ارزش و حجم معاملات بازار سرمایه رو به رشد است

به گزارش می متالز، در این سال عوامل مختلفی دست به دست هم داد تا شاخص کل از مرز ۹۸ هزار واحد عبور کند اما در هفته‌های پایانی سال عوامل دیگری این رشد را متوقف کرد.

در همین زمینه برای ارائه تحلیلی دقیق از آنچه در بازار سهام ایران رخ داد و آنچه در انتظار آن است را با دکتر شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح کردیم. براساس چشم‌اندازی که این مقام مسئول از آینده بازار در سال آینده ارائه می‌کند بورس تهران با رونقی مشابه سال‌ جاری به پیش خواهد رفت چرا که عمده شاخص‌ها حکایت از سال خوبی برای فعالان این بازار دارد.

در سال ۹۶ شاخص کل بورس توانست علاوه بر عبور از رکورد تاریخی آن (۸۹۵۰۰ واحد) تا کانال ۹۸ هزار واحد هم پیش رود، اما با تحولاتی که در فضای اقتصادی و سیاسی کشور رخ داد این روند متوقف شده است. تحلیل شما به‌عنوان مقام ناظر بازار سرمایه از این تحولات چیست؟

از ابتدای سال سیاست‌های مدونی برای کاهش نرخ تأمین مالی اجرا شد. در این زمینه هم بانک مرکزی اقداماتی برای کاهش نرخ سود بانکی انجام داد و هم بازار سرمایه برای کاهش نرخ سود اوراق مختلف و صندوق‌های سرمایه‌گذاری تلاش کرد. نتیجه این سیاست‌ها باعث کاهش نرخ تأمین مالی شد و جذابیت بازار سهام را برای سرمایه‌گذاران افزایش داد که یکی از عوامل رشد و رونق بورس محسوب می‌شود. رشد قیمت‌های جهانی دومین عاملی بود که موجب رونق بازار شد. بسیاری از شرکت‌های بورس صادرات دارند که از این ناحیه سود مناسبی عاید این شرکت‌ها که سهم زیادی در بازار دارند، شد. سومین عامل رشد بورس، رشد نرخ ارز بود که باعث شد سودآوری شرکت‌های بورس افزایش یابد. عامل چهارم مربوط به سودآوری خود شرکت‌ها بود که در گزارش‌های دوره‌ای آنها قابل مشاهده بود. همچنین ثبات بازار سرمایه به‌عنوان پنجمین عامل رونق بازار را رقم زد.

برای اینکه این رشد ادامه یابد چه شرایطی باید مهیا شود؟

ما اعتقاد داریم که رونق حق سهامداران است و باید در ازای سهمی که خریداری کردند سود کنند. برای اینکه رونق ادامه یابد باید نرخ تأمین مالی به وضعیت سابق خود که کاهش یافته بازگردد. این خواست تمام فعالان بازار سرمایه است چرا که این موضوع تأثیر زیادی در بازار سهام دارد. از سوی دیگر بازار سرمایه و شرکت‌هایی که در آن فعالیت می‌کنند باید مورد توجه جدی سیاستگذاران و برنامه ریزان کشور قرار گیرد. این بخش هم در زمینه پرداخت مالیات و هم سهم آنها در تولید ملی، نقش بارزی در رشد اقتصاد دارند و بر همین اساس باید مورد حمایت مسئولان قرار گیرد. این عاملی است که می‌تواند سودآوری شرکت‌ها را تقویت کند. 

به سودآوری شرکت‌ها اشاره کردید، با وجود اینکه در مقطعی بازدهی بورس به بیش از ۲۸ درصد رسید برخی کارشناسان معتقدند که این سودآوری تنها نصیب بخشی از بازار شد و تمام ۵۰ صنعت فعال بازار را در بر نگرفته است؟

