۵ هزار معدن کوچک غیر فعال است/ ایران روی کمربند طلا و مس/ شکوفایی معادن لنگ ماشین آلات و قطعات

به گزارش می متالز، رئیس جمهور هفته گذشته در آیین بهره برداری از طرح‌های صنعتی و معدنی در استان‌های خراسان رضوی و اصفهان که به شکل ویدیو کنفرانس برگزار شد، گفت: بار‌ها در دولت توصیه کردم و امروز هم به وزارت صمت توصیه می‌کنم یکی از کار‌های مهم این است که معادن را آزاد کنید معادن روی کاغذ به افرادی واگذار شده و حبس شده است، این معادن را باید از حبس نجات دهیم. روحانی افزود: این ورق پاره‌هایی که به برخی داده شده است، مهلت و زمان بدهید، اگر در این بازه زمانی نتوانستند بهره برداری کنند کاغذ‌ها را ابطال کنید و معادن را به مردم واگذار کنید.

بدون شک فعال شدن ظرفیت‌های معدنی ایران به ویژه فرآوری مواد استخراج شده و صادرات آن هم در شرایط کنونی که فروش نفت با مشکل مواجه است می‌تواند به رفع مشکلات دولت مثل کمبو بودجه و مشکلات اقتصادی معیشتی مردم مثل رکود و تورم و بیکاری کمک کند. از طرفی به نظر می‌رسد صحبت‌های رئیس جمهور تا حدودی درست است و همواره در هر بخشی عده‌ای هستند که با رانت و ارتباطات اموال مفتی به چنگ می‌آورند و از آن تناول می‌کنند، با توجه به ناشناخته بودن بخش معدن میان مردم و دور بودن از شهر‌ها و دیده‌ها زمینه‌ی سواستفاده در این حوزه بیش از سایر حوزه‌ها محتمل است، اما بخش زیادی از معدن داران واقعی که به دلیل مشکلات ناشی از نداشتن سرمایه، تجهیزات و امکانات گرفتار شده و از ظرفیت معان خود نمی‌توانند بهره برداری کنند به صحبت‌های رئیس جمهور گلایه دارند. سید جلال ابراهیمی؛ رئیس خانه اقصاد و تجارت ایران و ترکیه و رئیس کمیته معدن ایران و ترکیه در خانه معدن در این گفتگو به این مشکلات اشاره کرده است که در ادامه تقدیم می‌شود.
 

رئیس جمهور هفته پیش گفتند کاغذ پاره مجوز‌های معدنی را بگیرد و آزادش کنید نظر شما در این رابطه چیست؟

به نظر من در مجموع حرف خوبی است، اما به این سادگی نیست! از یک سو اگر بتوانند این‌ها را به بورس ببرند و قیمت گذاری کنند و از محل آن ایجاد یک سرمایه شود، این سرمایه می‌تواند تبدیل به ماشین آلات و تولید و اشتغال شود و مردم هم از آن بهره ببرند. این را باید بدانیم که بخش معدن یکی از منابع مهم صادراتی و فعال کننده اشتغال در کشور است، وجود صد‌ها معدن سنگ‌های ساختمانی، تزیینی، یا گوهری، معادن طلا و نقره و سرب و فلورین و کرومیت و سولفات و ده‌ها معدن در حوزه زغال سنگ و مس در کلان معادنی مثل گلهر سگام و حوزه‌های سرب و روی همه و همه بسیار باارزش است بنابراین برای افزایش راندمان تولید و عوامل اثرگذار در این زمینه باید برنامه ریزی و سرمایه گذاری کرد. حضور صد‌ها مهندس در حوزه معدن در قسمت اکتشاف، استخراج و فرآوری که از دانش اموختگان نسل سوم و آماده به کار هستند می‌تواند عامل اشتغال و به کارگیری کارگران تکنیکال و حتی کارگران معمولی شود. ایجاد امکانات برای یک همکاری مشترک با کشور‌های همجوار خودش همت مضاعفی را می‌خواهد که بخش خصوصی هم باید در این زمینه فعال باشد و بتواند از کشور‌های هم جوار یا هم مرز از سرمایه گذاری‌ها یا اشتراک کاری در معادن بهره بگیرد، همین کاری که کشور ترکیه با سرمایه پذیری و ایجاد اشتغال در حوزه معدن کرده و می‌کند.

اینکه می‌گویند ایران به لحاظ معدنی بسیار غنی است تا چه اندازه با واقعیت تطبیق دارد؟

با عنایت به این امر که ایران روی کمربند طلا و مس دنیا قرار دارد ذخایر آن در مناطق جلفا، سمگن اهر و کوه‌های ارس باران و سچشمه کشیده شده است. در واقع رگه‌های این‌ها در دنیا نایاب است اغراق نیست اگر بگوییم همه جای ایران دارای ذخایر عظیمی است. ذخایر عظیم زیرزمینی اعم از طلا و سرب و نقره و روی و سایر مواد مدنی و زیر زمینی که دنیایی از ارزش را در دل خود جا داده اند. در این شرایط رئیس جمهور از سرپرست وزارت صمت خواسته اند که این پروانه یا به قول ایشان پروانه‌های کاغذ پاره را آزاد کنند یعنی پروانه‌های اکتشاف یا بهره برداری را آزاد کنند و از دست بسیاری از این‌ها راحت شوند.

