نرخ انرژی در صنعت؛ یک معادله با چند مجهول

به گزارش می متالز، این امر زنگ هشدار تغییر نرخ حامل‌های انرژی را برای صنایع به صدا درآورده و سبب نگرانی صاحبان صنعت از تغییر نرخ تمام‌شده تولید شده است. هرچند که مدیریت مصرف انرژی و ارتقای بهره‌وری ارتباط مستقیم با بهره‌گیری از فناوری‌های روز و نوسازی ماشین‌آلات مورد استفاده صنعتگران دارد اما به طور قطع دولت تعیین‌کننده نرخ انرژی است و اگر قیمت‌های فعلی افزایش یابد بر هزینه تامین مواد اولیه نیز اثرگذار خواهد بود و در نهایت نرخ تمام‌شده تولید را افزایش خواهد داد. کارشناسان معتقدند این امر سبب افزایش رکود فعلی خواهد شد و کاهش رقابت‌پذیری در بازار را برای کالای ایرانی در پی خواهد داشت. این درحالی است که کاهش هزینه‌های تولید در شهرک‌های صنعتی مورد توجه مسئولان قرار گرفته و در بسته تشویقی شهرک‌های صنعتی نیز دسترسی به منابع انرژی با نرخ کمتر، مهم‌ترین ویژگی شناخته شده است چراکه بیش از ۹۲ درصد صنعت کشور را صنایع کوچک و متوسط تشکیل داده است که حدود ۴۰درصد آنها در شهرک‌ها و نواحی صنعتی مستقرند و از خدمات زیرساختی مانند آب، برق و گاز و مخابرات در این مناطق برخوردار شده‌اند.با این حال، تعرفه‌ها و نرخ انرژی از عوامل مهم مصرف بهینه انرژی است. اما نوع فناوری مورد استفاده در شرکت‌های تولیدکننده برای صرفه‌جویی در میزان مصرف انرژی اهمیت زیادی دارد. بنابراین راهکارهایی با هدف افزایش بهره‌وری در قالب پیشنهاد در برنامه ششم توسعه برای ۵ سال درنظر گرفته شده و نقشه راهی در برنامه ششم در بخش‌های مختلفی چون بهره‌وری انرژی در صنایع داخل کشور، پالایشگاه‌ها و... مطرح شده است.

مدیریت انرژی

براساس نحوه اجرای ماده ۲۶ قانون اصلاح الگوی مصرف، شرکت شهرک‌های صنعتی باید برای ساماندهی و رصد وضعیت مصرف انرژی واحدهای مستقر در داخل شهرک اقدام لازم را انجام دهد و به تدوین برنامه‌ریزی‌های لازم درباره بهینه‌سازی مصرف انرژی آن اهتمام ورزد. استقرار واحدهای مدیریت انرژی در شهرک‌های صنعتی از سال ۹۲ در دستور کار قرار گرفت. آن‌طور که سیدمسعود عظیمی، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان یزد گفت، یکی از مهم‌ترین موضوع‌هایی که در زمینه صنایع مختلف مطرح می‌شود نوع و میزان انرژی مصرفی در آنهاست. از آنجا که پیوسته بر ضرورت مدیریت بهینه مصرف انرژی در تمامی ابعاد تاکید می‌شود لزوم مدیریت مصرف انرژی از جانب واحدهای صنعتی نیز بیشتر لمس خواهد شد. عظیمی تاکید کرد: بارها گفته شده که مصرف انرژی صنایع داخلی بیش از میانگین جهانی است؛ هرچند به لحاظ نوع صنعت، میزان و فرآیند تولید، استفاده از انرژی گاز، برق، آب و سوخت متفاوت است اما زمانی که از بهینه‌سازی مصرف انرژی سخن به میان می‌آید می‌توان واحدهای صنعتی کوچک و بزرگ را در یک چارچوب بررسی کرد. در حالی که اصول کلی مدیریت بهینه مصرف در واحدهای صنعتی چارچوبی دارد که باید رعایت شود.

اثرگذاری بر نرخ تمام‌شده

نسرین مصدق‌صدقی، معاون صنایع کوچک شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران نیز اظهار کرد: بدون شک افزایش نرخ حامل‌های انرژی در بخش صنایع کوچک و متوسط آسیب‌رسان خواهد بود. وی ادامه داد: انرژی یکی از ارکان اصلی تولید است ما نیز به دنبال آن هستیم تا با اجرای روش‌های درنظر گرفته‌شده، مدیریت مصرف انرژی و جلوگیری از اتلاف انرژی انجام شود زیرا هر گونه تغییر در هزینه‌های مصرف انرژی به صورت مستقیم بر نرخ تمام‌شده تولید اثرگذار است.

