حکمرانی ۷۵ هزار ساله زینت‌آلات بر زندگی انسان

آغاز تمایل انسان به جواهر

به گزارش می متالز، به نقل از یورونیوز، استفاده انسان از جواهر به پیش از تاریخ بازمی‌گردد. یافته‌های باستان‌شناسی در غار بلومبوس واقع در افریقای جنوبی نشان می‌دهد که انسان ۷۵ هزار سال پیش، از پوسته حلزون دریایی برای تزئین خود استفاده می‌کرده است.
در کنیا آویزه‌ای از پوست شترمرغ متعلق به ۴۰ هزار سال پیش یافته شده و نشانه‌های به جا مانده از همان زمان حکایت از این دارد که مردمان روسیه از سنگ، دستبند و انگشتر درست می‌کردند.
در دوره‌های بعدی، موجود انسانی از انواع استخوان حیوانات، دندان‌ها، میوه‌ها و سنگ‌ها برای ساخت جواهر استفاده کرد تا اینکه با کشف آتش و فلزات آموخت که با فرم دادن به انواع فلز می‌تواند از آن برای خود جواهر بسازد.
قرن‌هاست که فلزات که بیشتر به صورت ترکیب با سنگ‌های جواهر هستند، مواد پایه‌ای رایج برای جواهر شمرده می‌شوند، اما مواد دیگر مانند صدف و مواد رستنی نیز می‌توانند در این زمینه به کار آیند. از نظر باستان‌شناسی جواهر یکی از قدیمی‌ترین انواع مصنوعات به شمار می‌آید.
مهره‌های ساخته شده از صدف ناساریوس با دیرینگی ۱۰۰ هزار ساله، قدیمی‌ترین جواهر شناخته شده به شمار می‌آید. جواهر در هر فرهنگی دارای اشکال پایه‌ای مختلف است، اما به طور معمول دوام زیادی دارد.
نخستین جواهر کشف شده که انسان آنها را از فلز مس ساخته، متعلق به ۷ هزار سال پیش است. مصریان باستان که بین ۳ تا ۵ هزار سال پیش حکومت می‌کردند علاقه بسیاری به تجمل‌گرایی داشتند، بنابراین جواهر در مصر باستان نه تنها برای زیبایی بلکه برای مقاصد سیاسی و مذهبی نیز کارآیی داشت.
طلا، نقره، کریستال‌های رنگ شده و سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی میز از جمله وسایلی بودند که در ساخت جواهر در مصر باستان استفاده می‌شدند.
بسیاری از تمدن‌های قدیمی چون فینیقیه (لبنان کنونی)، یونان باستان، ایران باستان، بین‌النهرین و رم باستان نه تنها تولیدکننده و مصرف‌کننده جواهر بودند، بلکه اسناد تاریخی حاکی از آن است که جواهر میان این تمدن‌ها جابه‌جا و حتی تجارت می‌شده است.
در جوامع اروپایی نیز اشکال رایج جواهر از زمان‌های باستان رواج داشته است در حالی که سایر اشکال مانند زیورآلات بینی و مچ پا که در بقیه فرهنگ‌ها حائز اهمیت بوده، بسیار کم رواج داشته است. بنا به شواهد تاریخی، آسیایی‌ها بیشترین تاثیر را بر طرح و مدل جواهر داشته‌اند.
سنگ‌های قیمتی و مواد مشابه مانند کهربا، مروارید، فلزات گرانبها، مهره و صدف به طور گسترده به عنوان جواهر استفاده شده‌اند و لعاب نیز در بیشتر مواقع اهمیت زیادی داشته است.
 انسان از جواهر برای تزئین همه اجزای بدن خود استفاده می‌کند و از سنجاق سر تا حلقه انگشت‌های پای او در نصب جواهر کارآیی دارد.
روش استفاده از جواهر برای جنسیت‌ها و سن‌های مختلف در همه فرهنگ‌ها بسیار تفاوت دارد اما زنان، ثابت‌قدم‌ترین مصرف‌کنندگان جواهر شمرده می‌شوند.

دلیل تمایل انسان به جواهر

شاید مهم‌ترین دلیل استفاده از جواهر در انسان را بتوان ارضای یک نیاز روانی در او دانست. جواهر به انسان حس زیبایی و اعتماد به نفس می‌دهد. در واقع آراستگی برای او احترام آورده و در نهایت سبب بهبود عزت نفسش می‌شود. سطح نیازهای انسان با یکدیگر متفاوت است و از ابتدایی‌ترین نیاز مانند خوردن و آشامیدن تا نیازهای متعالی چون اخلاقیات و نوآوری را شامل می‌شود. آبراهام مازلو، روان‌شناس امریکایی، نیازهای انسان را به صورت یک هرم تعریف کرده که در آن نیازهای اساسی که با حیات انسانی در ارتباطند، در کف هرم و نیازهای مربوط به اخلاقیات و شکوفایی روانی و اخلاقی در راس آن قرار دارند. در نتیجه، نیاز به آراستگی همراه با نیاز به خلاقیت که در تولید، انتخاب و مصرف جواهر نقش دارند در بالاترین قسمت هرم واقع می‌شوند.

جواهر، نشانگر جایگاه اجتماعی، اقتصادی و مذهبی

در دوران باستان، جواهر به جز زیبایی نشانگر طبقه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، نوع باورهای مذهبی و جایگاه خانوادگی بود. این کارکرد جواهر تاکنون نیز ادامه یافته است.
 همچنین در جوامعی که جدایی طبقاتی میان اقشار جامعه اهمیت داشت، استفاده از جواهر به این امر کمک می‌کرد. برای نمونه در بسیاری از جوامع گذشته، کنیزان و بردگان از جواهر استفاده نمی‌کردند تا تفاوت آنها با صاحبان‌شان مشخص شود.

جواهر فراتر از جنسیت

در ۲۰۰ سال گذشته، استفاده از جواهر در میان مردان کاهش چشمگیری یافته است. تغییر سبک زندگی در این دوره از تاریخ سبب شده که مردان کمتر از جواهر استفاده کنند و بیشتر مصرف‌کننده‌ها زن باشند، اما پیش‌تر استفاده از جواهر با جنسیت ارتباطی نداشت. گرچه نوع مواد مصرفی برای تولید جواهر و نحوه تزئین آن برای زنان و مردان متفاوت بود، اما هر دو جنس از آن برای آراستن خود بهره می‌بردند.
 با این حال به نظر می‌رسد با ورود به هزاره سوم و تغییر بسیاری که در صنعت مد و فشن روی داده، مردان نیز مانند قرن‌های گذشته به استفاده از جواهر روی آورده‌اند و مرزهای جنسیتی برای استفاده از آن کم‌وبیش شکسته شده است.