گزارش مقدماتی فوران گل و لای از بستر دریا در سواحل چابهار

به گزارش می‌متالز، دکتر مسعود زمانی پدرام با بیان این‌که با بررسی موقعیت جغرافیایی این پدیده به نظر می‌رسد فعالیت گلفشانی زیردریایی محتمل باشد، افزود: باید توجه داشت که گِل‌فشان یک پدیده طبیعی است که معمولا به صورت یک عارضه گنبدی شکل و در برخی مواقع به صورت حوضچه‌ای یا خروج از بستر دریا دیده می‌شود.

به گفته وی، گل‌فشان‌ها مخلوطی از آب، گل و گاز هستند که در بیشتر نقاط دنیا به ویژه در کمربند آلپ و هیمالیا و در ایران بیشتر در جلگه‌های ساحلی دریای خزر و دریای عمان دیده می‌شوند.

این مقام مسئول با بیان این‌که فعالیت گلفشانی اخیر که در محدوده چابهار-بریس در فاصله کمتر از 5 کیلومتری ساحل و عمق 18 متری اتفاق افتاده، تصریح کرد: این پدیده به گزارش مردم بومی همراه با خروج گاز متان بوده که مشاهده این پدیده در فصول پربارش در نقاط مختلف این محدوده معمول است.

وی با اشاره به این‌که در خصوص نحوه تشکیل این پدیده چندین احتمال وجود دارد، گفت: با توجه به اینکه از محل خروج آب گل‌آلود در محدوده گاز هم خارج شده که این موضوع می‌تواند حاکی از فعالیت تکتونیکی در منطقه-که نزدیک به محدوده زون فرورانش مکران است- نیز باشد.

مدیر دفتر بررسی‌های زمین‌شناسی دریایی ضمن اشاره به اینکه عمده سنگ‌های رسوبی سواحل مشرف به دریای عمان، ساختارهای چین‌خوردگی با روند شمال غربی جنوب شرقی یا شرقی غربی دارند، تصریح کرد: در یالهای چین‌خورده با شیب به سمت دریا، به ویژه در فصل پربارش (با بارش نوع نسبتا اسیدی) و شرایط تلوژنزی که اکثر در زاگرس وجود دارد، امکان نفوذ آب جوی در سنگ‌ها  به نسبت بیشتر است.

زمانی‌پدرام افزود: علاوه بر آن شدت جریان‌های رودخانه‌ای نیز کمک می‌کند فشار و نفوذ آب در لابه‌لای لایه‌های سنگی و رسوبات زیر سطح کف دریا بیشتر شده و در مناطق خاص در زیر کف دریا با توجه به نوع الگوی انباشتگی و فشار وزنی لایه‌های فوقانی سنگ‌های زیر بستر دریا،  آب شیرین به سوی قشر بالایی لایه‌های زمین حرکت و راهی را به سمت کف دریا باز کند، از طرفی آب شیرین بالا رو با گل‌ولای موجود در کف دریا که عمدتا توسط رودخانه ها آورده شده و وجود رنگ سفید و شباهت زیاد به بدلند (کوه‌های مریخی) محدوده ساحلی مکران  این فرضیه را قوت می‌بخشد.

به گفته وی، نقشه زمین‌شناسی و توپوگرافی منطقه نشان می‌دهد شیب منطقه از دشت وشنام در شمال و ارتفاعات شمال شرق شهرستان چابهار به این محل منتهی می‌شود مضاف براین دیواره سدی که جاده چابهار به پسابندر درمحدوده پشت ساحل ایجاد کرده و بارش‌های اخیر در این منطقه باعث انباشت مقدار زیادی آب و گل ولای، امکان نفوذ این آب گل‌آلود از طریق درزهای لایه‌های چین‌خورده به سمت بستر دریا، باعث بوجود آمدن این پدیده که همراه با فشار و سرعت فوران زیاد به دلیل اختلاف چگالی آب گل آلود شیرین و آب دریا شده است.

مدیر دفتر بررسی‌های زمین‌شناسی دریایی با اشاره به مطالعات قبلی انجام شده توسط این مدیریت در منطقه بر روی گلفشان‌های محدوده مکران و وجود آنالیز عنصری برای گلفشان‌های این محدوده تصریح کرد: در مطالعات تکمیلی می‌توان ضمن برداشت نمونه از رسوبات این گلفشان مقایسه از نظر ژئوشیمی رسوبی انجام داد و در خصوص مشابه بودن نحوه تشکیل و نوع رسوبات این گلفشان با گلفشان‌های محدوده ساحلی اظهارنظر کرد.

زمانی‌پدرام تاکید کرد: در مطالعات تکمیلی در آینده می‌توان به بررسی‌های ژئوفیزیک دریایی جهت تصویربرداری از کف دریا اشاره کرد.