عدم همکاری منابع طبیعی، معادن زنجان را تعطیلی کرد/ قانونی که نیازمند تجدید نظر است

به گزارش می متالز، استان زنجان با داشتن 321 معدن فعال و وجود 37 ماده معدنی در بین بیش از 50 نوع ماده معدنی شناخته شده در کشور ظرفیت بسیاری بالایی در این حوزه و بستر اشتغال‌زایی قابل توجهی در این بخش را دارد.

معدن ظرفیت بسیار بالایی برای اشتغالزایی٬ تامین مواد اولیه در کشور و همچنین توسعه متوازن را دارا است٬ اما رشد و توسعه همین بخش در کشور و استان زنجان با چون و چراهایی مواجه است٬ از یک سو نمی‌توان نسبت به توان و ظرفیت این بخش بی‌تفاوت بود و از سوی دیگر حفظ و تامین آینده زمین و خاک از طریق جلوگیری از دستکاری بیش از حد طبیعت از طریق اکتشافات را نمی‌توان نادیده گرفت٬ در حقیقیت امروزه برقراری توازن بین این دو مقوله همچون حرکت بر روی لبه تیغ شده است.

این روزها معدنکاران استان زنجان با اجرای قانون منع اکتشاف معادن در مناطق دارای پوشش گیاهی «گون» مواجه هستند٬ قانونی که با وجود تصویب آن در سال‌های دور به  تازگی در دستور کار اجرا قرار گرفته است٬ قانونی که در این روزها حسابی صدای معدنکاران زنجانی را درآورده٬ به نحوی که اعتراض خود را در شورای گفت‌و‌گوی بخش خصوصی و دولت مطرح کردند و با وجود قول‌های مساعد برای یافتن راه برون‌رفت همچنان با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند.

بر طبق این قانون در صورت وجود تعداد مشخصی گونه گون در یک هکتار از محل مورد درخواست معدنکاران برای اکتشاف٬ این درخواست رد شده و اجازه اکتشاف و بهره‌برداری به معدنکاران داده نمی‌شود٬ این موضوع وقتی کار معدنکاران را سخت‌تر می‌کند که گونه گیاهی مذکور در شمالغرب کشور از جمله استان زنجان یک گونه رایج بوده و عملا دست معدنکاران را برای فعالیت بسته است.

ابراهیم صمدی یکی از معدنکاران استان زنجان که سابقه 14 ساله در این بخش دارد٬ در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در زنجان اظهار می‌کند: مشکل عمده معدنکاران استان زنجان بحث منابع طبیعی است.

وی با بیان اینکه منابع طبیعی کار اکتشاف معادن در سال 1398 و 1399 را به تعطیلی کشانده است٬ اضافه کرد: همین مشکل به معادن دارای مجوز بهره‌برداری نیز تسری پیدا کرده و معادن فعال را نیز به سمت غیر فعال شدن هدایت می‌کند.

معدنکار زنجانی با اشاره به اینکه برای حل مشکل مذکور باید مسؤولان در عمل اقدامی انجام دهند و با صرف حرف زدن مشکلی حل نخواهد شد٬ بیان کرد: استان زنجان یکی از استان‌های دارای پوشش گیاهی گون است و از سوی دیگر شعار مسؤولان ایجاد اشتغال و محرومیت‌زدایی است.

صمدی با بیان اینکه در مورد استان زنجان در زمینه اجرای قانون گون باید تجدید نظر شود٬ خاطرنشان کرد: چندین بار با منابع طبیعی برای حل مشکل مذکور جلسه برگزار کرده و خواستار ارائه راهکار شدیم، ولی این نهاد صرف اجرای قانون را برای خود ملاک قرار داده است، ولی معدنکاران پیشنهاد احیای گون در مناطق فاقد گونه انجام شود که مورد توجه این نهاد قرار نگرفته است.

عضو نظام مهندسی معدن و نایب رئیس خانه معدن زنجان با اشاره به اینکه این قانون در دهه 70 تصویب شده است٬ ادامه داد: این قانون از سال گذشته اجرایی شده است.

وی با اشاره به اینکه این قانون برخی از معادن استان زنجان را به تعطیلی کشانده عنوان کرد: این اقدام زمینه سرمایه‌گذار گریزی را در استان ایجاد می‌کند.

