موزه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور، سفری به تاریخ زمین

به گزارش می‌متالز، موزه علوم زمین در محل سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در میدان آزادی ساخته شده که ساختمان موزه یک طبقه با بخش‌های گوناگون شامل این آثار است:

سنگ‌های کانی، آثار فسیلی، آثار باستان‌شناسی مربوط به هشتصد سال پیش، فسیل‌های دوران اول تا چهارم زمین‌شناسی، ماکت فسیل‌های کمیاب، تخم‌‌های دایناسور که از مرز فرانسه و اسپانیا آورده شده، فسیل جای پای دایناسور که از استان کرمان به این موزه آورده شده است. همچنین کانی‌های قیمتی نظیر فیروزه، الماس و سنگی که گویا نیل آرمسترانگ از کره ماه به زمین آورده و در زمان رژیم سابق به ایران اهدا شد، در این موزه قرار گرفته است.

مساحت موزه ۳۴۵ متر مربع است و زمان تاسیس آن هم زمان با تاسیس سازمان زمین‌شناسى کشور در سال ۱۳۳۸است. موزه علوم زمین در سال ۱۳۳۸به همت چند نفراز محققان زمین‌شناس، بر پایه نمونه‌هایی از سنگ‌ها، سنگواره‌ها، کانی‌ها و اشیا دیگری که ضمن تحقیقات زمین‌شناسی به دست آمده بود و با استفاده از امکانات سازمان زمین‌شناسی تاسیس شد و سال ۱۳۸۷ پس از نوسازی از «موزه زمین شناسی» به «موزه علوم زمین» تغییر نام یافت.

برای بازدید و ورود به موزه می بایست ابتدا وارد محوطه سازمان زمین شناسی شوید. موزه درساختمان شماره یک به نام بنیانگذار سازمان زمین‌شناسی و موزه زمین‌شناسی، مهندس نصرالله خادم قراردارد. موزه دارای پلانی به شکل U است و در وسط آن سالنی برای پخش و نمایش فیلم طراحی شده است.

بخش عمده بازدیدکنندگان موزه را دانشجویان (مشخصا دانشجویان رشته‌های مرتبط با زمین‌شناسی و علوم تجربی) و پژوهشگران علاقه‌مند به علوم زمین تشکیل می‌دهند. البته موزه از اقشار و سنین مختلف بازدیدکننده دارد. دانش‌آموزان و مدرسان مدارس نیز بخش قابل توجهی از بازدیدکنندگان را به خود اختصاص می‌دهند.

برخی از خدمات این موزه شامل: گردآوری، حفاظت و نمایش آثار و اشیای مربوط به دانش زمین‌شناسی، همکاری با مراکز دیگر سازمان و موزه های مختلف و نمایشگاه‌های مربوطه، همکاری و تبادل دانش زمین‌شناسی با مراکز پژوهشی ودانشگاه های داخلی و خارجی است.

مدیر موزه علوم‌زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور:

200 نقطه در ایران دارای پتانسیل سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی

در همین زمینه مدیر موزه علوم‌زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با تاکید بر اینکه 200 نقطه در ایران دارای پتانسیل سنگ‌های قیمتی است، گفت: علیرغم پیشرفت کشورهای همسایه در زمینه سنگ های قیمتی، ایران تاکنون موفق به استخراج کامل معادن نشده است.

مهندس بهرام صادقی با اشاره به وضعیت سنگ‌های قیمتی در ایران افزود: فیروزه ایران به دلیل داشتن قدمت هفت هزار ساله در میان سایر کانی های دنیا شهرت جهانی دارد.

وی با اشاره به معادن سنگ گارنت (که به رنگ‌های قرمز، نازنجی، قهوه ای و سبز یافت می‌شود) در کشور گفت: در برخی نقاط کشور به ویژه در کرمان معادن گارنت قیمتی یافت می‌شود. گونه‌ای از این سنگ به رنگ سبز (دمانتوئید) است که با قیمت‌های بسیار بالا در بازارهای جهانی به فروش می‌رسد. این سنگ پس از فیروزه نیشابور معروف‌ترین سنگ ایران به شمار می‌رود ولی علیرغم شهرت جهانی این نوع گارنت کمتر در داخل کشور شناخته شده است.

مدیر موزه علوم‌زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به وجود سنگ‌های نیمه‌قیمتی گروه‌های سیلیس و کوارتز در کرمان، همدان و خراسان اشاره کرد و افزود: علاوه بر اینها سنگ جاسپر (از گروه سنگ‌های سیلیس به رنگ قرمز ، قهوه‌ای و سبز) ، فلوریت و آمتیست در  کشور موجود است و برای استخراج و معرفی آن به جامعه انجام کارهای تحقیقاتی و اکتشافی بر روی آنها ضروری است.

وی با تاکید بر اینکه ایران از نظر زمین‌شناسی تشابه فراوانی با کشورهای افغانستان و پاکستان دارد یادآور شد: کشورهای همسایه مانند افغانستان و پاکستان با اقداماتی که در زمینه سنگ‌های قیمتی انجام دادند جزو کشورهای پیشرو در دنیا هستند به گونه ای که زمرد، یاقوت، لعل (اسپینل) و لاجورد افغانستان و آکومارین، توپاز و انواع گارنت‌های پاکستان شهرت جهانی دارند و به دلیل توجهی که در این بخش داشتند توانستند کانی‌های خود را در جهان معرفی کنند ولی در کشور ما به دلیل داشتن منابع نفتی سهل‌الوصول از این منابع خدادادی غافل بوده‌ایم در حالی که اگر بر روی سنگ‌های قیمتی کار می‌شد می‌توانستیم ارزش افزده بیشتری را برای کشور به ارمغان بیاوریم.

