معادن زغال‌سنگ کشور فراموش شده‌اند!

به گزارش می متالز، خسرو جوزدانی اظهار داشت: قرار بود کک‌سازی طبس در سه فاز تعریف شود که در فاز نخست 150 هزار تن، در فاز دوم 300 هزار تن و فاز سوم 450 هزار تن کک متالورژی در سال تولید شود. هم‌اکنون فاز نخست به بهره‌برداری رسیده است و قادر به تولید 150 هزار تن کک در سال هستیم. با این وجود، مشکل اساسی این واحد تولیدی، تامین مواد اولیه یعنی کنسانتره زغال‌سنگ است.

وی افزود: اکنون تنها تامین‌کننده مواد اولیه مورد نیاز شرکت ما، زغال‌سنگ پروده طبس است اما آمادگی کامل این را داریم با تامین به موقع مواد اولیه، بتوانیم با تمام ظرفیت خود یعنی 450 هزار تن در سال کک تولید کنیم. این یعنی اگر تامین مواد اولیه به صورت پایدار انجام شود، شرکت کک‌سازی طبس می‌تواند در کمتر از دو ماه، فازهای دوم و سوم را نیز به سرانجام برساند و با تمام ظرفیت تولید کند. اکنون تجهیزات لازم در خطوط تولید نصب شده و آماده بهره‌برداری هستند.

مزایای کک‌سازی به روش افقی

مدیرعامل شرکت کک‌سازی طبس در خصوص فرآیند تولید کک در این مجتمع، عنوان کرد: تولید کک در مجتمع کک‌سازی طبس برخلاف سایر کک‌سازی‌ها، با روش خاصی انجام می‌شود. در حال حاضر، کک‌سازی‌های فعال در کشور، همگی تولید را به روش عمودی انجام می‌دهند؛ در حالی که در این مجتمع، روش تولید به صورت گرم و افقی است. روش افقی، جدیدترین تکنولوژی تولید کک در جهان محسوب می‌شود و در ایران برای نخستین بار است که یک واحد تولیدی از این روش برای تولید کک استفاده می‌کند.

جوزدانی تصریح کرد: این تکنولوژی پیش از این، در آمریکا به کار گرفته شده است. البته شرکت کک‌سازی طبس این تکنولوژی را از چینی‌ها دریافت کرده است. در سایر روش‌های کک‌سازی مرسوم در ایران و جهان باید تنها از زغال‌سنگ کک‌شو با ویژگی‌های کک متالورژی برای خط تولید استفاده کرد اما حسنی که روش افقی تولید کک نسبت به سایر روش‌ها دارد، این است که علاوه بر زغال‌سنگ کک‌شو، می‌تواند انواع دیگر زغال‌سنگ را نیز به مصرف برساند. شرکت کک‌سازی طبس می‌تواند برای تولید خود حدود 40 درصد از زغال‌سنگ کک‌شو و 30 درصد از آنتراسیت یا زغال‌سنگ حرارتی استفاده کند که کیفیت کک را افزایش می‌دهد. 30 درصد دیگر نیز به زغال‌سنگ وارداتی اختصاص دارد که برای بهبود کیفیت مقاومت فشاری و حرارتی کک تولیدی، از آن استفاده می‌‌شود. این موارد باعث مزیت نسبی کک‌سازی طبس نسبت به سایر کک‌سازی‌های موجود در کشور شده است.

کمبود مواد اولیه، بزرگ‌ترین چالش واحدهای تولیدی

مدیرعامل شرکت کک‌سازی طبس اظهار کرد: کارخانه در طبس به دلیل وجود زغال‌سنگ‌های بسیار مناسب آنتراسیتی فعال شده است. اما بزرگ‌ترین چالش این مجتمع، کمبود مواد اولیه است و هیچ معدنی در اختیار ندارد. در صورتی یک یا دو معدن فعال کنونی به این واحد تولیدی واگذار شود، قطعا ظرفیت تولید این شرکت به طور کامل فعال خواهد شد. البته در حال انجام مذاکراتی با سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) برای گرفتن یک معدن هستیم.

