ضعف قانون‌گذار، جولان دلال

به گزارش می متالز، اینها و ده‌ها عبارت مشابه، عناوینی است که با یک‌بار جست‌وجوی آموزش بورس در مرورگر اینترنت، پیش روی افراد قرار می‌گیرد.

در یک‌سال گذشته، با ورود بخش قابل‌توجهی از پول‌های تازه به بازار سهام و نوسان‌های غیرقابل‌ پیش‌بینی در بازارهای موازی، بورس شاهد ورود سرمایه‌های کوچک بود و روز‌به‌روز به تعداد این مهمان‌های بازار سهام افزوده می‌شود.

از طرفی قابلیت سرمایه‌گذاری در بورس با سرمایه اندک در مقابل افزایش بی‌رویه قیمت سکه‌ و ارز، مسکن، خودرو و سایر بازارهای موازی، استقبال بیشتری برای سهامداری افراد به‌دنبال داشت.  تقاضای افراد برای سرمایه‌گذاری در بورس و نیاز آنها برای یادگیری و کسب مهارت، تعداد کلاس‌های آموزشی بورس را هر روز به‌طور تصاعدی افزایش می‌دهد و بسیاری از این کلاس‌ها، وعده کسب سودهای سرشار پس از شرکت در کلاس‌ها و دوره‌هایشان را به متقاضیان می‌دهند.

این موضوع متقاضیان را برای انتخاب سرگردان می‌کند. چه کلاس و دوره‌ای را با کدام استاد و در کدام موسسه آغاز کنند؟ آیا زیرنظر کارگزاری‌ها فعالیت‌ کنند؟ دوره‌های آنلاین یا کتاب‌های آموزشی تا چه اندازه‌ای می‌تواند به آنها کمک کند؟ کارگزاری‌ها و کارشناسان‌ بورس چه تصمیماتی برای بهبود شرایط تازه‌واردان در بازار سهام اتخاذ کردند؟

سیدحسین سیدشفیع، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگویی در توضیحی درباره دوره‌های آموزشی بورس می‌گوید: «مخالف آموزش بورس نیستم اما بر این باورم آموزش‌هایی که اکنون برای این حوزه وجود دارد پایه‌ای نیست.»

او در این باره توضیح داد: «برای برگزاری کلاس بورس، ابتدا باید الفبا را آموزش داد تا بتوان بعد از آن مفاهیم را گفت. یعنی شما باید بدانید سود و زیان چیست، گردش نقدینگی چیست. در حالی که آموزش‌هایی که اکنون داده می‌شود، این‌گونه نیست و به خیلی از مسائل پایه‌ای و کلیدی بی‌توجهی می‌شود.»

ورود به بورس، نیازمند کسب مهارت‌های زمینه‌ای است

سیدشفیع درباره کلاس‌های آموزشی بورس اضافه می‌کند: «کلاس‌هایی که اکنون برگزار می‌شود مانند این است که شما برای کسی که در حوزه فناوری اطلاعات صفر و بدون اطلاعات است، کلاس آی‌تی برگزار کنید! در حالی که قبل از آن باید آموزش‌های لازم را درخصوص مباحث اولیه به او دهید و آن فرد پیش زمینه‌ای برای درک مفاهیم آی‌تی داشته باشد.»

این کارشناس بازار سرمایه درباره میزان آگاهی افرادی که وارد بازار بورس می‌شوند، بیان کرد:‌ همانطور که می‌بینیم در حال حاضر افرادی با اطلاعاتی بسیار سطحی یا حتی بدون آگاهی، به بازار بورس وارد شده و خرید و فروش می‌کنند؛ در حالی که هیچ اطلاعی از حسابداری یا سود و زیان ندارند. ارائه اطلاعات کلی کاری ندارد. آموزش‌ها باید اصولی باشد و پیش‌درآمدهای آن طی شود.»

