انقلاب صنعتی چهارم و دیجیتالی‌ شدن صنعت آهن و فولاد

به گزارش می متالز، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن این مرکز در گزارشی با عنوان «شناسایی ابعاد تحولی انقلاب صنعتی چهارم در صنعت فولاد و چشم اندازهای فناورانه پیش‌رو» آورده است؛ از منظر تاریخی، متخصصان و مورخانِ تحولات صنعتی، ظهور مشاغل و فناوری‌های جدید را به چند دوره مهم تحت عنوان «انقلاب‌های صنعتی» تقسیم کرده‌اند. تعبیر «انقلابی» برای این دسته از تحولات، اشاره به تغییرات شگرفی دارد که اساس شیوه تولید و مدل‌های کسب‌وکار را دگرگون کرده است. در حال حاضر جهان با مجموعه فرآیندهای فناورانه‌ای مواجه است که قاعده بازی را در هر کسب‌وکاری تغییر داده‌اند؛ مفهومی که غالباً با نام «انقلاب صنعتی چهارم» شناخته می‌شود. فناوری‌های برافکنی همچون فناوری‌های هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، همزاد دیجیتال، چاپ 3-بعدی، واقعیت مجازی و افزوده، بلاکچین، رایانش ابری و روباتیک پیشرفته از فناوری‌های نوظهور در انقلاب صنعتی چهارم هستند و تأثیرات شگرفی در صنایع تولیدی بزرگ مانند نفت و گاز، خودرو، معدن‌کاری و فولاد دارند.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس می‌‎افزاید؛ علاوه بر تغییرات اکوسیستمی و آثار ناشی از آن، اکثر سازمان‌ها در اثر موج‌‌های انقلاب صنعتی چهارم با تغییرات جدی سازمانی روبه‌رو خواهند شد و این تغییرات عملکرد سازمان‌‌ها را تحت تأثیر قرار خواهد داد. انقلاب صنعتی چهارم در گسترده‌ترین سطح خود، نه‌تنها در نحوه عملکرد شرکت‌ها و نحوه تولید کالاها، بلکه بر چگونگی روابط بین اجزای اکوسیستم (تأمین‌کنندگان، مشتریان، ملاحظات نظارتی، سرمایه‌گذاران و سایر ذی‌نفعان) نیز تأثیرگذار خواهد بود. به‌نظر می‌آید انقلاب صنعتی چهارم نه‌تنها فرایند‌های تولید فولاد بلکه همه زنجیره ارزش را تحت تأثیر قرار خواهد داد. استقرار فناوری‌های نو در زنجیره ارزش فولاد با چالش‌های مختلفی همراه خواهد بود که این چالش‌ها جنبه‌های مختلف کسب‌وکار زنجیره ارزش فولاد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

این گزارش می افزاید؛ دنیای دیجیتال جدید به کارکنان جدید نیاز دارد و پیش‌بینی می‌شود که در نهایت مشاغل ایجاد شده به‌دلیل دیجیتالی‌ کردن بیشتر از مشاغل ازدست‌رفته خواهد بود. بنابراین بازیگران اصلی صنایع مختلف باید با درنظر داشتن موارد ذکر شده خود و کارکنان خود را برای آینده دیجیتال آماده کنند.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس؛ به‌طور کلی انقلاب صنعتی چهارم فرصت‌های بسیاری را برای اتصال، هوشمندسازی و دیجیتالی‌ کردن در پیش روی صنعت آهن و فولاد قرار داده است. اغلب فناوری‌هایی که امکان استقرار و استفاده از آن در صنایع تولیدی دیگر وجود دارد، در صنعت فولادسازی نیز کاربردی هستند. حتی برخی از این فناوری‌ها درحال‌ حاضر نیز در تعدادی از شرکت‌های فولادی مطرح دنیا کاربردی شده‌اند و آثار مثبتی از خود نشان داده‌اند. با توجه به رشد اقتصاد جهانی، افزایش تقاضای فولاد و ظهور فناوری‌های نوین می‌توان چشم‌اندازی روشن برای آینده صنعت فولاد به ویژه در عصر انقلاب صنعتی چهارم متصور بود. اما باید قبل از قرار گرفتن در مسیر دیجیتالی شدن، یک ارزیابی آگاهانه از مسیر پیش رو و نیازهای آن صورت گیرد.

یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد امروزه تولیدکنندگان فولاد و سایر صنایع معدنی با استفاده از فناوری‌های دیجیتال، فرصت عظیمی برای تغییر مدل‌های عملیاتی خویش دارند. این فرصت‌ها را به بهبود بهره‌وری عملیاتی، خدمات به مشتری، سطح موجودی و حاشیه سود قادر می‌سازد. با توجه به کاهش چشمگیر هزینه‌های اکتساب، ذخیره و تجزیه و تحلیل داده در پنج سال گذشته، به‌نظر می‌رسد دوران دیجیتالی ‌کردن در صنعت فولاد همچون سایر صنایع فرا رسیده است و آینده متعلق به بازیگرانی است که از امروز به فکر راهبرد دیجیتال هستند. شرکت‌های مطرح جهانی برای استفاده هر‌چه بهتر از این فرصت‌ها پیش‌بینی‌های لازم را از آینده روند فناوری‌ها انجام داده‌اند و با توجه به آن برنامه‌های توسعه‌ای خود را تدوین کرده‌اند.

خبرگان و تولیدکنندگان بزرگ صنعت فولاد، اکتساب تجهیزات و ماشین‌آلات پیشرفته را در صدر فعالیت‌ها و آموزش و بازپروری کارکنان را در رده بعدی قرار می‌دهند. در این میان شرکت‌هایی هستند که هم‌اکنون نیز کار را شروع کرده‌اند و سعی در پیشرو بودن در این مسیر دارند و شرکت‌هایی هم هستند که بدون توجه به واقعیات دنیای دیجیتال پیش رو، در خطر از دست ‌دادن بازار و عقب ماندن از رقابت قرار دارند. تأثیرات انقلاب صنعتی چهارم در صنعت فولاد امری جدی است و شرکت‌های فولادی در کشور می‌توانند با انجام برنامه‌ریزی‌های لازم از این امر به‌عنوان یک فرصت استفاده کرده و جایگاه خود را در بازار جهانی فولاد تثبیت کنند.

متن کامل این گزارش و نتایج به دست آمده از آن را اینجا بخوانید.