جوزدانی با اشاره به افزایش روزافزون تقاضای کک از سوی واحدهای فولادی، بیان کرد: در سال‌های آتی قطعا میزان مصرف زغال‌سنگ و کک در کشور افزایش خواهد یافت؛ زیرا کارخانه فولاد زرند ایرانیان که از کوره بلند برای تولید فولاد استفاده می‌کند، در سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید. به این ترتیب، حدود 1.5 میلیون تن کمبود کک در کشور احساس خواهد شد. در صورتی که قصد داشته باشیم تمام نیاز کشور را از طریق واردات تامین کنیم، به طور حتم با توجه به قیمت جهانی کک، رشد روزافزون نرخ ارز، تحریم‌ها و سایر مسائل، نیازمند صرف هزینه ارزی بسیار بالایی هستیم که در شرایط کنونی امکان‌پذیر نیست.

وی ابراز کرد: در حال حاضر نیز ذوب آهن که از کمبود تولید زغال‌سنگ داخلی رنج می‌برد، مجبور به واردات این ماده معدنی است و باید بخشی از هزینه‌های خود را به این موضوع اختصاص دهد که در شرایط کنونی کشور، هزینه نسبتا گزافی محسوب می‌شود. در صورتی که حمایت‌های لازم برای تامین زغال‌سنگ مورد نیاز شرکت کک‌سازی طبس صورت پذیرد، قادر خواهیم بود بخش عمده‌ای از نیاز کشور به این ماده معدنی را برآورده کنیم.

کیفیت زغال‌سنگ داخلی چندان مطلوب نیست

مدیرعامل شرکت کک‌سازی طبس عنوان کرد: به دلیل کیفیت نسبتا پایین زغال‌سنگ داخلی برای تولید کک، باید از زغال‌سنگ وارداتی استفاده کنیم. البته برخی از معادن زغال‌سنگ واقع در البرز مرکزی و البرز شرقی مانند زغال‌سنگ معدن زیراب، زغال‌سنگ‌های با کیفیتی دارند و در صورتی که زغال این معادن در اختیار شرکت کک‌سازی طبس قرار گیرد، از واردات نیز بی‌نیاز خواهیم شد.

جوزدانی تصریح کرد: به طور کلی زغال‌سنگ‌های موجود در طبس پلاستومتری نسبتا پایین‌تری در مقایسه با زغال وارداتی یا حتی تولیدی البرز مرکزی دارند. در مقابل، برخی زغال‌سنگ‌های طبس دارای مواد فرار پایین‌تری هستند. در صورتی که این دو نوع زغال‌سنگ برای تولید کک متالورژی ترکیب شوند، نوعی کک به دست می‌آید که از لحاظ کیفیت، بسیار مرغوب است. در حال حاضر، زغال‌سنگ هیچ یک از معادن واقع در البرز به شرکت کک‌سازی طبس اختصاص نمی‌یابد و بزرگ‌ترین دغدغه این شرکت، تامین مواد اولیه است.

وی اظهار کرد: به دلیل اینکه شرکت در تامین زغال‌سنگ با محدودیت‌های فراوانی مواجه است و به عبارت بهتر، تنها از یک نوع زغال‌سنگ برای تولید کک استفاده می‌کند، هنوز نتوانسته کک متالورژی برای صنعت فولاد تولید کند. این در حالی است که مشتریان این شرکت نیز تولیدکنندگان فروآلیاژ و ریخته‌گری‌ها هستند.

بی‌توجهی به معادن زغال‌سنگ کشور

مدیرعامل شرکت کک‌سازی طبس خاطرنشان کرد: برخلاف پتانسیل سرشار معادن زغال‌سنگ کشور، عملا کار خاصی روی این معادن صورت نگرفته و بهره‌برداری از این معادن نسبت به پتانسیل‌های موجود، بسیار ناچیز است. متاسفانه طی سالیان گذشته هیچ کمکی به معدنداران زغال‌سنگ در جهت رشد تولید و بهره‌برداری از معادن جدید نشده است. بالغ بر 20 سال است که متاسفانه در موضوع تامین زغال‌سنگ داخلی فعالیت خاصی صورت نگرفته است.

وی نسبت به بی‌توجهی به معادن زغال‌سنگ این‌گونه گلایه کرد: تمام پیشرفت و توسعه صنعت زغال‌سنگ مربوط به 20 سال گذشته است و از آن زمان تاکنون هیچ توسعه خاصی در این صنعت صورت نگرفته است. این یعنی از دولت‌های دوم و سوم به بعد عملا صنعت زغال‌سنگ کشور متوقف مانده است. اکنون بسیاری از معادن زغال‌سنگ کشور با حداقل ظرفیت فعالیت می‌کنند.

