پیدا و پنهان دونیمه‌ای شدن معاملات سهام

به گزارش می متالز، علی صحرایی مدیرعامل بورس تهران اعلام کرده از این هفته معاملات بازار سهام در دو نیمه جداگانه انجام می‌شود. ظاهرا این تصمیم با هدف کاهش فشار معاملات بر هسته معاملاتی گرفته شده است. قرار است معاملات عمده گروه‌ها در نیمه نخست بازار و معاملات سهام گروه صنایع بزرگ نیز از ساعت ۱۱ تا ۱۵ انجام ‌شود البته ظاهرا هنوز هم باید منتظر تغییر در این برنامه باشیم چنان‌که گفته شده برنامه معاملاتی هر روز، از روز قبل اطلاع‌رسانی می‌شود تا مشخص شود چه صنایعی در چه بازه زمانی معامله می‌شوند.

ضعف هسته معاملاتی مدت‌هاست به دغدغه اصلی سهامداران تبدیل شده است. سامانه‌ای که سال‌ها پیش برمبنای شرایط آن روزهای بازار طراحی شد اما با توجه به افزایش کدهای سهامداری در ماه‌های اخیر و اقبال سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و همچنین نقدینگی و افزایش حجم معاملات دیگر کارآیی خود را از دست داده و روزی نیست که سامانه معاملات درگیر مشکلات و اختلال نباشد.  اختلال در برخی سامانه‌‌های معاملاتی کارگزاری‌ها علاوه بر تکرار اختلال‌های هسته معاملاتی بورس نیز این مشکل را دوچندان کرده و موجب کندی روند معاملات می‌شود؛ علاوه براین ارتقا نیافتن سامانه‌های آنلاین کارگزاری‌ها سبب تزریق هیجان به کلیت بازار سهام و در نهایت سردرگمی معامله‌گران شده است. با توجه به این مشکلات، سازمان بورس اوراق بهادار پس از به کارگیری راهکاری موقت، در چند ماه گذشته، مانند تغییر در حجم سفارش‌ها و افزایش حداقل تغییر در قیمت سفارش‌های وارد شده، حالا خواهان ایجاد تغییر در زمان معاملات بازار شده است. این تصمیم سازمان بورس البته مخالفان و موافقانی دارد.

ایجاد رانت با چندزمانه شدن معاملات

بهنام علیزاده کارشناس و مدرس بازار سرمایه در مخالفت با این تصمیم به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: این تصمیم باعث ایجاد رانت در بازار سرمایه می‌شود. زیرا اکثر سهم‌هایی که لیدر بازار شناخته می‌شوند به دلیل حجم زیاد معاملات به تایم دوم بازار منتقل می‌شود. توجه داشته باشیم نحوه معاملات در سهام شرکت‌های بزرگ،‌ نحوه معاملات در تایم اول بازار فردا را رقم می‌زند؛ این موضوع هم می‌تواند تاثیر منفی و هم تاثیر مثبت داشته باشد. او ادامه می‌دهد: بورس شرایط یکسان برای همه نماد‌ها دارد اما با این تصمیم دیگر نماد‌ها از شرایط یکسان برخوردار نیستند. این تصمیم به پخش شدن رانت در بازار سرمایه منجر می‌شود.

کوتاه‌مدت خوب؛ بلند‌مدت اشتباه

مهدی سوری مدیر توسعه بازار کارگزاری خوارزمی می‌گوید: شرکت مدیریت فناوری ناچار است تایم بازار را تقسیم کند زیرا دیگر نمی‌توانند بار هسته معاملات را کنترل کنند. مدت‌هاست که کارگزاری‌ها و کارشناسان بازار سرمایه به سازمان بورس هشدار داده‌اند که این حجم از معاملات، هسته معاملات را به جایی می‌رساند که دیگر امکان معامله وجود نخواهد داشت و حتی احتمال قفل آن وجود دارد و بازار بیش از این نمی‌تواند گسترش پیدا کند.  او ادامه داد: ماه‌هاست که سازمان بورس با آزمون و خطا سعی می‌کند فشار هسته را کاهش دهد. اما قطعا دوتایمه شدن بازار اتفاق خوبی برای بازار نیست زیرا مشکلات فراوانی را در چرخش معاملات ایجاد می‌کند. به گفته او این اقدام موجب ‌بلاتکلیفی در رفتار سهامداران می‌شود و باعث می‌شود صف‌های خرید و فروش بیشتری تشکیل شود و همین موضوع خود بر هسته فشار مضاعفی وارد می‌کند.  سوری می‌گوید: راه حل تعویض هسته است اما با شرایط تحریم‌ها امکان آن وجود ندارد اما پیشنهاد کارشناسان این بود که ارکان بالاتر نظام از روابط دیپلماتیک خود برای حل این معضل استفاده کنند چون هرچه بیشتر بگذرد شاهد اتفاق‌های ناخوشایندی خواهیم بود.

کاهش فشار روی هسته معاملات

مریم اعتماد، دیگر کارشناس بازار سرمایه درخصوص دوتایمه کردن بازار سرمایه می‌گوید: اتفاق مثبتی در کوتاه مدت برای بازار سرمایه محسوب می‌شود. با توجه به اینکه طی ماه‌های اخیر افراد بیشتری جذب بازار سرمایه شده‌اند هسته معاملاتی به‌دلیل حجم بالای معاملات، دچار اختلال می‌شود. برای مثال زمانی که فشار فروش بر بازار حاکم است و هسته معاملاتی با اختلال مواجه است، سهامداران به دلیل ترسی که درخصوص ثبت سفارش خود به‌دلیل تاخیر زمانی ناشی از اختلال هسته معاملاتی دارند، حاضر می‌شوند در قیمت کمتر و در صف فروش، سفارش خود را ثبت کنند یا برعکس در زمانی‌که طرف تقاضا قوی‌تر است این اختلال هسته، باعث رفتار هیجانی سهامدار جهت خرید سهام با هر قیمتی می‌شود که این امر نهایتا منجر می‌شود صف‌های خرید و فروش ایجاد شود و تعادل در بازار نباشد.  وی افزود: با توجه با اینکه افراد زیادی وارد بازار سرمایه شده‌اند و قابل قیاس با مدت مشابه سال گذشته نیست در نتیجه هسته معاملاتی دائما اختلال دارد و این اختلال تنها موجی از بی‌اعتمادی و رفتار هیجانی را شامل می‌شود. دو‌ تایمه کردن معاملات، تصمیم موقت مناسبی است و تا زمانی که زیرساخت‌های لازم به‌روز‌رسانی شود می‌تواند فشار روی هسته معاملات را کاهش دهد.