لزوم تجدید نظر در اجرای قانون گون در زنجان

در حالی که معدنکاران زنجان به شدت مخالف شرایط اجرای قانون پوشش گیاهی گون در استان زنجان به دلیل غالب بودن این گونه گیاهی در استان هستند٬ متولیان امر نیز این قانون را برای استان زنجان دست و پا گیر می‌دانند و اجرای سفت و سخت آن را بدون تعامل با معدنکاران مانعی بر سر راه رشد و توسعه بخش معدن می‌دانند.

بخشی که بنا به گفته رؤسای دستگاه‌های اقتصادی قرار است با فعالیت و پویایی خود ایران را از وابستگی به صنعت نفت بی نیاز کرده و به نحوی عامل دور زدن تحریم‌های دشمن برای آسیب زدن به اقتصاد کشور باشد این روزها خود حسابی با مشکل مواجه شده و برای ادامه حیات خود چشم انتظار حمایت است.

رئیس سازمان صنعت٬ معدن و تجارت استان زنجان نیز در گفت‌و‌گویی با بیان اینکه قانون گون مصوب دهه 70 است و بیش از 25 سال برای اجرای این قانون دست نگه داشته شده است٬ اظهار کرد: در مناطقی از کشور که گونه گون غالب است به آن صورت رعایت دقیق و موثر اجرای این قانون اتفاق نمی‌افتاد و در اغلب استان‌ها به دلیل اهمیت بحث‌های اکتشافی با تشکیل جلسات تعاملی تصمیمات بینابین اخذ می‌شود تا هم محیط زیست تخریب نشود و هم متقاضیان واحدهای معدنی بتوانند فعالیت‌های خود را ادامه دهند.

ناصر فغفوری با اشاره به اینکه دو سال است در استان زنجان منابع طبیعی در زمینه اجرای قانون گون سختگیری داشته و رعایت مو به موی قانون را در دستور اجرا دارد٬ ادامه داد: در این قانون برای ارائه مجوز اکتشاف و فعالیت معدن باید پوشش گیاهی در آن محل زیر 200 گون در هکتار باشد که مشکل‌ساز شده چرا که پوشش قالب در شمالغرب گونه گون است و کمتر جایی با این شرایط را در زنجان می‌توان یافت که سطح بزرگی بدون گون باشد.

وی با اشاره به اینکه بررسی پوشش گیاهی باید با بحث‌های کارشناسی و با نگاه همه جانبه برای اجازه فعالیت معدنی به درخواست‌کنندگان انجام شود٬ گفت: در سال جهش تولید که تلاش شده سیاست حرکت از سوی نفت به معدن باشد با شرایط موجود محقق نمی‌شود.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان با بیان اینکه با شرایط اجرای این قانون در زنجان فعالیت معادن در استان محدود و محدودتر می‌شود٬ عنوان کرد: با این شرایط انتظارات استان از این بخش در زمینه ایجاد رونق اقتصادی و اشتغالزایی محقق نخواهد شد.

وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون دو مشکل در زمینه اجرای قانون معدن وجود دارد٬ گفت: نخست آن که معادنی فعال که درخواست سین کار جدید می‌کنند با اجرای این قانون سین کار جدید به آنها داده نمی‌شود و معدن عملا تعطیل می‌شود٬ همچنین معادنی که در حوزه اکتشافی نیز پروانه و مجوز بهره‌برداری دارند در صورت نداشتن مجوز منابع طبیعی اجازه صدور نخواهند داشت.

وی با اشاره به اینکه در سال‌جاری بیش از 80 درصد درخواست‌های معدنکاران با پاسخ منفی مواجه بوده است٬ ادامه داد: ادامه این رویه توقف ملموس فعالیت معادن در زنجان را به دنبال خواهد داشت.

فغفوری با اشاره به اینکه در استان زنجان ارتباط خوبی با منابع طبیعی وجود دارد ولی این نهاد تاکید دارد این یک قانون بوده و باید کامل اجرا شود٬ افزود: این درحالی است که این قانون در سایر استان‌ها با تعامل بین دستگاهی انجام می‌گیرد و این مشکل به نحوی حل می‌شود که فعالیت معدنی مختل نشود.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان از مکاتبه با وزارت صمت برای بررسی تمام محدوده‌های دارای پاسخ منفی خبر داد و گفت: در تلاش برای برگزاری جلسه و تصمیم‌گیری برای مناطق شمالغرب کشور هستیم تا در مورد اجرای قانون مناطق دارای پوشش گیاهی گون بالا تصمیم‌گیری مجدد شود.

