بهره برداری از طرح‌های عمرانی نیازمند منابع مالی ملی است

به گزارش می متالز، هشت دهه انتظار کشیدند تا راه‌آهن به این استان بیاید که یک دهه از ورود آن به این دیار می‌گذرد اما چنانچه از سخنان مقامات مربوط و شواهد آشکار است، هنوز این ناوگان حمل و نقل مهم نتوانسته آن گونه که انتظارش می‌رفت نقش پررنگی در توسعه منطقه داشته باشد.

فارس پهناور و غنی از ظرفیت‌های مختلف بیش از ۸۰ سال از زمانی  که قطار و راه آهن به ایران آمد، هیچ عایدی از ورود آن نداشت و با ایجاد زیرساخت این ناوگان در این استان نیز هنوز قطار سهم قابل ملاحظه ای از توسعه این دیار را به خود اختصاص نداده است.

توسعه نیافتن خطوط ریلی در نقاط مختلف فارس موجب رشد فزآینده استفاده از خودرو برای حمل نقل و در پی آن سکانداری این استان طی سالیان متمادی در جدول تلفات سالانه جاده ای شده است.

مقامات مربوط در فارس نوید روزهای روشن و بهتر برای راه افتادن قطارهای بیشتر در مسیرهای متنوع داده اند و  از سخنان آنان همچنین شواهد چنین استنباط می شود که باز هم باید منتظر ماند این بار برای رسیدن قطار و افتادن آن بر ریل توسعه.

سهم ما هیچ، سهم ما نگاه  

برای نخستین بار در سال ۱۳۰۵ فکر ساخت و ایجاد لوکوموتیو سراسری در مجلس شورای ملی ایران شکل گرفت و در ۲۷ مرداد ماه ۱۳۱۷ با اتصال دو خط شمال و جنوب بسیاری از شهرهای ایران به ریل متصل شدند که سهم فارس از این زیرساخت مهم هیچ بود.بسیاری از کلان شهرهای ایران از دهه ۲۰ تا ۶۰ رفته رفته به شبکه ریلی ایران متصل شدند اما استان پهناور فارس با دارا بودن ظرفیت های اقتصادی، کشاورزی و صنعتی بسیار کماکان تا اواخر دهه ۸۰ از این زیرساخت بسیار ضروری در توسعه بهره مند نبود که پاسخ آن را باید از مدیران ملی و مدیران این استان در دوران گذشته جویا شد.

تاثیر بی بهره بودن فارس از شبکه ریلی در طول سالیان گذشته به نسبت سایر استان‌های کشور بر توسعه صنعت این استان به وضوح قابل مشاهده است زیرا دارا بودن شبکه ریلی نقش بسیار مهمی در رونق صنعتی و اقتصادی هر منطقه دارد.

تا سالهای اخیر شنیدن این جمله که شیراز و فارس با دارا بودن نیمی از ظرفیت های گردشگری جهانی بی بهره از ریل است، برای بسیاری از گردشگران خارجی و ساکنان دیگر استان های کشور عجیب و باور نکردنی بود.

حدود ۶۱ سال پیش این آرزوی اهالی فارس را به صورت مکتوب در نوشته ای از مرحوم محمد ابراهیم باستانی پاریزی تاریخ‌ نگار شوخ طبع کرمانی می توان سراغ گرفت.

وی درمقاله ای که مربوط به اول خرداد ۱۳۳۷ است و در کتاب (زیراین هفت آسمان) درج شده، این آرزوی اهالی فارس را بازتاب داده است.

سرانجام در خرداد ۱۳۸۸ سوت قطار در ایستگاه راه آهن شیراز شنیده شد و انتظار ۸۰ ساله اهالی پایان یافت هر چند که در ابتدای ورود این ناوگان به فارس حرف و حدیث های فراوانی در زمینه استاندارد  پایین  خطوط ریلی ایجاد شده در فارس بر سر زبان ها افتاده بود. 

در ۱۰ سال گذشته حدود ۵۰۰ کیلومتر ریل آهن در این استان به بهره برداری رسید که ظرفیت حمل حدود ۵۰۰ هزار مسافر و ۳۵۶ هزار تن بار در سال را دارد.

در حال حاضر راه آهن فارس از مبدا شیراز به دو مقصد پایتخت و مشهد مقدس قطار دارد و هنوز مسیر حرکت لوکوموتیو از این استان به مقاصد جنوبی کشور که اهمیت زیادی در حمل بار صنعتی و تجاری دارند، باز نشده است.

