چوب لای چرخ صنعتگران در سال "جهش تولید"/ صنعتِ انحصاری، رانت دلالان شده است

به گزارش می متالز، صنعت فولاد را می‌توان یکی از بنیان‌های مهم اقتصاد هر کشوری برشمرد، به‌گونه‌ای که حتی مصرف سرانه فولاد به‌عنوان شاخصی به منظور ارزیابی صنعتی بودن یک کشور مطرح است.

امروزه در کشور ما نیز فولاد با حضور در بخش‌های مهم تولیدی و صنعتی کشور، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند، به‌گونه‌ای که افزون بر ۶۰۰ صنعت به‌عنوان صنایع پایین‌دستی از آن تغذیه می‌کنند.

البته با توجه به‌وجود منابع سنگ‌آهن در ایران، به عنوان نخستین حلقه تولید فولاد، این صنعت در چند سال گذشته توانسته به جایگاه درخور توجهی دست یابد.

اهمیت این صنعت به اندازه‌ای است که گاه هدفی برای استفادۀ سودجویان و مافیا شده و گاه در نبود نظارت، شرکت‌های فولاد از انحصار موجود در بازار سوء‌استفاده می‌کنند.

اینکه انحصار موجود به رانت تبدیل شده و باعث شده تا قیمت فولاد به صورت روزانه افزایش یابد، مورد پذیرش هیچ اقتصادی نیست.

این در حالی است که اکنون در کارخانه‌های فولاد، شمش فولادی به وفور وجود دارد؛ اما توزیع قطره چکانی آن موجب بروز مشکلات مختلفی شده و این روند نیز منجر به افزایش قیمت‌ها به صورت روزانه شده است.

موضوع تأمین مواد اولیۀ فولاد و فروش آن یکی از مهم‌ترین معضلاتی است که صاحبان واحدهای تولیدی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و گاهی به دلایل مختلف این مواد با قیمتی بالاتر به دست تولید کننده می‌رسد.

یکی از فعالان صنعتی و اقتصادی حوزۀ فولاد در استان قزوین با اشاره به وضعیت تولید فولاد در قزوین اظهار کرد: ظرفیت‌های قابل توجهی در حوزۀ تولید فولاد و تأمین مواداولیه در قزوین وجود دارد.

آرش احمدی افزود: باتوجه به کارخانجات وسیع نورد در استان قزوین، این استان یکی از قطب‌های تولید فولاد بوده که می‌تواند به قطب تولید فولاد کشور تبدیل ‌شود؛ چراکه فعالان کارخانجات مختلفی که به استان وارد شده به سرمایه‌گذاری در آن علاقمند می‌شوند.

این فعال صنعتی بیان کرد: تولیدات کارخانه‌های فعال استان در حوزۀ فولاد و شمش، تقریبا روند رو به رشدی دارند و ارزش افزوده ایجاد می‌کنند اما بعضا مشکلاتی در برخی از این کارخانه‌ها پیش می‌آید.

وی تصریح کرد: باتوجه به اینکه تأمین مواد اولیه جزو نیازهای کارخانجات است و کارخانه‌های داخلی پاسخگوی فولادسازی برای مجموع کشور نیست لذا بخشی از این مواد باید خارج از کشور تأمین شود.

فعال صنعتی و اقتصادی در استان قزوین ادامه داد: نوسانات نرخ دلار و ارز، بسته بودن گمرک و عدم تقاضا در این شرایط، موجب خسارت به بخش‌هایی از صنعت فولاد می‌شود.

احمدی با اشاره به مافیای فولاد گفت: باتوجه به فعالیتی که ما در شرکت صنعتی دنبال می‌کنیم، موضوع مافیا را از نزدیک لمس نکردیم اما شاید این موضوع در کارخانجات فولاد کشور صحت داشته باشد.

