چشم‌انداز صادرات فولاد در گرو داشتن بندرهای تخصصی

به گزارش می متالز، با توجه به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در چشم‌انداز ۱۴۰۴ باید در نظر داشت حدود یک‌سوم این میزان تولید در نظر گرفته شده باید به صادرات اختصاص یابد و این امر جز از طریق حمل‌ونقل دریایی امکان‌پذیر نخواهد بود، موضوعی که سرمایه‌گذاری بیشتری را در این زمینه می‌طلبد.

توسعه بندرها در چشم‌انداز ۱۴۰۴

بندرهای تجاری براساس قوانین و مقررات حاکم و برخورداری از مزیت‌ها و تسهیلات قانونی در ۳ دسته مناطق ویژه اقتصادی بندری، آزاد بندری و عادی تقسیم‌بندی شده‌اند. براساس طرح جامع فولاد؛ بندرهای تجاری مناطق ویژه اقتصادی شامل بندر امام‌خمینی، شهید رجایی، نوشهر، بوشهر، امیرآباد و آستارا، بندرهای مناطق آزاد شامل بندر انزلی، خرمشهر و آبادان، بندرهای چابهار شامل شهید حقانی، لنگه، نکا، شهید باهنر، قشم، جاسک، گناوه و فریدون‌کنار است. براساس مطالعات انجام‌شده با هدف بررسی توسعه فیزیکی و غیرفیزیکی بندرها، ظرفیت نهایی تمام بندرها در سال ۱۴۰۴ شمسی ۲۱۰ میلیون تن دیده شده که از این میزان در سال ۱۴۰۴ برای صادرات مواد و محصولات فولادی بین ۳۵تا۵۰ میلیون تن پیش‌بینی می‌شود.

نیاز ۳ میلیارد دلاری برای تجهیز بندرها

براساس اهداف ترسیم‌ شده در صنعت فولاد، چندی پیش سید رضا شهرستانی، عضو هیات‌مدیره انجمن فولاد ایران با بیان اینکه تا افق ۱۴۰۴ رسیدن به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد امکان‌پذیر است، عنوان کرد: در افق ۱۴۰۴ فولاد، کشور نیاز به صادرات حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون تن فولاد دارد که درحال‌حاضر حدود ۶ میلیون تن فولاد و ۲ میلیون تن میلگرد و ورق صادر می‌شود که با وجود این حجم کم هم مشکلات فراوانی در بارگیری و تخلیه آن وجود دارد که نشان‌دهنده ضعف در بخش لجستیک کشور است. وی اظهارمی‌کند: رقمی که برای توسعه ریلی و بهبود وضعیت حمل‌ونقل کشور نیاز است حدود ۱۵ میلیارد دلار برآورد شده تا بتوانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم و توان این بخش را به حد قابل قبولی برسانیم و توان رقابتی محصولات تولید داخل را افزایش دهیم. توسعه بندرهای کشور و ساخت بندرهای تازه یکی دیگر از مسائل مهم است و با تخمینی که برای صادرات ۵۵ میلیون تن فولاد زده شده، کشور دست‌کم به ۴ بندر تازه نیاز دارد که برای ساخت هرکدام از این بندرهای تازه به ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری و برای بازسازی و تجهیز بندرهای قدیمی نیز یک میلیارد دلار اعتبار و سرمایه‌گذاری نیاز است.

بندرهایی که نیاز به نوسازی دارند

۲ استان جنوبی کشور یعنی هرمزگان و بوشهر استانی‌هایی هستند که به‌دلیل همجواری با دریا نیازمند تامین زیرساخت‌های دریایی و ایجاد اسکله‌های دریایی در این زمینه هستند چراکه تجهیزات اسکله‌های این دو استان قدیمی شده و نیازمند روزآمد شدن هستند. در این‌باره رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان هرمزگان عنوان کرد: بندرهای اختصاصی برای صنایع معدنی در حال راه‌اندازی است، البته برخی بندرها و اسکله‌های تخصصی در بندرعباس در حوزه صنایع معدنی فعال هستند. خلیل قاسمی در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه کشتی‌های تخصصی در بندرها برای حمل فولاد در نظر گرفته شده، عنوان کرد: کشتی‌های تخصصی برای حمل صنایع معدنی در کشور داریم و البته امکان سفارش برای کشتی‌های دیگری نیز وجود دارد.
وی در پاسخ به این پرسش که بندرها در جنوب کشور تا چه اندازه قدیمی شده و نیاز به بروزرسانی دارند، گفت: به‌طور قطع، بندرهای کشور نیاز به بازسازی و احیای دوباره دارند. بسیاری از بندرها در سطح جهان با استفاده از تجهیزات روز در حال فعالیت هستند زیرا بندرهای در شرایطی در منطقه‌ای رقابتی خواهند بود که با تجهیزات تازه روزآمد شده باشند و این یکی از الزامات صادرات به‌شمار می‌رود. این مقام مسئول در ادامه با توجه به چشم‌انداز صنعت فولاد عنوان کرد: در چشم‌انداز ۱۴۰۴ باید به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد دست یابیم که از این میزان تولید ۱۰ میلیون تن آن به استان هرمزگان اختصاص یافته است. از این‌رو در این استان به فکر تجهیز بندرهای تخصصی به‌ویژه برای فولاد هستیم. قاسمی با بیان اینکه موضوع صادرات فولاد برای سال‌های آینده یک مسئله جدی به‌شمار می‌رود، اظهار کرد: با توجه به افزایش میزان صادرات فولاد و برنامه‌های چشم‌انداز۱۴۰۴، بندرهای تازه‌ای هم در شرق و هم در غرب استان هرمزگان در دست ساخت است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: سازمان بنادر و دریانوردی به‌ٌطور اختصاصی در این بندرها مشغول به فعالیت است.

