چالش‌های طرح انتقال آب از خلیج فارس به یزد بررسی شد

به گزارش می متالز، دبیر کانون تفکر آب دانشگاه یزد در این نشست با اشاره به مباحث مطرح شده در سلسله جلسات اخیر این کانون پیرامون موضوع مدیریت مصرف آب در بخش صنعت اظهار داشت: به‌نظر نمی‌آید ضرورت انتقال آب به یزد قابل انکار باشد اما دغدغه‌های اساسی نیز در این زمینه وجود دارد که برای رفع این دغدغه‌ها باید با دیدگاهی جامع و دقیق و به بهترین نحو ممکن این پروژه مدیریت شود.

حسین ملکی نژاد با اشاره به گزارش ارائه شده توسط مدیر سابق آب منطقه‌ای یزد در مورد چگونگی اجرای پروژه انتقال آب از خلیج فارس به یزد افزود: این گزارش با هدف تبیین هرچه بهتر موضوع، در دستورکار نشست هفتاد و یکم کانون تفکر آب دانشگاه یزد قرار گرفته است.

وی با اشاره به دغدغه‌های زیست محیطی و اجتماعی ناشی از طرح مذکور اظهار داشت: بر اساس گزارش ارائه شده در فاز اوّل این طرح، ۱۳۰ میلیون مترمکعب آب از محل این طرح به استان یزد انتقال و به صنایع اختصاص می‌یابد که در نهایت این میزان آب به پساب صنعتی تبدیل خواهد شد و مسلّماً آلودگی‌هایی به همراه خواهد داشت و البته مبدأ انتقال آب (خلیج فارس) نیز مسلّماً از آلودگی‌های احتمالی ناشی از این طرح مصون نخواهد بود.

ملکی نژاد ادامه داد: علاوه بر این، حدود هزار کیلومتر خط انتقال آب از خلیج فارس تا چادرملو داریم که از این میزان حدود ۱۰۰ کیلومتر از اراضی یزد تصرف می‌شود که به نوعی تخریب و آسیب‌های زیست محیطی را در پی خواهد داشت ضمن اینکه اثرات اجتماعی مانند مهاجرت‌های احتمالی به استان نیز قابل چشم پوشی نیست.

طرح انتقال آب خلیج فارس به صنایع جنوب شرق کشور

حسین غفوری، مدیرعامل سابق آب منطقه‌ای یزد با ارائه گزارش خود در این زمینه اظهار داشت: حجم وسیع معادن مس، سنگ آهن و صنایع فولادسازی، طرح‌های عظیم توسعه‌ای صنایع معدنی و نبود منابع آب، اعم از زیرزمینی و سطحی در حوضه‌های منطقه اجرای طرح یعنی استان‌های کرمان، یزد و هرمزگان و حوضه‌های مجاور، همچنین خشکسالی هایی با دوره‌های بلندمدت از علل اساسی پیدایش این طرح است.

وی افزود: مطالعات نشان می‌دهد جابجایی محصولات معدنی مس قبل از فرآوری، انتقال گندله و کنسانتره سنگ آهن از معادن به بندرعباس، گران‌تر از انتقال آب نمک زدایی شده از خلیج فارس به صنایع و معادن یاد شده است بنابراین نمک زدایی و انتقال آب خلیج فارس تنها راه حل نیاز آبی صنایع یاد شده است.

غفوری بیان کرد: هدف کلی طرح، شیرین سازی و انتقال آب در مجموع به میزان ۶۵۰ میلیون مترمکعب در سال است که فاز اول شیرین سازی حدود ۱۸۰ میلیون مترمکعب در سال را در بر می‌گیرد که از این میزان، ۱۳۰ میلیون مترمکعب آن به استان‌های کرمان و یزد انتقال می‌یابد و ۵۰ میلیون مترمکعب برای مصرف آب شرب استان هرمزگان استفاده خواهد شد.