سیدشفیع همچنین تاکید می‌کند علاوه بر آموزش‌های صحیح، باید بورس نیز شفاف عمل کند و اطلاع‌رسانی‌ها دقیق و به‌موقع باشد.

هرچند که ورود این تازه‌واردان، مورد تایید کارگزاران بازار بورس است اما ناآگاهی یا هر حرکت شتابزده و هیجانی از سوی سهامداران، نه‌تنها خود آنها را دچار خسارت می‌کند، بلکه می‌تواند در شرایطی کل بازار سهام را نیز به مخاطره بیندازد. همچنین رشد چشمگیر بورس، علاوه بر اینکه نقش حیاتی برای اقتصاد کشور، شرکت‌ها و سهامداران ایفا می‌کند، می‌تواند برای سهامداران تازه‌وارد، ریسک‌های فراوانی به‌همراه داشته باشد. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که سهامداران تازه‌وارد به بورس، باید آموزش‌های لازم را دیده و علاوه بر آن، تحت نظارت و مشورت یک کارگزار یا موسسه معتبر، فعالیت خود را آغاز کنند.

عباس دهقان، یکی از کارشناسان بازار سرمایه‌ در مورد ورود سهامداران به بازار سهام بر این باور است که زیرساخت‌های بورس و فعالیت‌های بنیادین برای جذب اشخاص حقیقی و سرمایه‌ انجام نشده است.

او در این مورد گفت: «این بی‌توجهی به کیفیت زیرساخت‌های بازار سهام و سختی ورود به بازارهای موازی، باعث شده افراد بسیاری بدون توجه به ضرورت آموزش، وارد این بازار ‌شوند. از طرف مسوولان این بازار نیز تلاش و اقدام زیربنایی هم برای آموزش‌های ورود به بازار سهام انجام نشده است. بنابر این به باور من بازار بورس با چنین زیرساختی، ظرفیت پذیرش این حجم سرمایه و فرد حقیقی را ندارد؛ اما امیدوارم تلاش این بازار به سمتی برود که این افراد و سرمایه‌ها مانا بوده و برای سهامدار و بازار سود به‌همراه داشته باشد.»

باید استقبال افراد را به سود سهامدار و بازار تبدیل کرد

به گفته این کارشناس سرمایه، پاشنه آشیل بورس، سیستم معاملات است. سیستم، مناسب بوده اما با گذر زمان باید به‌روز شود و تغییرات اساسی در آن ایجاد شود. دهقانی بر این باور است که باید از حجم ورود سرمایه‌ها و افراد به بازار سهام نهایت استفاده را کنیم و با بهبود زیرساخت‌ها بتوانیم آنها را به بهترین حالت نگه داریم.

این کارشناس سرمایه درباره ورود بی‌رویه و بدون نظارت افراد به سمت بازار سهام توضیح داد: «من حجم بالای ورود افراد و سرمایه‌ها را به این بازار، مزیت می‌دانم، چراکه در محدودیت و مانع، بدون در نظر گرفتن راهکار منطقی، باعث ایجاد فساد گسترده و غیرقابل کنترل خواهد شد. این اقبال به بورس ایجاد شده و ما نمی‌توانیم جلوی افرادی را که خواهان سرمایه‌داری هستند، بگیریم.»

دهقانی در مورد آگاهی‌سازی‌های اولیه به سهامداران گفت: «تازه‌وارادان به بورس، گاهی با عرضه‌های بسیار کوچک وارد بازار سهام می‌شوند. در همین عرضه‌های اول نیز تلاش شده که آشناسازی مفاهیم کلیدی انجام شود. به‌طورکلی اما نمی‌توان بدون داشتن زیرساخت مشخص و یکپارچه، تلاشی برای فیلتر ورود افراد کنیم. مگر اینکه مثلا بگوییم افرادی که می‌خواهند به بورس وارد شوند، باید یک‌ماه در دوره‌های آموزشی مشخص زیرنظر همین بازار شرکت کنند؛ دوره‌هایی که تمام جوانب آن در نظر گرفته شده و زیرساخت‌ها فراهم است. در این‌صورت می‌توانیم افراد را مجاب کنیم که به قوانین و محدودیت‌ها تن دهند.»

