دستاوردهای فولادی کشور در جمهوری اسلامی

به گزارش می متالز، بدون تردید صنعت فولاد یکی از بخش‌های مهم و موثر در اقتصاد کلان در ایران است. این تاثیر و اهمیت عمدتا به دلیل فراهم کردن زیرساخت‌های توسعه سایر صنایع و بخش‌های اقتصادی و ضریب بالای اشتغال‌زایی است. در حقیقت جایگاه صنعت فولاد در ساختار اقتصادی کشورها را
نمی‌توان نادیده گرفت و زنجیره صنعت فولاد همواره مورد توجه و حمایت اقتصادهای بزرگ و تاثیرگذار دنیا بوده است و برنامه‌های مدونی برای حمایت و توسعه و ایجاد توازن در آن تدوین و اجرا شده است. در کشور ما ایجاد و توسعه زیرساخت‌های صنعت فولاد در دستور کار دولت‌های قبل و پس از انقلاب قرار داشته و امروز ایران با داشتن ذخایر غنی و معادن بزرگ سنگ‌آهن، منابع گاز و زغال‌سنگ، دانش و نیروی متخصص و مجرب، دسترسی به آب‌های آزاد و... پیشرفت‌های خوبی در این زمینه کسب کرده است.

صنعت فولاد در دوران پهلوی

صنعت فولاد پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران حکومت پهلوی‌ها به‌وسیله آلمانی‌ها وارد ایران شد و با احداث و راه‌اندازی مجتمع فولاد ذوب آهن اصفهان در سال ۱۳۴۰ ایران در زمره کشورهای دارای صنعت فولاد قرار گرفت. به‌طور کلی وجود نداشتن تقاضای موثر و جدی برای محصولات فولادی در کشور پیش از انقلاب باعث شد تا توجه چندان زیاد و ویژه‌ای به صنعت فولاد در کشور نشود.  اما با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، صنعت فولاد پا به عرصه جدیدی گذاشت و از آن زمان تاکنون تحولات چشمگیری را تجربه کرده است به گونه ای که به گفته کارشناسان بیشترین میزان رشد فولاد پس از انقلاب رخ داده است زیرا بسیاری از واحدهای فولادی که در زمان پهلوی به مرحله اجرا نرسیده بود پس از انقلاب اجرایی شدند؛ مانند فولاد مبارکه که قرار بود در بندرعباس اجرا شود که بعدها به اصفهان انتقال یافت و فولاد خوزستان که نیمه‌کاره بود و پس از انقلاب تکمیل شد و رشد بالایی کرد.

در ابتدای انقلاب نیز تنها یک ظرفیت 500 هزار تنی فولاد در ذوب‌آهن در کشور فعال بود و مابقی معادن نیز در حد طرح‌های مطالعاتی مطرح شده بودند، اما در حال حاضر ظرفیت تولید فولاد در کشور به 33 میلیون تن رسیده و صادرات آن نیز از مرز 6 میلیون تن در سال جاری گذشته و امروز ایران جایگاه چهارم فولاد خام در جهان را از آن  خود کرده است. در واقع با چنین دستاوردی می توان گفت که کشور در تمامی بخش‌های زنجیره تولید فولاد و سایر صنایع معدنی به خودکفایی علمی و عملی دست یافته است.

به تازگی نیز شریعتمداری وزیر صنعت معدن و تجارت از پیشرفت فیزیکی 60 درصدی در عرصه فولاد خبر داده و پیش بینی کرده که تا سال 1399 ظرفیت تولید فولاد را به 300میلیون تن افزایش خواهد داد.

رشد 75 برابری ظرفیت تولید زنجیره فولاد پس از انقلاب

به صراحت می توان گفت یکی از مهم‌ترین اتفاق‌هایی که در سال‌های انقلاب رخ داد، تکمیل زنجیره فولاد بود که هم‌اکنون این زنجیره در بیشتر استان‌ها در حال تکمیل شدن است. گفتنی است بر اساس آمار،ظرفیت تولید زنجیره فولاد طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی با رشدی 75 برابری از رقم 2.4 میلیون تن به 182 میلیون تن رسیده است.

میزان تولید فولاد خام کشور در سال 1395 نیز معادل 18 میلیون و 466 هزار تن بوده که نسبت به سال 1394 ( 16 میلیون و 656 هزار تن ) از رشد 11 درصدی برخوردار است. ظرفیت تولید فولاد در سال 1395 معادل 29.8 میلیون تن است و پیش بینی
می شود با 16.8 درصد رشد تا پایان سال 1396 به 34.81 میلیون تن برسد. طی 7 ماهه نخست سال جاری نیز مجموع تولید محصولات فولادی با 5 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل 6 میلیون و 111هزار و 229 تن به ثبت رسید. طی سال 1395 معادل 18 میلیون و 151 هزار تن محصولات فولادی در کشور تولید شد که نسبت به سال قبل از آن ( 17 میلیون و 375 هزار تن ) رشد 4 درصدی را به همراه داشته است.

مثبت شدن 54 درصدی تراز تجاری زنجیره فولاد

با نگاهی به امار متوجه خواهیم شد که  طی سال‌های اخیر صادرات محصولات زنجیره فولاد روندی افزایشی داشته وحتی برای اولین بار در سال 95 صادرات فولاد بر واردات آن پیشی گرفته است. در همین حال مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران روز گذشته در گفت و گو با یکی از خبرگزاریها با ارائه آماری از افزایش صادرات و کاهش واردات در این زنجیره خبر داد. به گفته «منصور یزدی‌زاده»، با توجه به روند رو به رشد تولید، خوشبختانه سیر صعودی صادرات زنجیره فولاد منهای سنگ، کنسانتره آهن، گندله و آهن اسفنجی بر خلاف روند واردات، سیر افزایشی داشته و از حدود پنج میلیون تن به بیش از هفت میلیون تن رسیده که نشان از رشد ٢٤ درصدی طی ۱۰ ماهه سال ۱۳۹۶ دارد.

همچنین طی ١٠ ماه نخست سال جاری در مجموع زنجیره فولاد بیش از دو میلیون تن واردات داشت که در مقایسه با مدت مشابه سال پیش ٢٨ درصد کاهش را تجربه کرده است. از نظر مدیر عامل شرکت ملی فولاد،نکته حائز اهمیت، در تراز تجاری ایران در بخش محصولات ساخته شده و نیمه ساخته فولاد (شمش) است که طی ١٠ سال گذشته از بیش از ١٠ میلیون تن منفی به مثبت پنج میلیون تن در پایان سال می‌رسد یعنی کشور از یک واردکننده محض به قطب صادرات تبدیل شده است.

چشم‌انداز فولادی کشور

با توجه به رشد روزافزونی که پس از انقلاب در صنعت فولاد شاهد آن بودیم، افق ۱۴۰۴ فولاد ایران برابر ۵۵میلیون تن فولاد در سال پیش‌بینی شده که از این میزان باید ۲۰میلیون تن صادر شود. البته برای رسیدن به چنین ظرفیتی باید بیش از پیش برنامه‌ریزی‌های لازم را داشت.بررسی‌ها نشان می‌دهد برای تحقق هدف 55 میلیون تنی تولید فولاد، این صنعت نیاز به تأمین 160 میلیون تن سنگ‌آهن دارد و این عدد در حال حاضر حدود 62 میلیون تن است و برای رسیدن به این هدف در بازه 9 ساله، سالانه باید 10 میلیون تن به ظرفیت تولید سنگ‌آهن کشور افزوده شود؛ این عدد برای بخش گندله 80 میلیون تن و برای کنستانتره 86 میلیون تن است.