مدیر موزه علوم‌زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با تاکید بر اینکه بر روی سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی کشور کار تحقیقاتی سیستماتیک و علمی قوی انجام نشده، گفت: از این رو به سادگی نمی‌توان ادعا کرد که چه کانی‌هایی در کشور وجود دارد و یا وجود ندارد .

بررسی وضعیت علمی در حوزه گوهرشناسی

صادقی با تاکید بر اینکه کارشناس گوهرشناسی به معنای واقعی کلمه در کشور نداریم، گفت: این ضعف هم در بخش علمی شاهدیم و هم در بخش دانشگاهی مشاهده می‌شود از این رو دو بخش صنعت و دانشگاه نتوانستند با هم ارتباط برقرار کنند.

وی پیشرفت سایر کشورها در این زمینه را ناشی از ارتباط تنگاتنگ میان رشته‌های زمین‌شناسی و کانی‌شناسی و جواهر‌شناسی و تمایل این کشورها به همکاری با بخش‌های علمی و تحقیقاتی دانست و اضافه کرد: ولی ما تاکنون به صورت سنتی عمل کردیم و از آنجایی که علاقه‌ای برای ورود به حوزه علمی و تحقیقاتی سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در کشور وجود ندارد از این رو پروژه‌های تحقیقاتی که گاها در شرکت‌های مختلف و بعضا با همکاری کشورهای دیگر انجام می شود به سرانجام قابل لمسی منجر نمی‌شود.

این محقق با اشاره به این مطلب که در حال حاضر 200 نقطه در ایران شناسایی شده که دارای پتانسیل‌های سنگ‌های قیمتی است، افزود: تاکنون این نقاط به مرحله استخراج نرسیده است.

صادقی موفقیت در این حوزه و کسب ارزش افزوده بیشتر را مرهون همکاری و تعامل متخصصان بخش‌های زمین‌شناسی، کانی‌شناسی و جواهرشناسی دانست و گفت: بیشتر اکتشافات سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی معمولا از سوی مردم محلی انجام می‌شود و به نهادهای مربوط گزارش داده و ثبت محدوده می‌شود ولی در مرحله بعد که شامل حمایت‌های لازم  فنی و اقتصادی برای استخراج و مطالعات تکمیلی‌تر است، متوقف می شود.

بهرام صادقی مدیر موزه علوم‌زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور اظهار داشت: واقعیت این است که ایران دارای یک درصد جمعیت جهان و هفت درصد منابع طبیعی و ذخایر دنیا است، بنابراین از شایستگی برخورداری از یک درصد تجارت جهانی سنگ‌های قیمتی و ‌نیمه‌قیمتی برخوردار است.

به گفته وی صادرات سنگ قیمتی و ‌نیمه‌قیمتی ایران به شکل خام صورت می‌گیرد و سنگ‌های فراوری شده به‌دلیل نبود یا کمبود ماشین‌آلات سهم چندانی در صادرات ندارند.

صادقی، فعال‌سازی سیستم کاداستر برای ثبت اینترنتی محدوده‌های اکتشافی را یک مزیت دانست تا مکتشفان از حقوق این مهم برخوردار شوند، زیرا در گذشته نبود این سیستم پیامد سوءاستفاده‌هایی را به دنبال داشت.

وی یادآور شد: ایران همواره به عنوان یکی از 10 کشور شاخص معدنی جهان معرفی شده، اما آمارها نشان می‌دهد که ترکیه و تایلند به ترتیب سالیانه 20 و 40 میلیارد دلار درآمد از محل صادرات سنگ قیمتی و ‌نیمه‌قیمتی دارند، این درحالی است این کشورها قابل مقایسه با پتانسیل ایران در این بخش نیستند.

این کارشناس زمین‌شناسی افزود: تایلند فاقد معادن سنگ قیمتی است و با صدور سنگ‌های خام قیمتی و نیمه‌قیمتی ایران، بالاترین ارزش افزوده را با تراش آنها به‌دست می‌آورد.

به گفته صادقی، سال‌های گذشته در ایران 200 محدوده سنگ قیمتی و ‌نیمه‌قیمتی شناسایی شده، اما در زمینه بهره‌برداری دقیق و صحیح کارهای اصولی صورت نگرفته است.

کارشناس سنگ‌های قیمتی تصریح کرد: بخش سنگ‌های قیمتی و ‌نیمه‌قیمتی استعداد خوبی در زمینه ایجاد اشتغال دارد، بگونه‌ای که می‌تواند سالاانه 100 هزار نفر را به شکل مستقیم و غیرمستقیم در این بخش جذب کند .

بنا به این گزارش اطلاعات منتشر شده نشان می‌دهد در ایران انواع عقیق،گارنت (مانند اواروویت، گراسولا ،پیروپ و دیمانتوئید، در کوهی، ترمالین، یشم ، جاسپر آندروزیت، اپیدوت، آمتیست و فیروزه وجود دارد. اکنون پتانسیل‌های معدنی موجود در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، اصفهان، فارس، کرمان، خراسان رضوی، ایلام، اردبیل، بوشهر، زنجان و خراسان‌جنوبی به عنوان مناطق مستعد نسبت به دیگر نقاط کشور در زمینه انواع سنگ‌هایقیمتی و ‌نیمه‌قیمتی معرفی شده‌اند.