این فعال حوزۀ فولاد تصریح کرد: در حالت کلی نمی‌توان گفت کشوری که در صنعت پول سازی همچون صنعت فولاد، فعالیت دارد جای مافیا در آن خالی باشد؛ از آنجایی که صنعت فولادسازی یک صنعت پول ساز است، ممکن است مافیا در آن صورت بگیرد.

عضو هیات مدیرۀ شرکت فولاد الماس استان قزوین نیز در این خصوص اظهار کرد: مشکلات بسیاری در صنعت فولادسازی وجود دارد که عدم وجود مواد اولیه از جملۀ این مشکلات است.

مهدی همایی افزود: مواد اولیه در بازار کم است؛ تا چند هفتۀ گذشته این صنعت معمولا به صورت هفتگی در بورس عرضه می‌شد اما این مواد اکنون در بورس حذف شده است.

مواد اولیه کارخانجات فولاد به راحتی تأمین نمی‌شود

وی ادامه داد: شمش، فولادی کمیاب شده است و 25 میلیون تُن تولید شمش در کشور وجود دارد اما این تولیدات به دست مصرف کننده نوردساز نمی‌رسد.

عضو هیات مدیره شرکت فولاد الماس استان قزوین تصریح کرد: نوسانات فولاد، وسیع بوده و عمدتا دست دلالان است؛ ما نمی‌توانیم مواد اولیه را مستقیما تهیه کنیم اما این مواد با قیمتی بالاتر از بورس توسط دلالان به راحتی تهیه می‌شود.

همایی تصریح کرد: مشکلات فولاد را به صورت منطقه‌ای نمی‌توان دنبال کرد و این پیگیری‌ها در حد ملی است؛ استان قزوین نیز تابعی از مجموع کشور است و این مشکل باید به صورت سراسری حل شود.

وی گفت: واردات شمش فولادی طی هفت سال گذشته صورت نگرفته است چراکه فعالان این بخش، به دلیل شرایط موجود و نوسانات ارز و دلار، تمایلی به این موضوع ندارند.

عضو هیات مدیره شرکت فولاد الماس استان قزوین عنوان کرد: ما به لحاظ منابع غنی هستیم و سالانه حدود 80 میلیون تُن، سنگ آهن دانه‌بندی شده در کشور تولید می‌شود.

همایی یادآور شد: این موضوع باید مورد بررسی قرار گیرد و به آن توجه شود؛ چراکه شرکت‌هایی هستند که از رانت بالایی استفاده کرده و مواداولیه را در اختیار خود دارند؛ از سوی دیگر، وقتی دولت شمش فولادی را صادر می‌کند این صادرات، موجب کمبود در کشور می‌شود.

عضو هیات مدیره شرکت فولاد الماس استان قزوین با اشاره به مافیای صنعت فولاد تصریح کرد: تنها تعداد محدودی واحد مصرف کننده در استان در واحدهای فولاد فعال است و منابع آنها به اندازه‌ای وسیع نیست که در کشور تاثیرگذار باشد.

همایی در پایان اضافه کرد: مافیا در صنعت فولاد استان وجود ندارد و مافیای فولاد در سطح کشور صورت می‌گیرد و ریشه در شرکت‌های خصولتی دارد.

صنعت فولاد از جمله صنایعی است که اندکی غفلت در آن می‌تواند به اقتصاد کشور ضربه بزند و نظارت به آن و کوتاه کردن دست دلالان و سودجویان در این بین مسلما تاثیرگذار خواهد بود.

نمایندۀ مردم قزوین، البرز و آبیک در مجلس اظهار کرد: تأمین مواد اولیه، یکی از مهم‌ترین مشکلات شرکت‌ها است که این مواد اولیه از فولاد یا فلزات تغذیه می‌کند.

فاطمه محمدبیگی افزود: طبیعتا سهمیه بندی برای کارخانه‌های فعال در حوزه‌های صنعتی فولاد باید درنظرگرفته شود که البته این امر اکنون در کشور محقق نمی‌شود.