به کشتی‌سازان داخلی فرصت دهیم

درباره ایجاد زیرساخت توسعه حمل‌ونقل دریایی به‌ویژه برای صنعت فولاد، محمدرضا منصوری، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: بیشترین میزان صادرات فولاد به وسیله کشتی انجام می‌شود و با توجه به چشم‌انداز فولاد کشور، حمل‌ونقل دریایی ما باید به‌گونه‌ای تجهیز شود که بتوانیم این حجم کالا را مبادله کنیم. از این‌رو باید زیرساخت‌های مناسبی در زمینه حمل‌ونقل دریایی فراهم شود. البته در این زمینه از یک‌سو «سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران» و از سوی دیگر «شرکت صنعتی دریایی ایران صدرا» سرمایه‌گذاری‌های بالایی انجام داده‌اند. سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در این بخش ۵ میلیارد دلار برای بندرها، ساخت کشتی‌ها و زیرساخت‌های حمل‌ونقل دریایی سرمایه‌گذاری کرده است. منصوری در ادامه یادآور شد: برای توسعه بندرها نیازمند حمایت‌های بیشتری برای خرید کشتی هستیم زیرا باوجود کشتی‌های تخصصی برای بارگیری صنایع، بندرها قابل رقابت با سایر بندرهای منطقه هستند و در نهایت این موضوع سبب افزایش بهره‌وری این بندرها و بخش صنعت خواهد شد. وی در ادامه تاکید کرد: وزارت راه و شهرسازی نیز باید توجه زیادی به شرکت‌های داخلی داشته باشد و برای تجهیز بندرها و ساخت کشتی از ظرفیت‌های داخلی بیشتر استفاده کند.درحال‌حاضر سفارش ساخت ۱۰ کشتی به شرکت‌های خارجی داده شده اما بهتر بود ساخت یکی، دو تا از آنها را به شرکت‌های داخلی می‌دادند که هم مقایسه‌ای بین ساخت کشتی‌های داخلی و خارجی انجام و هم فرصتی برای کشتی‌سازی در داخل کشور فراهم می‌شد و به‌دنبال خود اشتغال نیز ایجاد می‌کرد.
این نماینده مجلس شورای اسلامی، خاطرنشان کرد: اگرچه بحثی مبنی بر اینکه ممکن است کشتی‌سازان داخلی به‌موقع کشتی‌ها را تحویل ندهند یا به لحاظ کیفیت به سطح کیفی کشتی‌های خارجی نرسند، وجود دارد اما باید از جایی شروع و به سازندگان داخلی هم اطمینان کرد و به آنها در این زمینه فرصت داد. منصوری در ادامه گفت: در نهایت اگر قرار است به چشم‌انداز تولید ۵۵ میلیون تن فولاد برسیم برای بخشی از این میزان که به صادرات اختصاص می‌یابد، باید به فکر فراهم کردن زیرساخت‌های حمل‌ونقل دریایی باشیم. وی در پاسخ به این پرسش که اسکله‌ها تا چه اندازه مجهز شده‌اند، افزود: بندرهای ما مشکل خاصی ندارند البته تجهیزات آنها تا حدی قدیمی شده و برای تجهیز نیاز به سرمایه‌گذاری دارند. منصوری با اشاره به کشورهایی که اسکله‌ها و بندرها بسیار پیشرفته‌ای دارند، اظهار کرد: کشوری مانند سنگاپور با بهره‌گیری از اسکله‌ها و بندرهایی که دارد به اندازه چند کشور جهان برای خود ارزآوری ایجاد کرده است. این نماینده مردم در خانه ملت در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه علاوه بر بندرها قدیمی به بندرها تازه نیاز داریم، عنوان کرد: من فکر می‌کنم در این شرایط نیاز چندانی به بندرهای تازه نداریم و در راستای اقتصاد مقاومتی باید بندرهای موجود را تجهیز و فعال کنیم چراکه ایجاد اسکله‌های زیاد هم ممکن است مشکلاتی مانند قاچاق را افزایش دهد که جلوگیری از این مشکلات هم به‌دنبال خود نیازمند کنترل‌هایی است؛ بنابراین باید از اسکله‌هایی که از تمام ظرفیت‌های آنها استفاده نمی‌شود، نهایت بهره را گرفت و بندرهای موجود را در جهت تخصصی شدن بیشتر سوق داد.

سخن پایانی...

توسعه بندرهای تخصصی به ویژه در جهت صادرات صنایع معدنی و در اولویت آن برای فولاد، همواره با کاستی‌هایی روبه‌رو است که البته این کاستی‌ها و مشکلات در چند دهه گذشته ایجاد شده‌اند. از این‌رو، برای تجهیز بندرهای کشور باید به سمت و سوی جذب سرمایه‌گذار خارجی پیش رفت و بهره‌گیری از مشوق‌ها و امتیازها در این مسیر ضروری به‌نظر می‌رسد.