به گفته مهدی افضلیان، کارشناس بازار سرمایه افراد تازه‌وارد که به سمت سرمایه‌گذاری در بورس جذب می‌شوند، در دو حالت به کارگزاری یا مشاوران این بازار مراجعه می‌کنند؛ یا اینکه می‌خواهند برای خرید سهام و بهترین شرایط سرمایه‌گذاری مشاوره بگیرند یا می‌خواهند در دوره‌های آموزشی معتبر شرکت کنند.

دوره‌های آموزش بورس استاندارد جامعی ندارد

افضلیان درباره انتخاب کلاس‌های آموزشی بورس به «دنیای اقتصاد» توضیح داد: «ازآنجا که هیچ استانداردی برای آموزش‌های لازم بورس تهیه و تدوین نشده است، نمی‌توان به‌طور قطع در مورد کیفیت کلاس‌های آموزشی نظر داد یا اینکه توصیه کرد افراد کدام موسسه را انتخاب کنند. متقاضیان با جست‌وجوی اینترنتی، اولین کلاسی را که به نظرشان معتبر بیاید، انتخاب می‌کنند؛ اما معمولا در میان دوره‌های آموزشی مختلف، اعتماد به کارگزاری‌ها بیشتر است. هرچند که کارگزار‌ی‌ها در صورت تمایل نداشتن افراد، پیشنهاد کلاس و دوره‌های آموزشی به سرمایه‌گذاران نمی‌دهند.»  این کارشناس بازار سرمایه درباره روند نرمال آموزش‌های بورس که به‌طور طبیعی در کلاس‌های آموزشی باید رعایت شود، بیان کرد: «این آموزش‌ها مرحله‌به‌مرحله است و شامل مراحل مقدماتی، پیشرفته و مهارت‌های کاربردی است. مرحله اولی که معمولا به افراد پیشنهاد می‌شود، دوره‌های مبانی سرمایه‌گذاری موفق در بورس است که به‌طور میانگین حدود ۶ تا ۹ ساعت است و پس از آن سرمایه‌گذار با مفاهیم اولیه بازار سرمایه و نحوه معامله با سامانه کارگزاری آشنا خواهد شد. پس از آن در مرحله بعدی، افرادی که وارد بازار سرمایه می‌شوند، تحلیل بنیادین و تحلیل تکنیکال به سرمایه‌گذار پیشنهاد می‌شود. افراد بعد از گذراندن این دوره می‌توانند معاملات بهتری نسبت به قبل داشته باشند. دوره‌ بعدی توانایی تابلوخوانی در بازار سهام است که این مرحله مکمل تحلیل تکنیکال است. در مرحله بعدی، در صورت تمایل متقاضی، دوره تحلیل تکنیکال پیشرفته توصیه می‌شود.»  افضلیان، درباره احتمال ایجاد ریسک توسط افراد تازه‌وارد در بازار سهام توضیح داد: «افرادی که برای ورود و ماندن در بازار سهام، سمت کسب مهارت‌های آموزشی می‌روند، معمولا سرمایه‌گذاری خود را پله‌پله آغاز می‌کنند و مدیریت دارایی را می‌دانند. بنابراین خطای سرمایه‌‌گذارهای خرد، با کسب تجربه برطرف می‌شود و به‌طور کلی در بازار نمی‌تواند تاثیر چندانی داشته باشد. بیشتر ریسک بازار مربوط به سرمایه‌گذارانی است که دارایی بزرگی وارد بازار شده و دنبال سود هنگفت هستند. معمولا این افراد تحت تاثیر هیجان‌های بازار قرار می‌گیرند و در مدت کوتاه با کسب سود مورد نظر، از بازار خارج می‌شوند. ریسک این افراد برای بازار سرمایه بسیار بالاست.