صنعت فولاد، پیشرو در حمایت از طبیعت

به گزارش می متالز، حفاظت از محیط‌ زیست صرف‌نظر از الزامات قانونی، زیربنای ادامه فعالیت اقتصادی و توسعه پایدار به حساب می‌آید. بر همین اساس نیز با هدف بررسی رعایت پارامترهای زیست‌محیطی از سوی صنعت فولاد با منصور یزدی‌زاده، مدیرعامل شرکت ذوب آهن اصفهان گفت‌وگویی را ترتیب داده‌ایم. یزدی‌زاده اعتقاد دارد با وجود اهمیتی که صنایع گوناگون در رشد و توسعه اقتصادی کشورها بر عهده دارند، اما می‌توانند تاثیر مخربی بر محیط‌زیست به جای بگذارند. با این وجود، صاحبان صنایع در تلاش هستند تا پیامدهای منفی زیست‌محیطی را به حداقل برسانند. در ادامه، متن کامل گفت‌وگوی یزدی‌زاده را با صمت می‌خوانید.

حفاظت از محیط‌زیست از سوی فعالان صنایع‌معدنی کشور چه میزان مورد توجه قرار دارد؟

فعالیت در حوزه صنایع‌معدنی از عوامل اصلی رشد و توسعه اقتصادی کشورها به‌شمار می‌رود. با این وجود، این فعالیت‌ها در کنار مزیت‌هایی که دارند، می‌توانند تاثیرات مخربی هم بر منابع طبیعی بگذارند. آلودگی‌های زیست‌محیطی و بر هم خوردن تعادل اکولوژیکی در اکوسیستم‌ها از مهم‌ترین اثرات مخرب فعالیت صنایع هستند. بر همین اساس نیز باید پیامدهای زیست‌محیطی منفی ناشی از فعالیت‌ها، خدمات و محصولات صنایع، کنترل شود.
شرکت ذوب‌آهن اصفهان نیز به‌عنوان یکی از صنایع پیشرو در کشور از این قاعده مستثنا نیست. این شرکت فولادی برای حفاظت از محیط‌زیست از یک‌سو با برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های بهبود در حوزه محیط‌زیست نسبت به ارتقای شاخص‌های زیست‌محیطی خود اقدام کرده و از سوی دیگر، نسبت به ارائه خدمات زیست‌محیطی اجتماعی و در راستای مسوولیت‌های اجتماعی خود عمل می‌کند.

آیا فعالان صنعت فولاد، شاخصه‌های حفظ محیط‌زیست را رعایت می‌کنند؟

رویکرد اصلی صاحبان صنایع در راستای مسوولیت‌های اجتماعی خود و تعهد به حفظ و صیانت از محیط زیست، رعایت الزامات حوزه محیط‌زیست و کاهش و کنترل پیامدهای نامطلوب ناشی از فعالیت‌ها و خدمات خود است. اما در برخی موارد مسائلی که گاهی از حوزه اختیار صنعت خارج است، مانند محدودیت منابع مالی، تحریم‌های بین‌المللی، ایجاد شرایط فورس‌ماژور داخلی و خارجی و... ممکن است این رویکرد را تحت‌تاثیر قرار دهد. هرچند برخی از واحدهای صنعتی با تکیه بر توانمندی‌های داخلی و با هدف قطع وابستگی به خارج در حوزه ساخت تجهیزات کنترل و تصفیه عوامل آلاینده محیط‌زیست نسبت به بومی‌سازی برخی از تجهیزات این حوزه اقدام کرده‌اند.
شرکت ذوب آهن اصفهان نیز در راستای تحقق سیاست‌های بومی‌سازی و با تکیه بر توانمندی نیروی‌های متخصص داخل شرکت، در سال ۹۵ موفق به طراحی و اجرای یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های زیست‌محیطی کشور در قالب پروژه بازسازی و نوسازی سیستم تصفیه غبار کنورتورهای ناحیه فولادسازی و در ادامه آن پروژه نصب سیستم تصفیه غبار ناحیه برش خرسک، ساخت درهای انعطاف‌پذیر باتری ۳ و همچنین بهینه‌سازی سیستم تصفیه غبار کوره پاتیلی LF۱ فولادسازی شد. لازم به یادآوری است تمامی مراحل طراحی، تأمین، ساخت و نصب و بهره‌برداری از پروژه یادشده با استفاده از توانمندی نیروهای متخصص داخلی شرکت انجام‌شده که این خود گامی بسیار ارزشمند و کم‌نظیر در راستای تحقق شعار بومی‌سازی و عدم‌وابستگی به خارج از کشور است.