وی ادامه داد: وجود دلالان و واسطه‌گران صنعت فولاد موجب افزایش قیمت تمام شدۀ محصول، احتکار آن در زمان افزایش قیمت و عدم رسیدن فولاد به کارخانجات می‌شود.

مافیای فولاد، چرخۀ جهش تولید را مختل می‌کند

نمایندۀ مردم قزوین، البرز و آبیک در مجلس اضافه کرد: در چرخۀ تولید، عدم تأمین فولاد ضررهای بسیاری را به کارخانجات وارد کرده است که این کارخانجات نتوانستند خط تولید خود را به صورت فعال حفظ کنند.

محمدبیگی با اشاره به تأثیر مافیای فولاد بر اقتصاد و جهش تولید یادآور شد: این شرایط مانع جهش تولید و مشکلات مختلف صنعتی و اقتصادی در بخش تولید می‌شود.

وی گفت: از مسوولان کارگروه‌های رفع موانع تولید درخواست داریم تا در این عرصه وارد شده و خلاء‌های موجود در حوزۀ مافیای فولاد را شناسایی و دست دلالان و واسطه گران را رو کنند. باید بازار فولاد در کشور و تأمین مواداولیه کارخانجات ساماندهی شود.

محمدبیگی با اشاره به مشکلات صنایع استان اضافه کرد: بسیاری از این واحدها توان افزایش تولید و به کارگیری نیروهای جدید را دارند؛ اما نیازمند تسهیلات و حمایت بوده و باید دستگاه‌های مرتبط و شبکه بانکی حمایت لازم را داشته باشند.

وی در پایان گفت: باید دست مافیای فولاد در کشور قطع شود، در غیر این صورت تمام صنعت کشور به اضمحلال می‌رود زیرا بسیاری از واحدها به فولاد نیاز دارند.

علی اصغر نصراللهی با اشاره به مشکلات صنعت فولاد اظهار کرد: عرضۀ مواد اولیه در بورس به اندازه‌ای نیست که بتواند نیاز تولیدکنندگان را تأمین کند و ما باید مواد اولیه خود را به صورت اجباری از بورس خریداری کنیم.

وی افزود: تنها 30 درصد از نیازهای ما از بورس تأمین شود و مابقی را باید با قیمت‌های آزاد در بازار خریداری کنیم. باید تجدید نظری در عرضۀ مواد اولیه توسط دولت صورت بگیرد و دولت به جای صادرات مواد اولیه، آن را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهد.

نصراللهی عنوان کرد: استان قزوین یکی از قطب‌های تولید فولاد کشور بوده و نزدیک به 13 واحد میل‌گردی و نوردی در آن فعال است و اشتغال‌زایی برای افراد صورت گرفته است اما با این وجود گاهی با بی‌توجهی‌های صورت گرفته افراد بسیاری بیکار شدند.

وی اضافه کرد: سرمایه گذاری که در فولاد صورت می‌گیرد رقم بالایی است و به دلیل عدم توزیع به موقع مواد اولیه در بورس، این سرمایه گذاری دچار اختلال می‌شود.

قائم مقام شرکت پرشین فولاد تاکستان عنوان کرد: از ابتدای سال جدید، با مشکل عرضه روبه‌رو شدیم و قیمت‌ها به صورت سرسام آوری افزایش یافته است و این افزایش موجب شد تا سوءتفاهمی در جامعه پیش آید و گمان شود که این مبلغ به جیب تولیدکنندگان می‌رود. این شرایط به جز اینکه حجم نقدینگی ما را برای خرید مواد اولیه افزایش یافته است، هیچ سودی برای تولیدکنندگان ایجاد نمی‌کند.

وی مطرح کرد: افزایش قیمت‌ها به هیچ وجه مورد خواسته ما نیست و بازار را متلاطم و مشتری را ناراضی کرده است.

