احترام به طبیعت، رویکرد صنعت فولاد

به گزارش می متالز، بدین معنی که در ایجاد و فعالیت صنایع که لازمه زندگی نسل جدید است، نیازهای نسل‌های آینده بشر نیز مورد توجه قرار دارند. در تبیین اهمیت این موضوع همین بس که رعایت اصول توسعه پایدار یا پیشرفت صنعتی در کنار حفظ طبیعت از شاخصه‌های اساسی رشد جوامع محسوب می‌شوند. در همین حال باید خاطرنشان کرد سازمان ملل ۵ ژوئن (۱۶ خرداد) را روز جهانی محیط‌زیست نام‌گذاری کرده است. ما نیز فرصت را غنیمت شمرده و به بررسی عملکرد صنایع در قبال حفاظت از محیط‌زیست پرداخته‌ایم. بر همین اساس با دو نفر از مدیران فولادی کشور گفت‌وگو کرده و نظر آنها را درباره عملکرد محیط زیستی صنعت فولاد کشور و همچنین توجه فعالان این صنعت به شاخصه‌های حفاظت از طبیعت جویا شده‌ایم.

فولاد، پیشرو در حمایت از طبیعت

منصور یزدی‌زاده، مدیرعامل شرکت ذوب آهن اصفهان گفت: فعالیت‌های صنعتی از عوامل اصلی رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی در جوامع بشری به‌شمار می‌روند، اما این فعالیت‌ها در صورت عدم کنترل می‌توانند اثرات مخربی بر منابع طبیعی داشته باشند، آلودگی‌های زیست‌محیطی ایجاد کنند و تعادل اکولوژیکی در اکوسیستم‌ها را بر هم بزنند. کنترل جنبه‌ها و پیامدهای زیست‌محیطی منفی ناشی از فعالیت‌ها، خدمات و محصولات صنایع می‌تواند تأثیر شگرفی بر حفظ محیط‌زیست داشته باشد. امروزه صاحبان صنایع در راستای کاهش تأثیرات نامطلوب ناشی از فعالیت‌های صنعتی بر سلامت کارکنان خود و همچنین جوامع اطراف و در راستای ایفای مسئولیت‌های اجتماعی و پاسخگویی به مطالبات اجتماعی در این حوزه، تلاش دارند تا حفظ و صیانت از محیط‌زیست را همواره به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی در تدوین استراتژی کلان سازمانی و یکی از ارزش‌های سازمانی خود مورد توجه قرار دهند و در راستای تحقق آن تلاش کنند. شرکت ذوب آهن اصفهان نیز به‌عنوان یکی از صنایع پیشرو در کشور از این قاعده مستثنا نیست. این شرکت در این راستا نه‌تنها با برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های بهبود در حوزه محیط‌زیست نسبت به ارتقای شاخص‌های زیست‌محیطی خود اقدام کرده، بلکه نسبت به ارائه خدمات زیست‌محیطی اجتماعی و در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود اقداماتی انجام داده است.

ارزیابی پیامدهای زیست‌محیطی

یزدی‌زاده در این زمینه افزود: مطابق الزامات آیین‌نامه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی طرح‌های بزرگ تولیدی، خدماتی و زیربنایی، تمامی صنایع مکلف به ارزیابی اثرات زیست‌محیطی طرح‌های صنعتی در مراحل ساخت و بهره‌برداری هستند. براساس الزامات پیوست آیین‌نامه یادشده، صنایع فولاد نیز از این قاعده مستثنا نیستند. بنابراین این‌گونه صنایع پیش از احداث واحد، ملزم به تهیه گزارش ارزیابی اثرات زیست محیطی (EIA) و ارائه آن به سازمان حفاظت محیط‌زیست و دریافت تاییدیه از آن سازمان هستند. هرگونه توسعه در واحدهای صنعتی نیز در صورتی که مشمول الزام‌های یادشده باشد، مکلف به تهیه گزارش ارزیابی اثرات زیست‌محیطی و دریافت موافقت سازمان حفاظت محیط‌زیست در این زمینه است. در گزارش‌های ارزیابی اثرات زیست‌محیطی علاوه بر سنجش اثرات منفی و مثبت طرح روی محیط زیست، اثرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی طرح نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. واحدهای مشمول آیین‌نامه یادشده برای دریافت پروانه بهره‌برداری ملزم به تهیه گزارش ارزیابی اثرات زیست‌محیطی و دریافت تاییدیه سازمان حفاظت محیط‌زیست هستند. از این‌رو، تهیه و تدوین گزارش یادشده و پایش‌های مربوط به آن از اولویت‌های صنایع بوده و همواره مورد توجه صنایع یادشده قرار دارد.