منابع طبیعی همکاری نمی‌کند

رئیس اتاق بازرگانی٬ صنایع٬ معاون و کشاورزی استان زنجان نیز در این زمینه با اشاره به اینکه مشکل معدن‌کاران استان زنجان در جلسات مختلف طرح و بررسی شده است٬ ادامه داد: همه استان‌های کشور با این موضوع درگیر هستند اما زنجان بیشتر از سایر استان‌ها با این مشکل مواجه است.

علی یگانه با اشاره اینکه از استعلامات منابع طبیعی که بین 100 تا 150 مورد بوده است تنها 10 درصد جواب مثبت دریافت کرده‌اند٬ اضافه کرد: منابع طبیعی با توجه به این قانون معدنکاران را با مشکل مواجه کرده است.

رئیس اتاق بازرگانی٬ صنایع٬ معاون و کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه منابع طبیعی توان همکاری با معدنکاران را دارند٬ گفت: اما اجرای قانون برای منابع طبیعی مورد تاکید است و برای گونه گون بیش از انسان ارزش قائل هستند.

وی با اشاره به اینکه همراهی منابع طبیعی برای انعطاف در اجرای قانون گون نیاز است٬ تصریح کرد: اما این همکاری مشاهده نمی‌شود.

یگانه با اشاره به اینکه شرایط موجود معادن را به سمت تعطیلی می‌کشاند٬ گفت: قانون موجود وحی منزل نیست و می‌توان با نگاهی همکارانه ضمن اجرای قانون و حفظ منابع طبیعی فعالیت معادن را هم پیش برد.

رئیس اتاق بازرگانی٬ صنایع٬ معاون و کشاورزی استان زنجان با اشاره به اینکه در مورد نحوه احتساب گون برای ارائه مجوز معدن جای بحث دارد٬ ادامه داد: با این وجود منابع طبیعی حاضر به همکاری در این موضوع نیست.

منابع طبیعی از اجرای قانون گون تا عدم اجرای قانون 12 درصد

آنچه مسلم است اجرای این قانون و نحوه برخورد با معادن تا حدی به استان‌ها تفویض شده است تا ضمن توجه به اجرای قانون بتوانند زمینه‌های همکاری و همراهی با بخش‌های دیگر را فراهم کنند٬ بنا به گفته معدنکاران و متولیان امر در سایر استان‌های شمالغرب این شرایط و تعامل فراهم شده و سخت‌گیری منابع طبیعی استان در زنجان بیش از پیش معدنکاران استان را با مشکل مواجه کرده است٬ به همین منظور و برای اطلاع از کم و کیف ماجرا با معاون برنامه‌ریزی و پشتیبانی نظام معدن ایران گفت‌و‌گو می‌کنیم.

رضا کشاورز با اشاره به تصویب قانون حفظ گونه‌های در معرض خطر در کشور اظهار کرد: این قانون در حالی تصویب شد که استان‌های شمالغرب از نظر پوشش گیاهی گون بسیار قوی است و با اجرای این قانون معدن‌داری باید در این مناطق تعطیل شود.

معاون برنامه‌ریزی و پشتیبانی نظام معدن ایران با اشاره به اینکه انتظار می‌رفت منابع طبیعی اجرای این قانون را به صورت کارشناسی انجام داده و استان‌های شمالغرب را در این زمینه ملاحظه کنند٬ تصریح کرد: با وجود پوشش بالای گون در استان‌های شمالغرب کشور این گونه در سایر مناطق کشور کم است.

وی با بیان اینکه خواستار تشکیل کارگروه برای کارشناسی این موضوع به صورت همه جانبه و نه صرف منابع طبیعی شده‌ایم٬ ادامه داد: حفظ منابع طبیعی برای ما نیز ارزشمند است ولی نمی‌توان بخاطر این اقدام کار اکتشاف که پایه و اساس معدنکاری است و زمینه اشتغالزایی و شکوفایی را فراهم می‌کند کنار گذاشت.