توجه به مصرف بهینه انرژی

حمیدرضا صالحی، نایب‌رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران و دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران گفت: در کشور ما انرژی ارزان دراختیار قرار می‌گیرد که باعث شده به مصرف بهینه انرژی توجه کمتری شود. تا زمانی که انرژی ارزان است واحدهای صنعتی لزومی نمی‌بینند که مصرف بهینه داشته باشند. از این‌رو، لازم است مشوق‌ها و محدودیت‌هایی لحاظ و به این موضوع به صورت رقابتی نگاه شود.وی معتقد است که تعیین محدودیت‌هایی همچون اختصاص ندادن یارانه انرژی یا اعمال جریمه برای واحدهای صنعتی و لحاظ بسته‌های تشویقی می‌تواند بر مدیریت مصرف انرژی موثر باشد چراکه موجب می‌شود هم نرخ تمام‌شده محصولات واحدهای صنعتی کمتر شود و هم سبب ذخیره‌سازی بخشی از انرژی خواهد شد تا دولت آن میزان انرژی اضافی را در مسیر صادرات قرار دهد. صالحی تاکید کرد: برای بهینه‌سازی مصرف انرژی واحدهای صنعتی قرار شد دولت ردیف‌های بودجه‌ای را به واحدهایی که مصرف انرژی خود را در ماشین‌آلات کاهش می‌دهند، تعیین کند.  وی با اشاره به اینکه مدیریت مصرف انرژی صنایع از زمان هدفمندی یارانه‌ها آغاز شد، اظهار کرد: مصرف انرژی در صنایع داخلی نسبت به متوسط جهانی انرژی بیشتر است.

نوسازی، راه کاهش مصرف انرژی

برخی کارشناسان نیز معتقدند که ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده در صنایع فرسوده و مستهلک است این امر دلیل افزایش مصرف انرژی است بنابراین نوسازی ماشین‌آلات و تجهیزات صنایع مهم‌ترین عامل در کاهش هزینه تمام‌شده تولید خواهد بود. سیدمصطفی موسوی، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان مازندران در این زمینه گفت: درحال‌حاضر بیشترین هدررفت انرژی در واحدهای صنعتی در زمینه برق است که این موضوع نیز ناشی از استهلاک ماشین‌آلات و تجهیزات خطوط تولید است. وی یادآور شد که قرار بود از محل اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها اعتباری برای نوسازی ماشین‌آلات و ابزارهای مستهلک مورد استفاده در واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌ها به منظور کاهش مصرف انرژی پرداخت شود که تاکنون اجرا نشده است. در صورت اجرای برنامه ممیزی انرژی در شهرک‌های صنعتی، نرخ تمام‌شده تولید همراه با مصرف انرژی کاهش و رقابت‌پذیری تولیدکنندگان افزایش می‌یابد. به گفته موسوی، نوسازی تجهیزات می‌تواند گامی در جهت مدیریت بهینه‌سازی مصرف برق در کشور تلقی شود. مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان مازندران با اشاره به اینکه میزان و نوع مصرف انرژی با نوع فعالیت واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌ها رابطه مستقیم دارد، گفت: نمی‌توان میزان دقیقی از انرژی استفاده‌شده در یک شهرک را تعیین کرد. به عنوان مثال، ممکن است یک واحد فولادی در شهرک ۱۵ مگاوات برق مصرف کند در حالی که ۳۰ واحد صنعتی ۸ مگاوات برق مصرف کنند. موسوی تاکید کرد: اگر شرکت‌هایی باشند که برای ممیزی انرژی واحدهای صنعتی فعالیت کنند ما نیز استقبال می‌کنیم ضمن آنکه بخشی از انرژی ذخیره‌شده واحدهای صنعتی در این طرح می‌تواند به عنوان دستمزد این شرکت‌ها باشد. همچنین آمادگی وجود دارد که این شرکت‌ها در ساختمان مرکز کسب‌وکار شهرک‌های صنعتی مستقر شوند.

سخن آخر

بنابراین گزارش در کنار توجه به کاهش مصرف انرژی در بخش تولید، باید کاهش نرخ تمام‌شده تولید و انتقال نیرو را نیز مدنظر قرار داد. بنابراین هر قدر هزینه تمام‌شده برق کاهش یابد، به تولید نیز کمک می‌شود. می‌توان با توجه به هر دو مسئله به حل مشکلات تولید کمک کرد چراکه نرخ انرژی بر تولید نیز تاثیرگذار است.