جوزدانی معادن زغال‌سنگ کشور را نیازمند کمک از سوی دولت و سازمان‌های متولی دانست و ابراز کرد: معادن نیازمند کمک‌هایی هستند که بتوانند تولید خود را در راستای تامین نیازهای داخلی افزایش دهند. یکی از نیازهای اصلی معادن زغال‌سنگ، تامین ماشین‌آلات خارجی است. شرکت ماشین‌سازی اراک علام کرده است که قادر به تامین ماشین‌آلات معدنی با مشارکت شرکت‌های معتبر بین‌المللی است؛ به شرط آنکه دولت حمایت‌های لازم از این شرکت را داشته باشد. این فرآیند می‌تواند در راستای مکانیزه کردن معادن زغال‌سنگ کشور انجامشود و به این ترتیب، شاهد رشد تولیدات معدنی زغال‌سنگ کشور باشیم.

وی اظهار کرد: برای تسریع در انجام این کار، باید هماهنگی لازم میان انجمن زغال‌سنگ، وزارت صنعت، معدن و تجارت و صاحبان معادن به عمل آید تا نوسازی ماشین‌آلات و مکانیزه کردن معادن اتفاق بیفتد. در این صورت می‌توان در یک مسیر یک تا دو ساله، ظرفیت تولید معادن زغال‌سنگ را افزایش داد. تامین ماشین‌آلات نو باعث افزایش بهره‌وری معادن و تولید بیشتر نیز خواهد شد. به این ترتیب، ماده اولیه تولید کک‌سازی‌ها نیز تامین می‌شود.

عدم برنامه‌ریزی برای افزایش تولید زغال‌سنگ

مدیرعامل شرکت کک‌سازی طبس بیان کرد: هنوز برنامه‌ریزی خاصی از سوی متولیان معدن کشور برای افزایش تولید زغال‌سنگ تدوین نشده است. باید توجه داشت که اغلب معادن زغال‌سنگ به صورت زیرزمینی بوده و به این ترتیب، هزینه استخراج از آن‌ها از معادن دیگر بیشتر است. بنابراین این معادن نیازمند کمک بیشتری از سوی سازمان‌های متولی خواهند بود؛ اما متاسفانه کمکی به افزایش تولید معادن زغال‌سنگ نشده است. معدنداران زغال‌سنگ نیز از نظر مالی وضعیت خوبی ندارند و انتظار چندانی برای سرمایه‌گذاری از سوی آن‌ها نمی‌رود.

جوزدانی خاطرنشان کرد: سیاست‌گذاری برای استخراج و تولید زغال‌سنگ هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت انجام نشده و اگر برنامه‌ای در این زمینه وجود داشته باشد، هرگز از میز مدیران خارج نشده و به مرحله عملیاتی شدن نرسیده است. البته در دوره سازندگی تحول بزرگی در رابطه با تولید زغال‌سنگ اتفاق افتاد و شاهد تجهیز بسیاری از معادن بودیم اما از آن زمان تاکنون همان برنامه قبلی طی می‌شود.

وی در پایان تصریح کرد: متاسفانه متولیان، نقش زغال‌سنگ را در چرخه تولید فولاد فراموش کرده‌اند. از سال‌های گذشته زغال‌سنگ در تولید فولاد کشور جدی گرفته نشده و هیچ برنامه‌ای نیز برای افزایش تولید این ماده معدنی تدوین نشده است؛ چراکه فولادسازی کشور بر مبنای مصرف گاز شکل گرفته است اما در صورتی که افزایش تولید زغال‌سنگ در برنامه‌های آتی صنعت فولاد لحاظ نشود و این صنعت به سمت استفاده از کوره بلند حرکت نکند، به طور حتم در افزایش میزان تولید فولاد دچار مشکل اساسی خواهیم شد. در حال حاضر، قیمت تمام شده زغال‌سنگ وارداتی بیش از دو میلیون و 500 هزار تومان به ازای هر تن است. در حالی که زغال‌سنگ داخلی یک میلیون و 200 هزار تومان به ازای هر تن قیمت‌گذاری می‌شود. به این ترتیب، توجه به توانایی معادن کشور باعث جلوگیری از خروج ارز از کشور شده و حتی می‌توان نسبت به صادرات کک نیز اندیشید.