آلودگی آب‌های زیرزمینی از مهمترین آثار مخرب معدن کاوی

به گزارش می متالز، حسین فخرایی ضمن بیان اینکه بخش اصلی آثار مخرب معدن‌کاوی متوجه محیط زیست است، اظهار کرد: بدون شک تداوم روند فعلی معدن‌کاوی در کشور غیر قابل جبران خواهد بود چراکه زمانی که یک معدن باز شود و استخراج از آن صورت گیرد، نمی‌توان برای جبران آن اقدامی کرد اما اگر پیش از اقدام به استخراج از معادن برنامه‌ریزی صحیح وجود داشته باشد می‌توان آثار مخرب ناشی از آن را کاهش داد.

وی درباره آثار مخرب معدن‌کاوی بر محیط زیست گفت: یکی از مهم‌ترین آثار مخرب معدن‌کاوی آلودگی آب‌های زیرزمینی است چراکه در فرایند معدن‌کاوی از انواع مواد شیمیایی و رزین برای جداسازی فلزات سنگین از دوغ‌آب خاک معدن استفاده و این مواد شیمیایی در محیط رها می‌شود و به منابع آب زیرزمینی نفوذ می‌کنند. این در حالیست که پاکسازی این مواد از منابع آب زیرزمینی اقدامی بسیار دشوار است.

این هیات علمی دانشگاه مالک اشتر همچنین با اشاره به اینکه معدن‌کاوی آثار سویی بر محیط طبیعی دارد، اظهار کرد: در کنار معادن فعال جاده‌سازی نیز صورت می‌گیرد و این جاده‌ها خود باعث تخریب مناطق کوهستانی و محدوده معادن می‌شود همچنین از بین رفتن تنوع جانوری و پوشش گیاهی را در پی دارد.

این دکتری مهندسی محیط زیست نخاله‌های رها شده در محدوده معادن را یکی دیگر از آثار مخرب معدن‌کاوی برشمرد و تصریح کرد: نخاله‌های رها شده در این محیط‌ها به مراتب مضرات بیشتری به‌همراه دارد. به‌عنوان نمونه دوغ‌اب‌هایی که در فرایند معدن‌کاوی تشکیل شده است را پشت سدهایی به نام «سد باطله» تخلیه می‌کنند و مواد پشت این سدها نه جامد و نه مایع هستند بلکه حالتی باطلاقی دارند. این سدهای باطله سالیان سال در جای خود باقی می‌ماند و شیرآبه آن نیز به منابع آب زیرزمینی نفوذ می‌کند اما مهم‌ترین خطری که متوجه این سدها می‌شود اشکالات محاسباتی در ساخت آن‌ها است که منجربه شکست دیواره سد و رها شدن دوغ‌آب انباشته شده پشت آن به مناطق پایین دست می‌شود مانند اتفاقی که در منطقه حفاظت شده ارسباران رخ داد.

وی ادامه داد: علاوه‌بر اینکه وجود این سدهای باطله خود مشکلات زیست محیطی فراوانی به‌همراه دارد بلکه شکست آن‌ها نیز همیشه محتمل است و در عین حال پاکسازی دوغ‌آب رها شده به مناطق پایین دست امکان پذیر نیست.

این هیات علمی دانشگاه مالک اشتر با بیان اینکه در دنیا راه‌هایی برای جلوگیری از نفوذ مواد شیمیایی به منابع آب زیرزمینی وجود دارد، تصریح کرد: مهم‌ترین اقدامی که می‌تواند در این زمینه صورت گیرد پوشش کف سدهای باطله با غشاهای پلیمری به‌نام «ژئوممبرین» است تا از نفوذ شیرآبه دوغ‌آب‌ مواد معدنی به منابع زیرزمینی جلوگیری شود اما استفاده از این روش‌ها بسته به این است که هزینه این اقدامات برای مدیران اجرایی طرح‌های معدن‌کاوی توجیه اقتصادی دارد یا خیر؟

فخرایی ضمن تاکید بر اینکه معدن‌کاوی به‌شکل سنتی در هر صورت آثار مخربی به‌همراه دارد، اظهار کرد: هرچه معدن‌کاوی به شیوه سنتی و فعلی مدیریت شود بازهم آثار مخربی بر جای خواهد گذاشت بنابراین لازم است که به سمت توسعه معدن‌کاری سبز و معدن‌کاوی اصولی حرکت کنیم.

این دکتری مهندسی محیط زیست درباره معدن کاری سبز توضیح داد و گفت: در معدن‌کاری سبز ارزش اقتصادی معادن و نقش آن‌ها در تامین رفاه اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد بنابراین به‌جای منع فعالیت معدن‌کاوی برنامه‌ دقیقی از طرح مورد نظر پیش از آغاز عملیات استخراج و «باز کردن» معدن ارائه می‌شود. برنامه‌هایی از جمله تعیین نقطه‌های مورد نظراستخراج، مکان‌های تخلیه نخاله همچنین بررسی آلودگی‌های احتمالی همگی اقداماتی است که پیش از آغاز عملیات معدن‌کاوی باید انجام شود.

وی اضافه کرد: «بهداشت محیط زیست» (HSE) نیز برنامه‌هایی در این زمینه ارائه و فعالیت معدن‌کاوی را تحت کنترل قرار می‌دهد. از این رو معدن‌کاری سبز از فعالیت استخراج معدن جلوگیری نمی‌کند اما در عین حال براساس اصول استاندارد این فعالیت را بهینه‌سازی می‌کند و تا حد زیادی از تخریب محیط می‌کاهد.

فخرایی در پایان صحبت‌های خود ضمن تاکید بر ضرورت حرکت نهادها و مسئولان کشور به سمت معدن‌کاری سبز اظهار کرد: اگر شعار توسعه پایدار می‌دهیم و می‌خواهیم نسل‌های بعدی نیز از این منابع خدادادی منتفع شوند حتما لازم است که به سمت معدن‌کاری سبز حرکت کنیم تا بتوانیم با طرح‌ریزی برنامه‌های اصولی تخریب محیط زیست و هدررفت منابع طبیعی کشور را تا حد زیادی کاهش دهیم.