این فعال اقتصادی با اشاره به مافیای صنعت فولاد گفت: استان قزوین در استان‌های ردیف اول تولید فولاد کشور نیست. واحدهای مستقر در استان به دلیل اینکه مواد اولیۀ مورد نیاز خود را از بورس و یا کارخانجات بزرگ تولید کننده که غالبا دولتی هستند، تهیه می‌کنند و تنها باید مجری تصمیمات شرکت‌های تأمین کنندۀ اصلی باشند؛ حتی بورس هم مجری سیاست‌گذاری آنها است.

قائم مقام شرکت پرشین فولاد تاکستان یادآور شد: مافیا در رده اول قرار دارد و ممکن است این موضوع در آهن اسفنجی، سنگ آهنی صورت بگیرد اما چون قزوین در دسته دوم یا مرحله بعد از فرآیند تولید فولاد است، تاثیرگذار در مافیای فولاد نیست.

نصراللهی یادآور شد: ما در سطح کشور تصمیم گیرنده نیستیم زیرا کارخانجات فولاد به غیر از چند مورد، دولتی بوده و دولت در این زمینه تصمیم گیرنده و نظارتگر است و بخش خصوصی هیچ وقت توانایی آن را ندارد که در سیاست‌گذاری دولت تاثیرگذار باشد.

وی تصریح کرد: واحدهای نوردی مستقر در استان قزوین به دلیل وابستگی به شرکت‌های دولتی یا شبه دولتی برای تأمین مواد اولیه و قیمت‌گذاری با مشکل مواجه هستند.

قائم مقام شرکت پرشین فولاد تاکستان عنوان کرد: صادرات مواد اولیه از نمونه‌های رانت صنعتی فولاد و دلایل بارز افزایش نامتعارف قیمت فولاد در کشور است.

بهزاد رحیمی در این خصوص اظهار کرد: مافیای صنعت فولاد از موضوعات روز بوده که به تازگی مطرح شده است و بدون تحقیق نمی‌توان دربارۀ آن اظهار نظر کرد.

دبیر کمیسیون صنایع و معادن مجلس ادامه داد: موضوع مافیای صنعت فولاد گاها در کشور پیش می‌آید و رانت‌هایی ایجاد می‌شود که باید با آن مقابله کرد و نظارت بر آن تقویت شود.

رحیمی تصریح کرد: گاها در برخی از صنایع موضوعاتی مشابه مافیای فولاد مشاهده می‌شود؛ اما می‌توان با برخورد و بازرسی قوه قضائیه آن را مدیریت کرد.

وی اضافه کرد: اگر نواقص و کم کاری در این حوزه صورت گرفته است، امیدواریم مدیریت شود و مجلس می‌تواند در این زمینه تفحص لازم را انجام دهد، ما نیز سعی می‌کنیم این موضوع را در کمیسیون صنایع و معادن مجلس پیگیری و بررسی کنیم.

براساس گزارش‌های اعلام شده، با توجه به اختلاف قیمت مواد اولیه در صنعت فولاد در بازار آزاد با قیمت تثبیت شده، تولیدکنندگان با مشکلات متعددی رو‌به‌رو خواهند شد.

رانت گسترده‌ای که به جای عایدی بیشتر برای تولیدکنندگان بزرگ محصولات فولادی همچون چوبی لای چرخ این واحدها شده و انگیزه برای جهش تولید را کاهش می‌دهد.

به عبارت دیگر شاید، استمرار قیمت ورق‌های فولادی و مافیای آن، علاوه بر محروم کردن تولیدکننده موجب بروز مفاسدی ناشی از افزایش تقاضای واقعی و ایجاد نیاز کاذب می‌شود و با وجود تولید مازاد بر نیاز واقعی کشور، چرخ برخی از صنایع معطل تأمین مواد اولیه فولادی خواهد بود.

جولان مافیای فولاد در بازار نه تنها در تحقق جهش تولید مانع ایجاد خواهد کرد، از سوی دیگر می‌تواند اقتصاد را نیز دچار معضل کند؛ لذا نیاز است در سالی که مزین به عنوان جهش تولید است، جدیت بیشتری برای نظارت بر این موضوع صورت بگیرد.