مدیریت آب، چرخ کارخانه‌ها را می‌چرخاند

به گزارش می متالز، هرچند سهم مصرف آب در کل صنعت ایران کم است و به ۲درصد می‌رسد اما با توجه به بحران آب در سال‌های پیش‌رو و اهمیت مصرف درست آن، مدیریت درست آب ضروری به‌نظر می‌رسد و باید کارخانه‌های مختلف در بخش صنایع معدنی نسبت به مدیریت آب اهتمام بیشتری ورزند.

مدیریت مصرف آب

در پنل تخصصی این همایش سیوان محمدی، مدیر فنی و برنامه‌ریزی شرکت معادن سنگ‌آهن احیا سپاهان با ارائه گزارشی با عنوان «مدیریت مصرف آب در کارخانه‌های تولید کنسانتره سنگ‌آهن احیای سپاهان در سنگان، خواف» پرداخت و عنوان کرد: در کل پیش‌بینی می‌شود نیاز به آب در دهه‌های آینده به میزان قابل‌توجهی افزایش یابد، درحالی‌که منابع آب ثابت بوده یا حتی به‌دلیل برداشت بیش از حد آب‌های سطحی و زیرزمینی تغییرات الگوی آب‌وهوایی و همچنین افزایش آلودگی آب‌ها رو به کاهش خواهد بود. اما تقاضای آب تحت‌تاثیر دو عامل اساسی رشد جمعیت و رشد اقتصادی رو به افزایش است. محمدی در ادامه خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه معادن به‌طور عمومی در مناطق دورافتاده و در محیط‌های خشک با محدودیت دسترسی به آب واقع شده‌اند، از این‌رو تاثیر معدنکاری بر کیفیت و کمیت آب همواره یکی از مهم‌ترین چالش‌های توسعه معدنکاری صنایع معدنی بوده است. وی همچنین به شرایط اقلیمی ایران اشاره و بیان کرد: کشور ایران دارای اقلیمی متنوع اما به‌طور عمده خشک و نیمه‌خشک است. کل برداشت آب در کشور برابر با ۹۶/۳۷میلیارد مترمکعب است که از این میزان ۸۸/۹ درصد مربوط به کشاورزی، ۸/۳۰ درصد برای مصارف شرب و ۲/۰۸درصد نیز مربوط به مصارف صنعتی است اما در کل به دلیل خشکسالی‌ها و تغییرات اقلیم، میزان کل آب تجدیدپذیر کشور از متوسط بلندمدت ۱۳۰میلیارد مترمکعب به ۸۹ میلیارد مترمکعب در ۱۰سال گذشته رسیده است. محمدی در ادامه گزارش خود با اشاره به کانسارهای سنگ‌آهن سنگان، گفت: مجموعه کانسارهای سنگ‌آهن در فاصله حدود ۳۰۰ کیلومتری جنوب‌شرقی مشهد، ۶۸ کیلومتری جنوب‌غربی تایباد، ۴۰ کیلومتری خواف و ۱۸ کیلومتری شمال‌شرقی سنگان در خراسان‌رضوی و نزدیک مرز افغانستان واقع شده است. وی خاطرنشان کرد: بارندگی در استان خراسانی رضوی در فصل سرد با توزیع غیرنرمال همراه با بارش‌های سیل‌آسا، کوتاه‌مدت و رگباری است. بارش در شهرستات خواف نیز به ۱۲۰/۴ میلی‌متر می‌رسد. مدیر فنی و برنامه‌ریزی شرکت معادن سنگ‌آهن احیا سپاهان در ادامه با تاکید بر این موضوع که میزان بارندگی در سطح پایینی است، عنوان کرد: با توجه به بارش اندک در منطقه خواف فعالیت‌هایی در حوزه مدیریت آب در کارخانه کنسانتره سنگ‌آهن احیای سپاهان انجام شده است. در منطقه سنگان که به عسلویه معدنی ایران معروف است برنامه‌ریزی برای تولید ۴۰ میلیون تن کنسانتره و گندله سنگ‌آهن انجام شده که بخشی از این کارخانه‌ها در حال تولید بوده و پیشرفت فیزیکی سایر کارخانه‌ها نیز بیش از ۵۰درصد است. طراحی بیشتر این کارخانه‌ها باتوجه به میزان ذخایر قطعی بیش از یک میلیارد تنی توده اسکارنی سنگان بر مبنای این کانسنگ است. محمدی ادامه داد: تعدادی از این کارخانه‌ها از جمله کارخانه‌های شرکت معادن سنگ‌آهن احیای سپاهان برمبنای ذخیره پلاسری در هر ۳ بخش خردایش، جدایش و پرعیارسازی و آبگیری طراحی و ساخته شده است. وی در ادامه افزود: در کنار کمبود آب، مهم‌ترین مشکل در زمینه مدیریت مصرف آب در کارخانه‌های تولید کنسانتره سنگ‌آهن پلاسری، پیچیدگی فرآیندهای آبگیری اولیه یا ته‌نشینی ثقلی در تیکنر و آبگیری ثانویه یا فیلتراسیون در مقایسه با سایر باطله‌هاست. البته یکی از مهم‌ترین دلایل پیچیدگی فرآیندهای ته‌نشینی ثقلی در تیکنر و فیلتراسیون باطله، ماهیت رسی کانی‌ها و طبیعت ریزدانه آنهاست.