از اوایل دهه ۹۰ تاکنون چندین  طرح ریلی مهم در استان فارس آغاز شده که هنوز به نتیجه نرسیده و در بعضی مقاطع حرکت این طرح ها که می تواند نقش بسیار مهمی در توسعه  استان داشته باشد کند و یا متوقف شده است.

مسیرهای در حال ساخت ریلی استان فارس از جمله  گل گهر - شیراز، راه آهن شیراز-عسلویه-بوشهر و اقلید-یزد از جمله طرح‌های کلان در دست اجرای ریلی این استان به شمار می رود که بهره برداری از این طرح‌های عمرانی که نیازمند منابع مالی ملی است می‌تواند زمینه رشد و توسعه این استان را محقق کند.

طلوع از شرق؛ راه آهن گل گهر - شیراز  

محمد رضایی معاون معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس گفت: خط ریلی گل گهر-شیراز از طرح های بزرگی است که ساخت آن از  سال ۱۳۹۰ آغاز شد.

او، بیان کرد: این خط ریلی از ایستگاه راه آهن گل گهر سیرجان در استان کرمان واقع در محور راه آهن بافق - بندرعباس انشعاب گرفته و در ادامه از قطرویه شهرستان نی ریز، استهبان، فسا و سروستان عبور می کند و در نهایت با خط ریلی در حال ساخت شیراز-عسلویه-بوشهر متصل می شود.

رضایی، طول این خط ریلی در حال ساخت را ۳۴۵ کیلومتر اعلام کرد و ادامه اد: ساخت این مسیر به لحاظ جابه جایی مسافر و حمل کالا و بارهایی از جمله سنگ آهن کارخانه گل گهر سیرجان و انتقال آن به کارخانه فولاد خوزستان و بندرعباس بسیار اهمیت دارد.

ریل‌گذاری برای کاهش تلفات و تامین سنگ آهن 

معاون معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس افزود: با راه اندازی خط آهن گل گهر - شیراز حجم زیادی از عبور و مرور خودروهای سنگین در این مسیر مواصلاتی کاهش و در نتیجه آن سوانح ترافیکی نیز روند نزولی پیدا می کند و در کنار آن سنگ آهن و اقلام مورد نیاز کارخانه های فولاد استان فارس نیز با احداث این مسیر تامین می شود.

رضایی با تاکید بر اینکه ۳۰ کیلومتر از این خط ریلی در حال ساخت در استان کرمان و ۳۱۵ کیلومتر از طول این مسیر در استان فارس واقع شده، اضافه کرد: این طرح یک خطه بوده که ساخت آن در ۴ قطعه تعریف شده و قطعه ۳ و ۴ آن به طول ۱۹۰ کیلومتر حدفاصل شهرستان های نی ریز، استهبان، فسا و سروستان و شیراز عملیاتی شده و پیشرفت فیزیکی قطعات ۳ و ۴ این طرح عمرانی حدود ۶۵ درصد است.

او با اشاره به اینکه قطعه ۱ و ۲ این مسیر از شهرستان نی ریز تا گل گهر سیرجان به طول ۱۵۵ کیلومتر امتداد دارد، اظهار کرد: طرح در حال ساخت راه آهن شیراز-گل گهر ۳۴ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

معاون معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس گفت: با ساخت این خط ریلی، انشعاباتی از آن برای شهرستان‌های داراب، جهرم، زرین دشت و فسا نیز گرفته می شود که این مناطق تحت پوشش شبکه ریلی کشور قرار می گیرند.

رضایی بیان کرد: طرح ریلی اتصال داراب - زادمحمود به راه آهن شیراز-گل گهر نیز در یک فاز به طول ۲۷ کیلومتر آغاز شد که اکنون ۷۱ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

کار پیش نمی رود 

او، تصریح کرد: کار ساخت قطعه ۱ و ۲ طرح راه آهن شیراز-گل گهر که حدفاصل شهرستان نی ریز تا گل گهر سیرجان را پوشش می دهد که  طول آن ۱۵۵ کیلومتر بوده و هنوز آغاز نشده است.

معاون معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس ادامه داد: تمامی اعتبار مورد نیاز برای ساخت راه آهن شیراز گل گهر حدود پنج هزار میلیارد تومان پیش بینی شده که با توجه به نبود ساخت بیش از نیمی از طول این مسیر حدود ۳ هزار میلیارد تومان برای اتمام این طرح اعتبار نیاز است.