رئیس خانه معدن استان زنجان با بیان اینکه اگر بحث اجرای قانون است چرا منابع طبیعی موضوع قانون 12 درصد را اجرایی نمی‌کند٬ ادامه داد: منابع طبیعی با وجود دریافت حق خود تاکنون هیچ یک از محدوده‌های معدنی را بازسانی نکرده است.

 وی با اشاره به اینکه این مشکل برای کل کشور است و همه استان‌ها را به خود درگیر کرده است٬ ادامه داد: البته این موضوع در استان زنجان بیشتر دیده می‌شود.

کشاورز با اشاره به اینکه منابع طبیعی استا‌ن‌ها توان تعامل و همکاری با معادن را دارند٬ بیان کرد: انتظار می‌رود بررسی وضعیت گون در یک منطقه به صورت کارشناسی انجام شود.

قانون را اجرا می‌کنیم

با وجود طرح مشکلات و مسائل مطروحه از سوی معدنکاران و متولیان امر نباید فراموش کرد٬ آنچه که مورد اعتراض است نص صریح قانون بوده و منابع طبیعی استان زنجان تنها به وظیفه قانونی خود پرداخته است٬ قانونی که سعی دارد در این شرایط پوشش گیاهی شکننده استان را برای آیندگان حفظ کنند.

معاون حفاظت منابع طبیعی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در زنجان با اشاره به اینکه قانون گون مربوط به سال 1371 به استناد ماده یک قانون حمایت از منابع طبیعی و ذخایر کشور مربوط است٬ بیان کرد: در این قانون یک سری گیاهان در معرض خطر مشمول ممنوعیت قطع شدند که گونه گون هم جزو آن است.

جلیل سلطان‌نژاد با بیان اینکه این قانون از ابتدا در حال اجرا بوده است اما به دلیل غالب بودن گونه گون در استان طبق یک سری اصول و قواعدی مجوز داده می‌شد٬ گفت: ارائه مجوز در این محل‌ها مشمول دستورالعمل ذخیرگاه‌های استقرار گونه گون است که طبق آن زنجان در دو منطقه نیمه خشک و خشک شامل استان زنجان قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه در مناطق نیمه خشک اگر 5 درصد تاج و یا 250 پایه گون در هکتار وجود داشته باشد٬ واگذاری در این زمین‌ها نباید انجام شود٬ ادامه داد: این اعداد در مناطق خشک 3 درصد و یا 200 پایه است. 

معاون حفاظت منابع طبیعی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان با بیان اینکه کمیته فنی اداره کل مسؤولیت اظهار نظر در مورد میزان گون در هکتار را بر عهده دارد٬ گفت: در استان برای برخورد اصولی‌تر با واگذاری‌ها٬ مکاتبات با سازمان جنگل‌ها داشته و در مرحله تدوین دستورالعمل تکمیلی قانون گون هستیم.

وی با اشاره به اینکه تا پایان سال وظیفه داریم نقشه محدودیت‌های ذخیره‌گاهی در زنجان را شناسایی کنیم٬ گفت: با شناسایی ذخیره‌گاه‌ها واگذاری مطلقا ممنوع خواهد بود و در مناطق خارج از این محدوده اختیار ارائه مجوز در دست کمیته فنی خواهد بود که با توجه به شرایط سال چون بارندگی٬ توجه به اشتغالزایی٬ رونق معادن و شعار جهش تولید تصمیم‌گیری شود.

وی با رد سخت‌گیری مضاعف در استان زنجان در زمینه اجرای قانون گون با بیان اینکه همه ما وظیفه اجرای قانون را بر عهده داریم٬ ادامه داد: دستورالعملی که به زودی توسط شورا تهیه و تدوین می‌شود به وحدت رویه بین شوراها تبدیل می‌شود تا مانع اقدام سلیقه‌ای از سوی نهادها باشیم.

وی با بیان اینکه معدنکاران باید توجه داشته باشند هر کجا به عنوان ذخیره‌گاه گون شناخته شود یعنی اکوسیستم شکننده‌ای دارد٬ ادامه داد: امکان اینکه در منطقه ذخیره‌گاهی فعالیت معدنی انجام شود و گون در جای دیگر کشت شود، میسر نیست و این موضوع یک فعالیت فنی است.