رعایت استانداردها و کاهش آلایندگی

مدیرعامل شرکت ذوب آهن اصفهان گفت: یکی از راه‌های تدوین استانداردهای زیست‌محیطی و بهداشتی بر پایه تعیین کمترین میزان آلاینده تاثیرگذار بر سطح سلامت جانداران است؛ بنابراین رعایت حدود مجاز زیست محیطی تدوین شده در استانداردهای مربوط، می‌تواند نقش کلیدی در کاهش میزان اثرات نامطلوب زیست‌محیطی و بهداشتی ناشی از فعالیت‌های صنعتی و کاهش میزان آلایندگی واحدهای صنعتی داشته باشد. 
اگرچه استانداردهای زیست‌محیطی، تعیین‌کننده محدوده انتشار قابل‌قبول عوامل آلاینده هستند، اما سازمان‌های پیشرو همواره خود را محدود به رعایت استانداردهای یادشده نمی‌کنند و در هدف‌گذاری‌های مربوط به پروژه‌های بهبود حوزه محیط زیست، رعایت الزام‌های سختگیرانه‌تر را مدنظر دارند. شرکت ذوب آهن اصفهان نیز در تعریف، تدوین، برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های جدید زیست‌محیطی خود رعایت حدود مجاز در محدوده پایین‌تر از استانداردهای محیط زیستی مشمول این شرکت را مد نظر داشته است. 
وی در ادامه افزود: رویکرد اصلی صاحبان صنایع در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود و تعهد به حفظ و صیانت از محیط زیست، بیشترین رعایت الزام‌های حوزه محیط‌زیست و کاهش و کنترل پیامدهای نامطلوب ناشی از فعالیت‌ها و خدمات خود است. اما در برخی موارد مسائلی که گاهی از حوزه اختیار صنعت خارج است، مانند محدودیت منابع مالی، تحریم‌های بین‌المللی، ایجاد شرایط غیرقابل پیش‌بینی داخلی و خارجی و... ممکن است این رویکرد را تحت‌تاثیر قرار دهد.
هرچند برخی از صنایع با تکیه بر توانمندی‌های داخلی و با هدف قطع وابستگی به خارج در حوزه ساخت تجهیزات کنترل و تصفیه عوامل آلاینده محیط‌زیست نسبت به بومی‌سازی برخی از تجهیزات این حوزه اقدام کرده‌اند. 
شرکت ذوب آهن اصفهان نیز در راستای تحقق سیاست‌های بومی‌سازی و با تکیه بر توانمندی نیروی‌های متخصص داخل شرکت در سال ۹۵ موفق به طراحی و اجرای یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های زیست‌محیطی کشور در قالب پروژه بازسازی و نوسازی سیستم تصفیه غبار کنورتورهای ناحیه فولادسازی و در ادامه آن پروژه نصب سیستم تصفیه غبار ناحیه برش خرسک، ساخت درهای انعطاف‌پذیر باتری ۳ و همچنین بهینه‌سازی سیستم تصفیه غبار کوره پاتیلی LF۱ فولادسازی شد. 
گفتنی است تمامی مراحل طراحی، تأمین، ساخت و نصب و بهره‌برداری از پروژه یادشده با استفاده از توانمندی‌های نیروهای متخصص داخلی شرکت انجام شده که خود گامی بسیار ارزشمند و کم‌نظیر در راستای تحقق شعار بومی‌سازی و عدم‌وابستگی به خارج از کشور است.
از جمله اقدامات انجام‌شده می‌توان به استفاده از مکانیسم جدید تمیزکاری درهای باتری کک‌سازی به‌منظور جذب کامل گازهای فرآیندی و بهبود فرآیند، نصب سیستم تصفیه غبار بر روی باتری ۳ برای جذب ذرات زغال هنگام شارژ سلول‌ها، تنظیم رژیم گرمایی و هیدرولیکی باتری ۳ کک‌سازی (در نیمه دوم سال ۹۷ با موفقیت به بهره‌برداری رسید)، پروژه بهبود و اصلاح عملکرد الکتروفیلترهای ماشین‌های ۱ و۲ و۳ آگلومراسیون (در مرحله انتخاب پیمانکار)، بهینه‌سازی الکتروفیلترهای ماشین ۴ آگلومراسیون (در مرحله بررسی ازسوی مشاور)، پروژه بهبود و اصلاح عملکرد الکتروفیلترهای کوره‌های پلی‌زیوس آهک (در مرحله بررسی ازسوی مشاور)، بهینه‌سازی سیستم تصفیه غبار کنورتور شماره ۲ فولادسازی (در مهرماه ۹۸ انجام و با موفقیت به بهره‌برداری رسید) و بهینه‌سازی سیستم تصفیه غبار آسپیراسیون کوره بلند ۲ (در مرحله انتخاب پیمانکار) اشاره کرد.

