نفت و گاز ایران، کلید امنیت انرژی هند

به گزارش می متالز، میدان گازی فرزاد بی به عنوان یک میدان مشترک، معادل ۲۱٫۷ تریلیون فوت مکعب ذخیره گازی دارد که حدود ۶۰ درصد آن قابل استخراج است. ظرفیت تولید این میدان حدود ۱٫۱ میلیارد فوت مکعب در روز است.بر اساس اطلاعات ارائه شده گاز این میدان به لحاظ ارزشمندی شاید قابلیت بالایی نداشته باشد و بیشتر به درد مصرف‌های خانگی می‌خورد.
اما همین گاز خشک چون ذیل عنوان مشترک بودن میدان قابلیت استحصال دارد، موضوع را برای کشور ما حائز اهمیت های بیشتری می‌کند. از سویی به دلیل اختلافات میان ایران و هند بر سر توسعه این میدان و ادعایی که از آغاز، هندی ها در خصوص کارهای انجام شده شان روی آن داشتند و زیر بار نمی رفتند که کار در آنجا را رها کنند و ایران هم حاضر نبود گاز این میدان را خود به فروش برساند، ماجرا بالا گرفت. وزیر نفت ایران هم چندین بار در خصوص این موضوع گفت که اگر هندی‌ها برای این کار باب ایران راه نیایند میدان را به دیگران خواهد سپرد. از آن سو هم هندی‌ها اعلام کردند پالایشگاه‌هایشان، واردات نفت از ایران را در سال جاری و آینده میلادی به  یک پنجم کاهش خواهند داد. این در حالی است که دهلی نو با یک موضع جسورانه، علت این تصمیم گیری را اختلاف بر سر یک میدان گازی عظیم ایران با کنسرسیوم هندی به منظور توسعه آن، اعلام کرده است. 

به دنبال رفع تحریم‌ها از ایران به منظور به دست آوردن بهترین شیوه‌های انعقاد قرارداد نفت و گاز، هندی‌ها نسبت به روش ایرانی‌ها ابراز ناخرسندی کردند و وزرات نفت هند، از پالایشگاه‌های دولتی این کشور خواست که واردات نفت از ایران را کاهش دهند. 

رویترز در این خصوص نوشت که در فروردین ماه سال جاری یکی از منابع هندی اعلام کرد: در حال حاضر کاهش خرید نفت از ایران را به تدریج شروع کرده ایم و اگر پیشرفتی در اعطای امتیاز میدان گازی (فرزاد بی) برای شرکت‌های هندی صورت نگیرد، خرید نفت خود را از ایران بیشتر کاهش می‌دهیم. 

بر پایه این گزارش، پالایشگاه‌های هندی به نماینده شرکت ملی نفت ایران، برنامه خود مبنی بر کاهش واردات یک پنجمی نفت از ایران را اعلام کرده‌اند که بر اساس آن، واردات را از ۲۴۰ هزار بشکه در روز به ۱۹۰ هزار بشکه در روز کاهش خواهند داد. 

اینک  آگاهان بر این باورند که با سفر حجت الاسلام والمسلمین  حسن روحانی رییس جمهور و بیژن زنگنه وزیر نفت به هندوستان ارتباطات نفتی این دو کشور با هم وارد فاز مثبت جدیدی شود که بر اساس آن می‌توان مجددا به حضور هندی ها در منیدان فرزاد امیدوار بود. گفته می‌شود با این دیدار، بازار انرژی شبه قاره هند می‌تواند یک بار دیگر بر روی ایران آغوش باز کند و تعاملات تجاری و اقتصادی حوزه انرژی بین کشور ما با دیگر کشورها را تسهیل گرداند. در شرایطی که هند روزانه حدود 500 هزار بشکه نفت از ایران خریداری می‌کند و در حوزه پتروشیمی نیز با کشور ما تعاملات قابل توجهی دارد، باید اذعان داشت که گرما بخشیدن به فاز جدید این رابطه برای ما بسیار ارزشمند خواهد بود.هند یک مشتری دست به نقد است که بخشی از درآمد ارزی ما را با خرید نفتمان محقق می سازد.

روز شنبه 28 بهمن رسانه‌ها از دیدار روحانی با ناراندرا دامورداس نخست‌وزیر هند خبر دادند و نوشتند که روحانی با بیان این‌که ایران می‌تواند انرژی مورد نیاز این کشور را در قالب قراردادهای راهبردی بلندمدت تأمین کند، گفت: این قراردادها در حوزه‌های انرژی و حمل و نقل، دو کشور را به شرکای راهبردی و مطمئن تبدیل می‌کند.