وی در تشریح بیشتر فاز اول پروژه که در حال اجرایی شدن است، عنوان کرد: این فاز از دو بخش اساسی آبگیری از خلیج فارس و شیرین سازی و ایستگاه‌های پمپاژ و خطوط انتقال از سایت شیرین سازی بندرعباس تا سیرجان، مس سرچشمه و اردکان یزد و چادرملو حدوداً به طول ۹۷۵ کیلومتر تشکیل شده و میزان پیشرفت واقعی بخش اول این فاز نزدیک به ۶۰ درصد است.

میزان پیشرفت واقعی پروژه انتقال آب از خلیج فارس به یزد ۷۸ درصد اعلام شد

غفوری ادامه داد: پیشرفت در بخش دوم این فاز که خود مشتمل بر سه قطعه کلی است، متفاوت است به نحوی که قطعه اول به طول تقریبی ۳۰۰ کیلومتر حدود ۶۰ درصد، قطعه دوم حدود ۱۵۰ کیلومتر از معدن گل‌گهر سیرجان تا مجتمع مس سرچشمه کرمان بیش از ۹۰ درصد و قطعه سوم به طول تقریبی ۳۷۰ کیلومتر از ایستگاه شماره ۳ قطعه دوم تا مجتمع فولادی اردکان یزد بیش از ۸۶ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

وی، به‌طورکلی میزان پیشرفت واقعی فاز اول طرح انتقال آب خلیج فارس به یزد را حدود ۷۸ درصد اعلام کرد.

غفوری در بخش دیگری از سخنان خود در مورد نگرانی‌های اعضای کانون تفکر آب در مورد مسائل محیط زیستی اظهار داشت: در ارتباط با مسائل زیست محیطی تعامل قابل توجهی با ارگان‌های ذیربط از جمله محیط زیست و منابع طبیعی داشته‌ایم و در همین زمینه نیز پروتکل‌هایی تنظیم شده تا کار به بهترین نحو ممکن انجام شود و اثرات تخریبی کمتری داشته باشد ولی باید توجه داشت که دغدغه و اولویت اول استان‌هایی مانند یزد و کرمان در حال حاضر تأمین آب است.

آب انتقالی صرف توسعه سایر معادن از جمله مس علی آباد نمی‌شود

وی در ارتباط با نگرانی بابت توسعه اکتشاف معادن دیگر، در پی آب انتقالی نیز عنوان کرد: این آب صرفاً به مس سرچشمه اختصاص پیدا می‌کند و قرار نیست در یزد از این آب برای توسعه معادنی مثل معدن مس علی آباد استفاده شود.

غفوری افزود: باید توجه داشت که حدود ۴۰ مترمکعب آب در ثانیه توسط کشورهای حاشیه خلیج فارس شیرین شده و به مصرف می‌رسد و در مقایسه با این میزان، کشور ما کمترین میزان برداشت آب از خلیج فارس را دارد؛ بنابراین برداشت ما از آب‌های خلیج فارس نمی‌تواند اعتراض آنها را در پی داشته باشد علاوه بر این، از هر سه متر مکعب آبی که از خلیج فارس گرفته می‌شود یک مترمکعب آن شیرین می‌شود و دو مترمکعب به آن برگردانده می‌شود.

وی تصریح کرد: این پروژه صرفاً برای برطرف کردن نیاز صنایع در نظر گرفته شده است؛ هرچند تفاهم نامه‌ای با وزارت نیرو منعقد شده مبنی بر اینکه اگر مشکل تأمین آب شرب وجود داشت، آب انتقالی با قیمت کارشناسی شده به وزارت نیرو فروخته شود و در ارتباط با کشاورزی نیز گرچه به این منظور سهمی در نظر گرفته نشده است، ولی کشاورزان می‌توانند این آب را خریداری کنند و مورد استفاده قرار دهند.

غفوری افزود: مجوز شیرین سازی آب به صورت پله‌ای صادر می‌شود و در حال حاضر صرفاً برای فاز اول این مجوز صادر شده است و پس از اتمام فاز اول مجوز فاز دوم صادر خواهد شد.