درخصوص نرخ تورم نیز وزن تمام اقلام در سبد تورم یکسان نیست و ممکن است که کالایی کمتر یا بیشتر از نرخ میانگین رشد داشته باشد. در بازار سرمایه شاخص وجود دارد. هم شاخص موزون داریم که وزن‌ها متناسب هست ولی یکسان نیست و هم شاخص هم وزن داریم که در آن وزن‌ها یکسان محاسبه شده است. بنابراین در بازار ممکن است که سهامداران به‌دلیل سبد سهامی که خریداری کرده‌اند سود زیادی کرده باشند و برخی کمتر سود کرده باشند و حتی عده‌ای زیان کرده باشند. برای کاهش ریسک سهامداران توصیه‌هایی به آنها می‌شود که سهام مختلف را به‌صورت سبد خریداری کنند یا سهم صندوق‌های مشترک را که شامل سهام مختلفی است بخرند. این کار باعث می‌شود ریسک سهامداران کاهش یابد. علاوه بر تنوع سهام دید بلندمدت به سهام نیز اثرگذار است، چرا که برخی از سهم‌ها در بلندمدت به سوددهی مناسب می‌رسند. در مجموع باید گفت آیا به اندازه‌ای که شاخص رشد کرده همه سهامداران سود کرده‌اند؟ پاسخ این است که خیر بسته به تنوع سهام، سودآوری نیز متفاوت است. بنابراین در تمام بازارهای سهام صنایعی که وزن بیشتری از بازار را به خود اختصاص می‌دهند از سود بیشتری برخوردار می‌شوند.

همواره بانک در جذب سرمایه موفق‌تر از بورس عمل کرده است، بازار سهام به‌دلیل تخصص و پیچیده بودن سرمایه‌گذاران خاص را جذب می‌کند. برای اینکه بورس بتواند طیف گسترده‌تری از سرمایه‌گذاران را پوشش دهد، آیا برنامه‌ای دارید؟

این موضوع به فرهنگ‌سازی مربوط می‌شود. بازار سرمایه ‌از یک سو آنقدر ساده گرفته می‌شود که متأسفانه باعث زیان سرمایه‌گذار می‌شود و از سوی دیگر برخی آنقدر این بازار را پیچیده و دشوار می‌پندارند که وارد آن نمی‌شوند. راه حل بینابین آن، همان صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که باید بیشتر به مردم شناسانده شود. باید مشخص شود که چه نوع سرمایه‌گذاری برای چه افرادی مناسب است. البته در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری بدون ریسک را نیز در سبد خود قرار داده که همان اوراق دولتی است. علاوه بر این صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس فعال هستند که به نسبت اوراق ریسک بیشتری دارد در مرحله سوم سهام است که ریسک بالاتری دارد ولی اگر به‌صورت سبد خریداری شود ریسک آن به حداقل می‌رسد. بر این اساس سهامداران با طیف گسترده‌تری از زمینه سرمایه‌گذاری مواجهند که براساس شرایط خود می‌توانند انتخاب کنند. تلاش ما این است که از تمام طیف‌های سرمایه‌گذاران در بورس جذب کنیم چرا که باعث افزایش شفافیت و کارایی بازار می‌شود.

یکی از مشکلاتی که در سال‌های اخیر به‌ وجود آمد، بسته ماندن برخی از نمادها بخصوص نماد بانک‌های بورس است که پس از اصلاح صورت‌های مالی آنها ایجاد شد. چه زمانی نماد بانکی‌ها در بورس دوباره باز خواهد شد؟

به نسبت سال‌های قبل هم‌اکنون تعداد نمادهایی که بیش از یک ماه بسته می‌مانند کاهش یافته و به حدود ۱۵ نماد رسیده که بیشتر شامل بانک‌ها می‌شود. این بسته ماندن نماد بانک‌ها به تصویب صورت‌های مالی آنها مربوط می‌شود که باید با همکاری بانک مرکزی انجام شود. در عین حال که حقوق سهامداران را دنبال می‌کنیم باید حقوق سپرده‌گذاران را نیز حفظ کنیم. دستورالعمل بازگشایی نمادها تعداد نمادهای بسته در بورس را کاهش داد و در سال‌های آینده شرایط بهتر می‌شود تا سهامداران به‌راحتی بتوانند سهام خود را به پول نقد تبدیل کنند. بر همین اساس تلاش داریم تا در آینده‌ای نزدیک تکلیف این نمادها مشخص شود.