به گزارش شانا و به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، ابراز خرسندی از روند رو به توسعه روابط تهران-دهلی نو اظهار کرد: روابط ایران و هند به ضرر هیچ کشوری نیست و ظرفیت‌های گسترده‌ای برای توسعه و تعمیق روابط ایران و هندوستان وجود دارد که باید از همه این ظرفیت‌ها برای منافع و آینده‌ای بهتر برای دو ملت و منطقه، بیش از پیش بهره گرفت.

در همین خصوص نادعلی بای، مدیر مرکز مطالعات راهبردی بین الملل نپتا گیتا گفت: در همین ابتدا باید تاکید کنم که ایران، کلید امنیت انرژی هند به شمار می‌رود و حفظ و گسترش روابط هند با ایران با توجه به نیاز فزاینده این کشور به منابع انرژی، یک امر مهم و اساسی به شمار می رود. حجم گاز در جای میدان گازی فرزاد B، بیش از ۲۱ تریلیون فوت‌ مکعب برآورد شده و ۱۲.۵ تریلیون آن قابل بهره برداری است و طبق برنامه قرار است در فاز نخست توسعه این میدان روزانه ۱.۱ میلیارد فوت مکعب گاز تولید شود. تقاضای روزافزون هند به گاز طبیعی با توجه به نیاز فزاینده این کشور به سوخت و امضای توافقنامه اقلیمی پاریس و با توجه به اینکه هند از مشتریان مهم نفت و گاز ایران است، گاز ایران را برای هند بسیار مهم می سازد.

 وی در خصوص اختلافات مورد اشاره بر سر میدان مشترک فرزاد بی نیز گفت: مقامات وزارت نفت اعلام کرده بودند که اگر هندیها پیشنهاد فنی و مالی مناسبی ارائه کنند توسعه میدان فرزاد B  به آنها سپرده می‌شود. اما با توجه به مذاکره با گازپروم، پالایشگرهای هندی در اعتراض به بحث واگذاری قرزاد بی به گازپرم روسیه، واردات نفت خود از ایران را از آوریل گذشته کاهش داده اند و در ماه ژانویه به 443 هزار بشکه رسید.

وی اضافه کرد: در صورتی که در مدت زمان مشابه سال گذشته، این واردات در حدود 800 هزار بشکه در روز بود.

بای در مورد نیاز هندی ها به نفت ایران نیز اظهار داشت: توسعه صنعت پالایش در هند به خاطر تامین نیاز فزاینده سوخت است. بحث مذاکره فرزاد بی با هند به خاطر کشف این میدان توسط شرکتVidesh ONGC در سال 2009 و مشترک بودن آن است. این شرکت بزرگترین شرکت اکتشافی هند است و قرار است تا سال 2030، 173 میلیارد دلار برای افزایش تولیدات خود سرمایه گذاری کند.

این کارشناس حوزه بین الملل نفت گفت: باید تصریح کنم که ایران، کلید امنیت انرژی هند به شمار می رود و حفظ و گسترش روابط هند با ایران با توجه به نیاز فزاینده این کشور به منابع انرژی، یک امر بسیار حیاتی به شمار می رود. به عنوان نمونه بخواهم عرض کنم، بحث مشارکت و سرمایه گذاری هندی ها در میدان گازی فرزاد بی مطرح است. حجم گاز درجای میدان گازی فرزاد B، بیش از ۲۱ تریلیون فوت‌ مکعب برآورد شده که ۱۲.۵ تریلیون آن قابل بهره برداری است و طبق برنامه قرار است در فاز نخست توسعه این میدان روزانه ۱.۱ میلیارد فوت مکعب گاز تولید شود. تقاضای روزافزون هند به گاز طبیعی با توجه به نیاز فزاینده این کشور به سوخت و امضای توافقنامه آب و هوایی پاریس و با توجه به اینکه هند از مشتریان مهم نفت و گاز ایران است، گاز ایران را برای هند بسیار مهم می سازد.

وی افزود: البته مقامات وزارت نفت اعلام کرده بودند که اگر هندیها پیشنهاد فنی و مالی مناسبی ارائه کنند توسعه میدان فرزاد B به آنها سپرده می‌شود. اما با توجه به مذاکره با گازپروم، پالایشگرهای هندی در اعتراض به بحث واگذاری قرزاد بی به گازپرم روسیه، واردات نفت خود از ایران را از آوریل گذشته کاهش داده اند و در ماه ژانویه به 443 هزار بشکه رسید. در صورتی که در مدت زمان مشابه سال گذشته در حدود 800 هزار بشکه در روز بود. هد تاکنون تلاش کرده تا با متنوع سازی منابع تامین نفت خود بویژه از امریکا، بتواند در مذاکرا تبا ایران امتیاز مد نظر خود را به دست آورد. دیگر توسعه صنعت پالایش در هند به خاطر تأمین نیاز فزاینده به سوخت و حمل و نقل است. بحث مذاکره فرزاد بی با هند به خاطر کشف این میدان توسط شرکتVL ONGC در سال 2009 و مشترک بودن آن است. تلاش برای توسعه فرزادB در شرایط کنونی، که تحریم‌های جدید دولت ترامپ علیه ایران، ممکن است در آینده نزدیک صادرات انرژی را به خطر بیندازد، بیشترین منفعت را برای هند در بر خواهد داشت. شرکت ONGC بزرگترین شرکت اکتشافی هند است و قرار است تا سال 2030، 173 میلیارد دلار برای افزایش تولیدات خود سرمایه گذاری کند.