رضایی ساخت این خط ریلی را از طرح های بزرگ ملی دانست و افزود: ساخت این مسیر در قطعه ۱ و ۲ با مشکلاتی از جمله اراضی معارض مسیر بخصوص در منطقه حفاظت شده بهرام گور شهرستان نی ریز مواجه شده که رفع این مشکل با مذاکره و رایزنی با سازمان حفاظت از محیط زیست در حال پیگیری است.

او، اضافه کرد: سازمان حفاظت از محیط زیست تاکنون مجوز ساخت این شبکه ریلی در بخش هایی از اراضی را که معارض داشته صادر کرده و مجوز بخش هایی نیز مانده که در حال رایزنی برای اخذ آن هستیم.

معاون معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس اظهار کرد: انتظار می رود اعتبارات ملی مورد نیاز این طرح تامین شود که با تخصیص اعتبار این طرح پیشرفت می کند.

او، با بیان اینکه ساخت طرح های ریلی جملگی با اعتبارات ملی انجام می شود، گفت: طرح ریلی گل گهر-شیراز یکی از طرح های اثرگذار جنوب کشور محسوب می شود که در حمل بار بین استان هرمزگان، کرمان و فارس نقش کلیدی دارد و با اجرای این طرح فارس از مسیری دیگر به شبکه ریلی ایران نیز متصل می شود.

رضایی با اشاره به راه اندازی هر یک از طرح های ریلی در حال ساخت فارس را دارای مزیت هایی دانست و بیان کرد: اتمام طرح های ریلی این استان در کاهش ترددها در سطح جاده و در پی آن کاستن از سوانح جاده ای تاثیر بسیار زیادی دارد.

معاون معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس تصریح کرد: به جز جابه جایی ایمن مسافر، گسترش راه آهن نقش بسیار مهمی در رونق اقتصادی و توسعه صنعتی منطقه دارد که به واسطه آن می توان مواد خام صنایع این استان را تامین و تولیدات را با استفاده از آن ارزان‌تر حمل کرد.

جنوب استراتژیک با راه‌آهن شیراز - علسویه - بوشهر

او، ادامه داد: راه آهن شیراز-عسلویه-بوشهر نیز یکی دیگر از طرح های در حال ساخت فارس است که با هدف جابه جایی مسافر و کالا در حال ساخت است.

رضایی با تاکید بر اهمیت تکمیل این طرح ریلی افزود: با توجه به توسعه استراتژیک منطقه عسلویه و بوشهر، ترانزیت کالا، وجود تجهیزات و منابع نفت و گاز در این منطقه و اتصال به بندرها، ایجاد ارتباط ریلی بین استان فارس و  استان بوشهر بسیار مهم است. 

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس اضافه کرد: پیش بینی می شود در سال اول بهره برداری از راه آهن شیراز-بوشهر ۸۰۰ هزار مسافر و ۳ میلیون تن کالا جابه جا شود و در سال بیستم نیز ۲ میلیون نفر مسافر جابه جا و ۶ میلیون تن کالا از این مسیر و با استفاده از ریل حمل شود.

او، گفت: طول مسیر راه آهن شیراز-بوشهر ۴۳۷ کیلومتر است که ۳۱۰ کیلومتر آن در فارس و مابقی در استان بوشهر قرار دارد.

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس با بیان اینکه این مسیر ریلی از بوشهر به سمت عسلویه با طول ۲۰۵ کیلومتر تداوم دارد بیان کرد: این مسیر ریلی در استان فارس از راه آهن مرودشت شروع می شود و در ادامه از ایستگاه های رحمت آباد، ایزدخواست، فتح آباد، کوار، فیروزآباد، فراشبند، اهرم (Ahram) به بوشهر منتهی می شود.

رضایی تصریح کرد: محور اهرم به سمت عسلویه بصورت شاخه ای منشعب و عملیات اجرایی این طرح از چند مسیر آغاز شده و در مجموع این مسیر به ۱۳ قطعه تقسیم شده که کار ساخت در ۵ قطعه آن به طول ۲۲۵ کیلومتر شروع و پیشرفت فیزیکی تمامی طرح حدود ۹ درصد است.

او، افزود: بخش هایی از کار ساخت این مسیر در استان فارس و قسمت هایی در استان بوشهر آغاز شده است و ساخت طرح راه آهن شیراز-بوشهر از طریق فاینانس خارجی دنبال می شود.