از جمله اقدامات انجام‌شده در این شرکت، می‌توان به استفاده از مکانیسم جدید تمیزکاری درهای باتری کک‌سازی به‌منظور جذب کامل گازهای فرآیندی و بهبود فرآیند، نصب سیستم تصفیه غبار روی باتری ۳ جهت جذب ذرات زغال هنگام شارژ سلول‌ها، تنظیم رژیم گرمایی و هیدرولیکی باتری ۳ کک‌سازی، پروژه بهبود و اصلاح عملکرد الکترو فیلترهای ماشین‌های ۱ و۲ و۳ آگلومراسیون (در مرحله انتخاب پیمانکار)، بهینه‌سازی الکترو فیلترهای ماشین ۴ آگلومراسیون (در مرحله بررسی ازسوی مشاور)، پروژه بهبود و اصلاح عملکرد الکتروفیلترهای کوره‌های پلی‌زیوس آهک (در مرحله بررسی ازسوی مشاور)، بهینه‌سازی سیستم تصفیه غبار کنورتور شماره ۲ فولادسازی و بهینه‌سازی سیستم تصفیه غبار آسپیراسیون کوره بلند ۲(در مرحله انتخاب پیمانکار) اشاره کرد.

فعالان صنعت فولاد چه راهکارهایی را برای کاهش آلودگی هوا اندیشیده‌اند؟

آلودگی هوا به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین پیامدهای منفی صنایع فولاد شناخته می‌شود. بسیاری از شرکت‌های فولادی به راهکارهای متعددی را برای کاهش و کنترل آلودگی هوا اندیشیده‌اند. به‌عنوان نمونه، شرکت ذوب‌آهن اصفهان اقدامات پیشگیرانه متعددی را برای کاهش آلودگی هوا اندیشیده است. در همین حال، فعالیت‌های گوناگون پایش، نظارت و همچنین اقدامات کنترلی در این مجموعه، برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود.
هدف از انجام فعالیت‌های پیشگیرانه، جلوگیری از ایجاد آلودگی ناشی از فعالیت‌های شرکت است. از جمله مهم‌ترین این اقدامات می‌توان به بازدیدهای مستمر از خطوط تولید و جلوگیری از تمامی فعالیت‌هایی که می‌تواند باعث بروز آلودگی شود، اشاره کرد. بررسی ورودی تمامی فرآیندهای شرکت به‌منظور انتخاب مواد اولیه با کیفیت و همچنین جلوگیری از تحلیل و هدررفت منابع ناشی از مصرف مواد اولیه در فرآیندها شامل زغال، کک، سنگ‌آهن و سایر مواد اولیه نیز تاثیر بسزایی بر کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی دارد. تغییر فرآیندهای شرکت از طریق جایگزینی فناوری‌های قدیمی با فناوری جدید و دوستدار محیط‌زیست نیز مورد توجه است.
در ادامه، اقداماتی با هدف پایش و نظارت اجرایی می‌شود. هدف از اجرای این رویکرد، پایش و اندازه‌گیری تمامی عوامل آلاینده زیست‌محیطی ناشی از منابع آلاینده شرکت و ارزیابی انطباق آنها با استانداردهای سازمان حفاظت محیط‌زیست در راستای تشخیص موارد نامنطبق و تعریف اقدامات کنترلی و اصلاحی در کمترین زمان ممکن است. این پایش‌ها شامل عوامل آلاینده بخش هوا (گرد و غبار و گازهای آلاینده) عوامل فیزیکی شیمیایی و بیولوژیک پساب‌های شرکت، اندازه‌گیری آلاینده‌های محیطی، صدای زیست‌محیطی، خروجی اگزوز خودروها و... است. پایش‌های زیست‌محیطی به‌طور معمول با سه روش انجام می‌شود. در روش نخست از آزمایشگاه معتمد سازمان حفاظت محیط‌زیست استفاده و نتایج حاصل، در قالب طرح‌های خوداظهاری به سازمان حفاظت محیط‌زیست ارسال می‌شود. در روش دوم پایش و اندازه‌گیری‌های ادواری از سوی کارکنان بخش محیط‌زیست انجام می‌شود. در پایان نیز از سیستم‌های پایشگر برخط (on line) استفاده می‌شود. گفتنی است شرکت ذوب‌آهن اصفهان جزو پیشتازان پایش بر خط (on line) در بین صنایع کشور است. تاجایی‌که نخستین سری از سیستم‌های پایش پیوسته در سال ۸۵ روی خروجی نوردهای ۳۰۰، ۵۰۰، ۳۵۰ و ۶۵۰ نصب و راه‌اندازی و به مرور زمان روی بیشتر منابع آلاینده پیوسته و غیرپریودیک شرکت نصب شدند. در این سیستم‌ها عوامل آلاینده ناشی از منابع آلاینده به‌طور لحظه‌ای اندازه‌گیری شده و دیتای پایش شده علاوه بر نمایش روی پرتال شرکت، برای Userهای تعریف شده به‌طور آنلاین و تحت وب به سازمان حفاظت محیط‌زیست منتقل می‌شود.
علاوه بر تمام موارد یادشده اقداماتی نیز با رویکرد کنترلی اجرایی می‌شود. شرکت ذوب‌آهن اصفهان برای افزایش راندمان تصفیه آلاینده‌های زیست‌محیطی در بخش‌های هوا و پساب و همچنین حذف سیستم‌های تصفیه با راندمان کم مانند انواع سیکلون‌ها و جایگزین کردن آنها با سیستم‌های تصفیه با راندمان بالا مثل بگ فیلترها و الکتروفیلترها و همچنین افزایش ظرفیت سیستم‌های تصفیه آلاینده‌ای زیست‌محیطی، پروژه‌های زیست محیطی عظیمی (بیش از پروژه با هزینه‌ای افزون بر ۱۷۰۰ میلیارد ریال و ۵۶.۵ میلیون یورو تا انتهای سال ۹۶ انجام و به بهره‌برداری رسانده است). همچنین به‌منظور ارتقای هر چه بیشتر خروجی سیستم‌های تصفیه عوامل آلاینده محیط زیست، از ابتدای سال ۹۷ همت مضاعفی برای بهبود این واحدها در راستای ارتقای پارامترهای زیست‌محیطی مربوط انجام شده است.