سردبیر نفت ما اضافه کرد: اخیرا این شرکت اعلام کرده آماده سرمایه گذاری 6.2 میلیارد دلاری است در صورتیکه 5 میلیارد دلار دیگر برای ساخت تأسیسات ال ان جی نیاز است. در صورتی وزارت نفت تأکید دارد که هند گاز تولیدی میدان را همچون فروش ال ان جی قطر به هند خریداری کند یعنی 7 دلار در هر 1 میلیونBTU. منتها قیمت پیشنهادی شرکت ONGC 2.3 دلار به ازای هر 1 میلیون BTU است. البته برخی منابع هندی اعلام کرده اند که در صورت افزایش قیمت‌ها جهانی گاز، این مبلغ تا 4.3 دلار در 1 میلیون BYU قابل افزایش است. منتها تاکنون توافقی به دست نیامده است.

وی افزود: با توجه به خشک و نامرغوب بودن گاز میدان فرزاد بی، در صورت توافق دو کشور در مورد چگونگی تأمین مالی و فروش تولیدات میدان، می‌توان به امضای قرارداد امیدوار بود و نکته مهم مشترک بودن آن با عربستان است که از سال 2013 تولید را در میدان آغاز کرده است و در اولویت وزارت نفت قرار دارد.

بای ادامه داد: هند در پسابرجام تلاش داشته تا در حوزه‌های بالادستی نفت، پتروشیمی و کود شیمیایی و آلومینیوم سرمایه‌گذاری‌هایی داشته باشد و درامندرا پرادان، وزیر نفت و گاز هند برای سرمایه گذار 20 میلیاد دلرای در این زمنیه اعلام آمادگی کرده‌است. 

وی افزود: با توجه به عقیم ماندن پروژه صادرات گاز به هند از طریق پاکستان بنا به ملاحظات ژئوپلتیک، با توجه به نیاز فزاینده هند به سوخت پاک گاز به گونه ای که تا سال 2021 به دو برابر میزان کنونی افزایش خواهد یافت، ساخت خط لوله انتقال گاز ایران به هند از راه دریای عمان میتواند در اولویت دستور کار مذاکرات دو کشور قرار بگیرد. این خط لوله 5 میلیارد دلار سرمایه نیاز داشته و می تواند روزانه بیش از 30 میلیون متر مکعب گاز صادر کند.

این کارشناس حوزه نفت بیان کرد: رشد 10 درصدی اقتصاد هند در آینده منجر به افزایش مصرف انرژی توسط این کشور خواهد شد. مراجع بین المللی انرژی پیش‌بینی کرده اند که تا سال 2050  هند به دومین مصرف‌کننده بزرگ سوخت‌های فسیلی جهان تبدیل می‌شود. در نتیجه ذخایر نفت و گاز ایران برای توسعه هند چیزی بیش از ابزار استراتژیک به حساب می‌آید و یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. بی دلیل نیست که آقای روحانی رئیس جمهور در دیدار با مودی  نخست وزیر هند اعلام کرد که  ایران می‌تواند انرژی مورد نیاز این کشور را در قالب قراردادهای راهبردی بلندمدت تأمین کند.

وی در خاتمه گفت: با توجه به خشک و نامرغوب بودن گاز میدان فرزاد بی، در صورت توافق دو کشور در مورد چگونگی تأمین مالی و فروش تولیدات میدان، می توان به امضای قرار داد امیدوار بود و نکته مهم مشترک بودن آن با عربستان است که از سال 2013 تولید را در میدان آغاز کرده است و در اولویت وزارت نفت قرار دارد.

به هر رو می توان امیدوار بود ملاقات و دیدار سران دو کشور ایران و هند سرفصل جدیدی را بعد از دوران تحریم ها برای صنعت نفت ایران و به دنبال آن در آمد ارزی برای اقتصاد کشور به ارمغان خواهد آورد.بنابر این باید منتظر بود تا ادامه این تبادلات سیاسی روزهای اخیر، به گشودن پرونده ای جدید برای این ارتباط بیانجامد.