعه وارد آورد. تاب آوری جامعه نسبت به هیجانات داخلی و خارجی کمتر شده است. لذا آرامش و تنش زدایی در سطوح کلان کشور نیاز حیاتی حال حاضر است.

ظرفیت های منطقه ای، نیروی انسانی مستعد، منابع قابل اطمینان محیطی و صبوری قابل ستایش مردم در لحظات گوناگون این سرزمین، فرصتی است که باید قدردان آن باشیم.

تاریخ پر فراز و فرود این سرزمین، مملو از سختی های زیادی است که از سر گذشته است و با نگاهی امیدوارانه، سال جدید را آغاز می کنیم و وظیفه خود می دانم با تاسی به کلام پروردگار که فرمود پس از هر رنج و محنتی، گشایشی است سعی دارم در توانم روحیه امید را به محیط پیرامون منتقل کنم.