شرکت‌های فولادی چه راهکارهایی را برای تصفیه پساب‌ها در دستور کار دارند؟

یکی از رویکردهای پایه‌ای در این حوزه، استفاده از پساب‌های شهری و جایگزینی آن با سایر منابع آبی (سطحی و زیرزمینی) به‌عنوان یک منبع آبی قابل‌اعتماد است. تغییر فناوری و استفاده از فناوری‌هایی که نیاز آبی کمتری دارند، احداث تصفیه‌خانه‌های پیشرفته فاضلاب با استفاده از روش‌های نوین تصفیه پساب بر پایه ماهیت پساب‌های تولیدی هر واحد، جهت بیشترین بازچرخانی پساب‌های تولیدی، استفاده از شیوه‌های تلفیقی مدیریت پساب‌ها، استفاده از برج‌های خنک‌کننده نوع خشک، بازیافت بخار از برج‌های خنک‌کننده مرطوب، تعمیر و نگهداری موثر و به موقع خطوط انتقال آب در جهت کمینه‌سازی میزان هدر روی منابع آبی و... به‌عنوان برخی از راهکارهای مدیریت بهینه مصارف آب در صنایع مطرح هستند.
با توجه به خشکسالی‌های اخیر در فلات مرکزی ایران و محدودیت منابع آبی در دسترس شرکت و با هدف کاهش برداشت آب از منابع آب‌های سطحی شرکت، مدیریت بهینه مصارف آب در قالب طرح‌های صرفه‌جویی و کاهش مصرف، تصفیه و بازچرخانی و استفاده مجدد از پساب‌های تولیدی شرکت، انتقال و تصفیه پساب‌های شهرستان‌های مجاور شرکت، همواره به‌عنوان یکی از اولویت‌های زیست‌محیطی شرکت ذوب آهن اصفهان مطرح بوده است. در این راستا، اقدامات گسترده‌ای در شرکت برنامه‌ریزی و اجرا شده است. مجموع اقدامات انجام‌شده در ۱۵سال گذشته باعث کاهش بیش از ۵۰درصد در برداشت آب خام از رودخانه زاینده‌رود شده است. البته این کاهش برداشت آب باوجود توسعه‌های انجام‌شده و افزایش ظرفیت تولید در بخش‌های گوناگون شرکت اجرایی شده است.