نوید برای شمال فارس، بهره‌برداری از راه آهن اقلید- یزد تا پایان سال ۹۹

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس اضافه کرد: طرح ریلی  در حال ساخت این استان مسیر اقلید-یزد بوده که این طرح نیز جز طرح های عمرانی اثرگذار در فارس است.

رضایی اظهار کرد: این طرح براساس برنامه زمان بندی ارایه شده و با توجه به حساسیت دولت و اهمیت این موضوع، تا پایان سال ۹۹ به بهره برداری می رسد.

او، گفت: با اجرای طرح راه آهن اقلید-یزد نیز کار جابه جایی مسافر و حمل بار و کالا از طریق این مسیر ریلی انجام می شود که عملیات اجرایی این طرح در مراحل پایانی قرار دارد و تا  پایان امسال نیز به طور کامل به بهره برداری می رسد.

زیستگاه‌ها  و ایستگاه‌ها 

سیاوش محمدی رئیس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس گفت: مسیر پیش‌بینی شده برای ساخت راه آهن گل گهر شیراز از سه محل با اهمیت محیط زیستی مانند پناهگاه حفاظت شده حیات وحش بختگان، منطقه حفاظت شده بهرام گور و منطقه شکار ممنوع مهارلو عبور می کند.

او، بیان کرد: گزارش ارزیابی اولیه محیط زیستی این طرح با هدف همکاری برای رشد و توسعه استان و شهرستان های مورد مسیر انجام شد و کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست چندین مرتبه بازدید میدانی از این منطقه داشتند که در مواردی اصلاح مسیر ریلی نیز انجام شد.

محمدی با بیان اینکه توافقات اولیه برای ساخت راه آهن گل گهر-شیراز با اداره کل حفاظت محیط زیست فارس انجام شده، تصریح کرد: مقرر شد که توافقات اولیه به دفتر ارزیابی زیست محیطی سازمان ارجاع شود و به تایید این دفتر برسد که گویا هنوز اقدامی از طرف سازندگان این مسیر انجام نگرفته و این موضوع پیگیری نشده است.

رئیس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس ادامه داد: این اداره کل برای نشان دادن حسن نظر خود اجازه ساخت بخش هایی از این مسیر را داده که از جمله آن می توان به ساخت این مسیر ریلی از حاشیه پناهگاه حیات وحش بختگان اشاره کرد که ریل گذاری در این منطقه و حوزه استحفاظی شهرستان استهبان تا نزدیکی شیراز انجام شده است.

او، افزود: پیمانکار سازنده این مسیر شیطنت هایی نیز در حین اجرای طرح از جمله برداشت منابع قرضه (برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه) انجام داد اما در مجموع ساخت این مسیر ریلی در این منطقه به پایان رسیده است.

رئیس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس با اشاره به اینکه کار ساخت این مسیر ریلی در اراضی منطقه حفاظت شده بهرام گور هنوز باقی مانده و انجام نشده، اضافه کرد: سازندگان، مسیر ریلی را پیشنهاد داده بودند که از بهترین زیستگاه گورخر ایرانی در این منطقه عبور می کرد که این موضوع با مخالفت شدید اداره کل حفاظت محیط زیست فارس قرار گرفت و پیشنهاد این اداره کل، ساخت این مسیر ریلی از محلی دیگر در حاشیه این منطقه و جایی که ارزش زیستگاهی کمتری دارد و حداقل خسارت را دارد، بود.

منطقه بهرام گور واقع در شهرستان نی ریز استان فارس اصلی ترین زیستگاه گورخر ایرانی بشمار می رود.

تکلیف را مشخص کنید 

جعفر قادری منتخب مردم شیراز و زرقان در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در روزهای اخیر نامه‌ای خطاب به استاندار فارس نوشته که در این نامه آمده است: در حالی که خط ۳ و چهار مسیر ریلی شیراز-گل گهر که در چهار قطعه تعریف شده است، به مرحله اجرا در آمده اما  به خاطر عدم حل مشکلات زیست محیطی،دو قطعه ۱ و ۲ حتی مورد مطالعه قرار نگرفته است.

او، گفت: در این نامه نوشته است، با توجه به اینکه این خط برای استان فارس یک خط حیاتی بوده نیاز است که سریع تر تعیین تکلیف شود و  در اسرع وقت جلسه ای با حضور ریاست سازمان حفاظت محیط زیست کشور و منتخبان استان برگزار و نسبت به تعیین تکلیف این خط اقدام شود.