محمدی گفت: برای بررسی فرآیند فیلتراسیون باطله آزمایش‌های متعددی در ایران انجام شده است. نتایج آزمایش‌های متعدد نشان می‌دهد نمونه باطله پلاسری ارسال شده یکی از پیچیده‌ترین نمونه‌ها برای فیلتراسیون است. وی افزود: پرعیارسازی خشک یکی از روش‌های مدیریت آب در کارخانه است. در فرآیند تولید کنسانتره آهن از کانسنگ پلاسری تلاش می‌شود تا حد امکان پرعیارسازی به‌صورت خشک انجام شود. مدیر فنی و برنامه‌ریزی شرکت معادن سنگ‌آهن احیا سپاهان همچنین خاطرنشان کرد: طرح آبگیری و انعقاد پیشرفته مواد با استفاده از نانو مواد، روشی برای مدیریت درست آب است. در این روش به جای استفاده از مواد آلی مانند فلوکولانت از نانو مواد معدنی استفاده می‌شود. مهم‌ترین نکته این طرح و تفاوت آن با روش‌های موجود و رایج، بکارگیری مواد زیست سازگار و جلوگیری از هرگونه آلودگی‌های زیست‌محیطی است. محمدی ادامه داد: با استفاده از روش‌های به کار گرفته شده در این کارخانه، درحال‌حاضر مصرف آب به ازای تولید یک تن کنسانتره در کارخانه‌های کنسانتره فاز یک و دو این شرکت به ترتیب ۱۸ و ۲۵۰ لیتر است که نسبت به کارخانه‌های مشابه کمتر از ۲۰درصد مصرف دارند. درحال‌حاضر بیشتر کارخانه‌های کنسانتره در ایران بدون سامانه آبگیری ثانویه هستند. وی با اشاره به اینکه مصرف آب در برخی محصولات کشاورزی بیش از اندازه متداول است، گفت: در مقایسه با تولید یک کیلوگرم هندوانه که ۴۰۰ لیتر آب مصرف می‌کند، کارخانه کنسانتره ارزش‌افزوده‌ای حداقل ۱۵۰هزار برابری ایجاد می‌کند.

بازیافت آب در کارخانه تولید سرب و روی

در ادامه این همایش زینب‌السادات میرزایی، مدیر تولید شرکت سرمه فیروزآباد با ارائه گزارشی با عنوان «بازیافت آب به روش زهکشی سدها و حوضچه‌های باطله در کارخانه‌های سرمه فیروزآباد» اظهار کرد: معدن و کارخانه فرآوری سرمه فیروزآباد در دشت آزادگان شهرستان فراشبند بخش دهرم، در کیلومتر ۵۰ جاده فیروزآباد – عسلویه واقع شده است. این منطقه دارای آب و هوای گرم و به‌نسبت مرطوب با وضعیت بارندگی متوسط است. کارخانه سرمه یک کارخانه تولید سرب و روی است. میرزایی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از روش‌های آبگیری در کارخانه، روش زهکشی است. زهکشی جزو نخستین و ساده‌ترین روش‌های آبگیری از سدهای باطله کارخانه‌های فرآوری است که باوجود مزیت‌هایی که برای شرایط عملیاتی ویژه دارد به دلیل توسعه روش‌های جدید کمتر مورد استفاده قرار گرفته است. وی با اشاره به روش‌هایی که قدیمی شده‌اند، عنوان کرد: بازیافت آب به روش زهکشی سدها و حوضچه‌های باطله روشی است که برای مدیریت آب در کارخانه مورد آزمایش قرار گرفته است. وی در ادامه توضیح داد: در این روش شناسایی کانی‌های موجود در کانسنگ‌ها ضروری است. میرزایی افزود: از سوی دیگر وجود کانی‌های رسی موجب افزایش زمان لازم برای از دست دادن آب از باطله شده و ممکن است روش‌های ذکر شده برای آن مفید نباشد. به‌علاوه اینکه آب باطله در بیرون از سد جمع می‌شود و نسبت به روش‌های زهکشی با چاهک میانی دارای ظرفیت‌های بالاتری است. مدیر تولید شرکت سرمه فیروزآباد در ادامه تاکید کرد: این روش جایگزین مناسبی برای تیکنر، فیلتر و تمام تجهیزات و زیرساخت‌های همراه آنها در کارخانه‌های کوچک تا متوسط‌مقیاس به‌شمار می‌رود. میرزایی تصریح کرد: به علاوه اینکه این روش در کارخانه‌های سرمه فیروزآباد با صرف هزینه بسیار کم و نیروی‌انسانی اندک، تجربه موفقی را به همراه داشته است.