برداشت آب از خلیج فارس ممکن است اعتراض کشورهای حاشیه خلیج را به دنبال داشته باشد

کمال امیدوار، عضو هیات علمی دانشگاه یزد نیز در این نشست بیان داشت: آب خلیج فارس از دریای عمان شورتر است و برداشت زیاد آب از آن می‌تواند شوری آب آن را افزایش داده و اعتراض کشورهای حاشیه خلیج فارس را دربرداشته باشد.

احمد فتاحی، عضو هیات علمی دانشگاه اردکان نیز ارائه شاخص (درآمد / هزینه) را برای شفاف سازی و تبیین هرچه بهتر پروژه مذکور ضروری دانست، افزود: گرچه نیاز یزد به انتقال آب غیرقابل انکار است لیکن این انتقال باید به صورتی مدیریت شود که از امکان افزایش صنایع جدید در استان جلوگیری کند.

محمد اخوان، عضو هیات علمی دانشگاه یزد نیز گفت: با توجه به اینکه اداره صنایع مس یکی از سهامداران اصلی طرح مذکور است، با اجرای این طرح، ممکن است در آینده توقع داشته باشد که باقدرت‌تر از گذشته در پی توسعه و اکتشاف از معادنی چون معدن مس علی آباد باشد.

نباید در مسابقه آلودگی زیست محیطی شرکت می‌کردیم

محمدحسن معماریان، عضو هیات علمی دانشگاه یزد نیز اظهار داشت: استدلال صورت گرفته مبنی بر اینکه چون کشورهای حاشیه خلیج فارس از آن آب می‌گیرند و به آلودگی آن می‌افزایند پس ایرادی ندارد که ما هم این عمل را تکرار کنیم، استدلال شایسته ای نیست و بهتر بود ما به جای شرکت در این مسابقه آلودگی زیست محیطی به صورت حقوقی، این عمل کشورهای حاشیه خلیج فارس را به چالش می‌کشیدیم.

آرش دالوند، عضو هیات علمی گروه بهداشت محیط علوم پزشکی یزد نیز بیان داشت: با توجه به هزینه بسیار زیاد و مباحث کیفیّتی آب شرب به نظر نمی‌آید مصرف آب شرب از این خط انتقال آب مقرون به صرفه باشد، زیرا علاوه بر هزینه‌های ساخت و بهره‌وری، هزینه‌های سالم سازی و افزایش کیفیت آب نیز باید در نظر گرفته شود.

امیر شریف یزدی، مدیر مرکز پژوهش‌های خورشیدی استان یزد نیز اظهار داشت: باید توجه داشت که نظام فکری و سیاسی ما پیچیدگی‌ها را دامن می‌زند و به کارهای کوچک و بهره ور کم توجهی می‌شود و طرح‌های عظیمی مثل انتقال آب از خلیج فارس به یزد هم در همین چارچوب قرار می‌گیرد بنابراین باید در بهره وری مدیریت مصرف آب بازنگری شود.

۶ هزار هکتار از اراضی منابع طبیعی در پی انتقال آب از خلیج فارس به یزد تخریب شد

رضا باقری، معاون آبخیزداری منابع طبیعی استان یزد نیز بیان کرد: با توجه به تخریب‌های زیست محیطی قابل توجه ناشی از این طرح که سبب تخریب ۶ هزار هکتار از اراضی و از بین رفتن ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار بوته شده، لازم است بخشی از این آب انتقالی به گسترش فضای سبز و توسعه پوشش گیاهی تخصیص پیدا کند.

حسن بلندیان، مدیر اندیشکده صفا، بیان داشت: به نظر می‌آید در طرح مذکور چندان به نظر صاحب نظران در حوزه‌های ساختاری و زیربنایی و آسیب شناختی توجه نشده و با پیشرفت حدود ۹۰ درصدی پروژه این سوال باقی است که چه نهاد یا افرادی پاسخگوی تبعات احتمالی منفی ناشی از آن خواهند بود؟