خب اینکه معدن‌های به نوعی احتکار شده را آزاد کنند و ظرفیت‌ها در این بخش فعال شود با توجه به داشته‌های کشور به قول خودتان حرف خوب و بجایی است، پس مشکل معدن داران با این حرف چیست؟

بنده علاوه بر اینکه خدمتگزار حوزه تجارت هستم در خانه معدن نیز مسئولیت کمیته معدن ایران و ترکیه را دارم لذا ضروی می‌دانم نظر جناب رئیس جمهور را به نکاتی جلب کنم. ما ماشین آلات معدنی و قطعات آن‌ها را نداریم. بانک مرکزی امکان خرید قطعات ماشین آلات معدنی را موکول به استفاده از ارز ثانویه کرده است، که یکی از عوامل اصلی افزایش قیمت ماشین آلات معدنی حتی دست دوم است. از طرفی ماشین آلات دست دوم با عمر بیش از پنج سال نمی‌توان خریداری و وارد کرد، با این افزایش دلار آوردن ماشین آلات با ارز ثانویه تقریبا محال یا اینکه بسیار بسیار به لحاظ اقتصادی ضرر رسان است. درخواست تمام فعالان معادن این است که توجه خاصی به این امر مبذول شود تا بتوانند ماشین آلات مورد نیاز را وارد کنند. در حوزه سنگ ساختمانی و تزیینی هم، چون معادن مس و زغال سنگ و آهن تا کرومیت همه نیاز به ماشین آلات نو دارند. جناب رئیس جمهور اغلب بیل‌های مکانیکی موجود در کشور مربوط به بیل‌های هیدرولیکی و ساختمانی و عمرانی است به جز در بعضی معادنی که معادن بزرگ نامیده می‌شوند و معادنی که بالای ۱۰۰ میلیون تن ظرفیت دارند؛ ماشین آلاتی از نوع بیل‌های هیدرولیکی مکانیکی جدید و پیشرفته دارند، اما این‌ها بسیار محدود است و به جز در معادنی مثل سگام و گل گهر و بعضی معادن سنگ وجود ندارد لذا این مساله نیاز شدید جامعه معدن است. ما حداقل به ۴ الی ۵ هزار بیل مکانیکی معدنی نیاز داریم هم چنین به ۴ هزار لودر با توجه به اینکه معمولا لودر‌ها و ماشین آلات موجود در ایران ساعت عمر کاریشان بیش از ۱۲۰ هزار ساعت است و اغلب به دلیل نبود قطعات بهره وری شان با عمر زیادی که دارند به ۲۰ الی ۳۰ درصد رسیده است.

در کشور ما چند معدن کوچک وجود دارد؟ آن‌ها نمی‌توانند با ماشین آلات معمولی حفاری و استخراج شوند؟

ما در کشورمان بیش از ۵ هزار معدن غیرفعال کوچک داریم که البته در اصطلاح معدن داری معادن کوچک تلقی می‌شود، اما همه این‌ها نیاز به ماشین آلات دارند. اگر گردش مالی یک معدن زیر ۲۰ میلیون دلار باشد معادن کوچک و بالای ۴۰ میلیون دلار باشد معادن بزرگ تلقی می‌شود.

با توجه به ماشین آلات موجود و نیاز معادن غیر فعال تامین نمی‌شود که بتوانند دائما کار کنند و ساعت کار معدن پر شود و ارزش افزوده ایجاد کند تا از ظرفیتی که در پروانه بهره برداری دارد استفاده بهینه داشته باشد.  عمر اغلب ماشین آلات اعم از تراک کامیون شاور بالای ده دوازده سال و بعضی موارد بیشتر از این است. سن بالای ماشین آلات راندمان تولید را پایین آورده حتی پیمانکاران ماشین آلات معدنی که به صورت پیمانی در معادن کار می‌کنند با مشکل قطعات مواجهند و از طرفی هم با بیل‌های مکانیکی معمولی نمی‌توان حفاری معدن کرد بنابراین تعداد ماشین آلات به خاطر نبودن قطعات یا کمبود آن پایین آمده و در نتیجه راندمان تولید در بخش معادن پایین آمده است.

با توجه به مشکلاتی که گفتید اگر دولت واقعا به دنبال شکوفایی بخش معدن باشد باید چه اقداماتی انجام دهد؟

راه رشد اقتصادی از معدن می‌گذرد و برای حفاری و اکتشاف هم کمپرسور قوی لازم است آقای رئیس جمهور اگر واقعا به دنبال رشد معادن در کشور هستند به بانک مرکزی در مورد ارایه ارز یا ارز نیمایی به بانک صنعت معدن دستور بدهند تا برای ضمانت وام‌ها پشتوانه‌های خود معادن بجای آپارتمان و زمین قبول شود تا معدن داران بتوانند ماشبین آلات بخرند. معدن داران در حال رشد مثل یک کودک هستند؛ کودک شیرخوار باید تغذیه بشود و رشد کند و تا رشد کرد بازدهی و راندمان و سوددهی او آغاز می‌شود.
حمایت از تولید در بخش معادنی که عرض شد نیازمند یک توجه ویژه است و الا معادن دیگر مثل معادن شن و ماسه یا معادن مربوط به پوکه یا معادن دیگر فقط وابستگی به رشد ساختمانی دارد که با آن می‌توانند فعال شوند. صادرات مواد معدنی ارزش افزوده بسیار بالایی برای کشورمان می‌تواند ایجاد کند که علاوه براینکه می‌توانیم از خام فروشی جلوگیری کنیم می‌توانیم در راستای جهش تولید و ایجاد اشتغال و ارز آوری حرکت کنیم.