قادری بیان کرد: اگر چنین کاری انجام نشود به بهانه نبود رفع مشکلات زیست‌محیطی، قطعات سوم و چهارم این خط هم که سرمایه‌گذاری وسیعی روی آن انجام شده بلاتکلیف مانده و بهانه خوبی برای وزارت راه و شهرسازی و راه آهن است که این دو قطعه را تکمیل نکرده و استان فارس را از داشتن خط ریلی شیراز گل گهر برای سال های متمادی محروم کنند.

منتخب مردم شیراز و زرقان در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در صورتی که این خط سریعتر تعیین تکلیف شود موضوع  فاینانس و یا استفاده از منابع دولتی برای تکمیل طرح به صورت جدی مورد پیگیری نمایندگان قرار می گیرد.

ساخت مسیرها ملی، تکمیل طرح ها استانی است 

مهرداد انصاری مدیرکل راه آهن استان فارس بیان کرد: پیگیری ساخت مسیرهای ریلی با شرکت ساخت راه آهن جمهوری اسلامی است اما در استان نیز تلاش های وسیعی برای تکمیل طرح‌های ریلی فارس انجام می‌شود.

او، تصریح کرد: تکمیل طرح‌های ریلی در حال ساخت این استان یکی از مهمترین ضروریات و پیش نیاز توسعه فارس است.

انصاری ادامه داد: از ابتدای ایجاد راه آهن در این استان تاکنون بیش از ۵۰۰ کیلومتر ریل آهن و ۲۳ ایستگاه قطار ایجاد شده و ظرفیت جابه جایی بیش از ۵۰۰ هزار نفر مسافر در سال نیز وجود دارد.

مدیرکل راه آهن استان فارس با تاکید بر رشد حمل بار طی یکسال گذشته از طریق ریل در این استان، افزود: تا سال ۹۶ ظرفیت حمل بار از طریق ریل در فارس حدود ۸۰ هزار تن در سال بوده که این رقم در سال ۹۸ به بیش از ۳۵۶ هزار تن افزایش پیدا کرده است.

او، اضافه کرد: عمده بارهای جابه جا شده در راه آهن فارس شامل سنگ آهن، خاک نسوز، محمولات پتروشیمی، گندم و خودرو است.

انصاری اظهار کرد: فراهم آوردن امکانات و زیرساخت های ریلی برای حمل محموله های تولیدی استان و انتقال مواد اولیه به منظور تولید از جمله مهمترین برنامه های این اداره کل است که با برنامه ریزی انجام شده امسال به رشد چند برابری در زمینه بارگیری خواهیم رسید.

مدیرکل راه آهن استان فارس گفت: در زمینه جابه جایی مسافر نیز در سال ۹۸ قریب ۵۱۲ هزار نفر مسافر در مسیرهای تهران و مشهد و ایستگاه های بین راهی از قطارهای فارس استفاده کردند که نسبت به سال ۹۷ افزایش یک درصدی داشته است.

او، افزود: به منظور فراهم کردن زمینه مناسب برای بارگیری و تخلیه فرآورده های پتروشیمی شیراز عملیات ساخت خط فرعی بارگیری و تخلیه فرآورده‌های پتروشیمی شیراز در مسیر شیراز - مرودشت و در نزدیکی ایستگاه راه آهن مرودشت آغاز شده است.

انصاری اضافه کرد: این عملیات در فاز نخست با نصب ۲ دستگاه سوزن چپ و راست با شعاع ۳۰۰ متر در خط اصلی و همچنین نصب خط فرعی به موازات خط اصلی اجرایی می‌شود.

مدیرکل راه آهن استان فارس  اظهار کرد:  انتظار می رود این طرح تا پایان اردیبهشت ماه امسال به بهره برداری برسد و با ساخت  این خط فرعی، قابلیت ایجاد بارانداز ریلی در اراضی ایستگاه آتی گار زرقان، قابلیت بارگیری و تخلیه سایر بارهای معدنی و فرآورده های نفتی و گازی و همچنین پایانه کانتینری با استفاده از حمل ترکیبی و دستیابی به شبکه ریلی میسر شود.

او، گفت: شرکت پتروشیمی شیراز به عنوان اولین واحد تولیدی صنایع پتروشیمی ایران در فاصله ۴۵ کیلومتری شهر شیراز و در نزدیکی مرودشت واقع شده است که سالیانه قابلیت انتقال حدود یک میلیون تن بار از طریق خطوط ریلی فارس به مقصد بندر شهید رجایی بندرعباس برای صادرات به خارج از کشور دارد.