پیش‌بینی شما از بازگشایی نماد بانک‌ها چه زمانی است؟ می‌توان امیدوار بود که در سه‌ماه ابتدایی سال آینده این نمادها باز شود؟

بله، به زودی این نمادها باز خواهد شد. این بانک‌ها باید صورت‌های مالی خود را در پایان سال مالی ارائه کنند و  به تصویب برسانند. برخی از بانک‌ها صورت‌های مالی خود را به بانک مرکزی و سازمان بورس ارائه کرده‌اند و با توجه به تفاهمی که میان بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و سازمان بورس وجود دارد به زودی شاهد حل این مشکل خواهیم بود. امیدواریم تا دو ماه آینده بخشی از نماد بانک‌ها بازگشایی شود و تا سه ماه آینده مابقی آنها باز شود.

از سال گذشته ارزهای رمز پایه مانند «بیت کوین» سر و صدای زیادی به پا کرده‌اند و بانک‌های مرکزی دنیا را وادار به واکنش کرده‌اند. این در حالی است که برخی از بورس‌های جهانی این نوع ارزها را مورد پذیرش قرار داده‌اند. سازمان بورس در این زمینه چه تصمیمی گرفته است؟

در خصوص بیت کوین و سایر ارزهای رمزپایه هنوز در دنیا جمع‌بندی به وجود نیامده است که این ارزها، کالا محسوب می‌شود یا ارز. با وجود این در ابتدا در کمیته فقهی بورس بررسی‌ها در این زمینه آغاز شده است و با دعوت از صاحبنظران این حوزه قصد داریم به این نتیجه برسیم که آیا از نظر فقهی پذیرش بیت کوین مجاز است یا خیر؟ در روزهای آینده نیز با دعوت از متخصصان دیگر این موضوع را بیشتر مورد بررسی قرار خواهیم داد. بنابراین در مرحله نخست باید مطمئن شویم که از نظر شرعی این ابزار مشکلی ندارد. پس از آن باید بررسی شود که این محصولات دیجیتال قابلیت بازارپذیری دارند یا خیر؟ هم‌اکنون این محصولات بازار خود را در بستر اینترنت دارند و باید بررسی کرد که آیا در قالب قراردادهای آتی می‌توان این محصولات را پذیرش کرد. به‌ طور طبیعی دارایی پایه باید مشروع، شفاف و قابل محاسبه باشد. البته اگر دیرهنگام درخصوص بیت کوین واکنش نشان دهیم ممکن است فرصت‌هایی را از دست دهیم. از سوی دیگر اگر شتابزده درباره آن تصمیم‌گیری شود نیز ممکن است مشکلاتی به همراه داشته باشد. بنابراین به بررسی و تحقیق کافی نیازمند است که هم‌اکنون در سازمان بورس در حال انجام است.

چه زمانی در این خصوص به جمع‌بندی می‌رسید؟

فکر می‌کنم تا دو- سه ماه آینده در این باره به جمع‌بندی برسیم. پس از آن باید در شورای عالی بورس مطرح تا درباره آن تصمیم‌گیری نهایی شود.

با بانک مرکزی هم باید هماهنگ کنید؟

در صورتی که این ابزار به‌عنوان ارز پذیرفته شود بانک مرکزی باید ورود کند ولی اگر به‌عنوان کالا شناسایی شود سازمان بورس درباره آن تصمیم‌گیری خواهد کرد. در مجموع این ابزار به‌عنوان کالا پذیرفته شده و به‌عنوان یک ارز مورد قبول قرار نگرفته است. البته در صورتی که به‌عنوان کالا پذیرفته شود چند موضوع باید مشخص شود. اینکه آیا این کالا به خلق ارزش منتهی می‌شود یا خیر. همچنین عرضه‌کنندگان آن محدودند یا نه.

شما چه چشم‌اندازی برای بورس در سال ۹۷ ترسیم می‌کنید؟

به اعتقاد من سال آینده بازار سهام رو به پیشرفت خواهد بود و رونق خواهد داشت. البته با اقداماتی مانند کاهش نرخ بهره بانکی می‌توان این رونق را تضمین کرد . رشد حجم معاملات رو به رشد است. در حالی که در سال ۹۴ این حجم ۱۲۰ هزار میلیارد تومان بود در سال گذشته به ۱۹۵ هزار میلیارد تومان رسید و امسال تاکنون از ۲۱۰ هزار میلیارد تومان عبور کرده است. برای سال آینده تلاش می‌کنیم تا مشکلات شرکت‌های بورسی را پیگیری و حل کنیم. سال ۹۷ درباره دامنه نوسان و حجم مبنا تصمیم‌گیری خواهیم کرد که در روند بازار تأثیرگذار خواهد بود.