تداوم توسعه در گرو حفاظت از محیط زیست

علی محمدی، مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان اظهارکرد: صنایع پس از شبکه حمل‌ونقل، دومین منبع انتشار آلاینده‌های زیست محیطی هستند؛ بنابراین توجه به حفاظت از محیط‌زیست، صرف‌نظر از الزامات قانونی، زیربنای ادامه فعالیت اقتصادی و توسعه پایدار به‌شمار می‌آید. البته در کشور همچنان فاصله زیادی تا رسیدن به وضعیت مطلوب در این زمینه وجود دارد. صنایع موظفند، نسبت به حفظ محیط‌زیست تلاش کنند. شرکت فولاد خوزستان در چند سال گذشته توجه ویژه‌ای به محیط‌زیست داخلی و اطراف شرکت داشته، به‌طوری که یکی از الزامات طرح‌های توسعه را، برخورداری پیوست زیست محیطی قرار داده است. 
وی افزود: خوشبختانه در چند سال گذشته، اقدامات مهمی در زمینه بهبود عملکرد زیست‌محیطی در صنعت فولاد کشور به‌ویژه در واحدهای تولیدی بزرگ به عمل آمده است. در طرح‌های احداث پروژه‌های فولادی جدید نیز جنبه‌های محیط زیستی مورد توجه بیشتری قرار گرفته‌اند. صیانت از محیط‌زیست برای شرکت فولاد خوزستان اولویت بالایی دارد تاجایی‌که شعار سال ۱۳۹۹ این شرکت؛ تکمیل زنجیره ارزش و تحول در تولید محصولات خاص، با تمرکز بر اجرای طرح‌های توسعه، ایمنی، محیط زیست، بهداشت محیط کار و تقویت سرمایه‌های انسانی، نشان از توجه این شرکت به مسئله محیط‌زیست دارد. درمجموع محیط‌زیست یکی از ارکان اساسی اهداف و چشم‌انداز فولاد خوزستان بوده و پروژه‌های متعددی در این زمینه تکمیل شده یا در دست اجرا هستند. شرکت فولاد خوزستان ۵ برابر تعهد خود، فضای سبز ایجاد کرده است و همچنین در سال گذشته چندین طرح زیست‌محیطی را افتتاح و کلنگ‌زنی کرد.
مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان گفت: اصولا بدون بهره‌گیری از فناوری‌های جدید به‌ویژه در زمینه بهینه‌سازی فرآیندهای تولید فولاد و استفاده از سیستم‌های کنترل آلودگی، امکان بهبود عملکرد زیست‌محیطی و حرکت در مسیر توسعه پایدار وجود نخواهد داشت. نکته کلیدی که می‌تواند ضامن موفقیت در این زمینه باشد تکیه بر منابع داخلی و سرمایه‌گذاری بر توسعه فناوری‌های دوستدار محیط‌زیست است. 
وی آلودگی هوا را یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی صنعت فولاد دانست و افزود: برای مقابله با آن باید اتخاذ تدابیری در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی، اصلاح فرآیندها و کنترل منابع انتشار اجرایی کرد. در همین حال بهره گیری از سیستم‌های کنترل آلودگی مانند تجهیزات غبارگیر و کنترل کیفیت مواد اولیه مصرفی نیز ضروری است. 

محمدی افزود: با توجه به بحران خشکسالی در کشور، موضوع تصفیه پساب‌های صنعتی در صنعت فولاد هم از لحاظ انطباق با استانداردهای محیط زیستی ملی و هم از جنبه امکان باز چرخش و استفاده مجدد بسیار حائز اهمیت است. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد صنعت فولاد در زمره صنایع پر مصرف آب به‌شمار می‌آید. به همین منظور تصفیه‌خانه پساب صنعتی فولاد خوزستان با ظرفیت ۳۰۰۰ مترمکعب در ساعت در سال ۸۶ راه‌اندازی شده است. هدف از این فعالیت، امکان استفاده مجدد از خروجی است. همچنین فاز اول پروژه بازچرخانی پساب خروجی با هدف تولید آب نرم با ظرفیت ۷۵۰ مترمکعب در ساعت در دست اجراست. وی در ادامه افزود: براساس قوانین جاری کشور، اجرای مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه‌ها از جمله واحدهای تولید فولاد با ظرفیت سالانه بیش از ۳۰۰ هزار تن الزامی است و بدون تکمیل این مطالعات و تایید سازمان حفاظت محیط‌زیست، امکان گرفتن پروانه بهره‌برداری وجود نخواهد داشت. این الزام قاعدتا در احداث واحدهای فولادی مشمول آیین‌نامه است. محمدی در پایان استانداردهای محیط زیستی در صنعت فولاد را مبنایی برای ارزیابی عملکرد زیست محیطی، شناسایی زمینه‌های بهبود و تدوین اهداف و برنامه‌های کنترلی دانست. امید می‌رود با رعایت این استانداردها ازسوی صاحبان این صنایع، حداقل شرایط لازم برای حفظ سلامت انسان و محیط‌زیست تامین شود.