طول آزادراه‌های کشور ۲۵ درصد افزایش می‌یابد

به گزارش می متالز، شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور به عنوان بازوی حاکمیتی در توسعه آزادراه‌ها برای افزایش مشارکت بخش‌خصوصی نقش ایفا می‌کند. بنا بر اعلام مدیرعامل این شرکت، در حال حاضر تنها ۲۴۰۰ کیلومتر آزادراه در کل کشور داریم در حالی که نیاز کشور در این بخش ۱۰ هزار کیلومتر بوده و با وجود اینکه اقدامات خوبی در توسعه جاده‌های اصلی، بزرگراه‌ها و توسعه راه‌های روستایی انجام شده، ولی در خصوص شبکه آزادراهی عقب هستیم.برای آشنایی با اقدامات صورت گرفته در توسعه آزادراه‌ها و شبکه ریلی کشور و همچنین اطلاع از علل محقق نشدن نیاز کشور در این حوزه، با خیرالله خادمی، مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

 برنامه شرکت در ساخت و توسعه زیربناها برای سال‌جاری در بخش آزادراهی چیست؟

در حال حاضر ۲۴۰۰ کیلومتر آزادراه در کشور داریم که بخش عمده آن بعد از انقلاب احداث شده است و برای جبران نیاز حدود ۱۲۰۰ کیلومتر پروژه‌ آزادراهی در دست اجرا داریم. این پروژه‌ها در سال‌های گذشته آغاز شده‌اند و با درصد پیشرفت‌های مختلف در حال اجرا هستند و تلاش داریم در سال جاری و سال آینده بخش عمده آنها را به بهره‌برداری برسانیم.  از این تعداد حدود ۹ پروژه آزادراهی به طول ۶۶۳ کیلومتر را که پیشرفت فیزیکی بالایی داشته‌اند و همچنین تاثیر بیشتری در شبکه داشته‌اند به عنوان پروژه‌های آزادراهی اولویت‌دار تعریف کردیم تا بتوانیم ظرف امسال و سال آینده با توجه بیشتر و اقدام موثرتر این پروژه‌ها را به بهره‌برداری برسانیم. با افتتاح این طرح‌ها طول شبکه آزادراهی کشور بالای ۲۵ درصد افزایش پیدا می‌کند که اقدامی  موثر و تحولی در توسعه شبکه آزادراهی کشور است.

این ۹ پروژه آزادراهی اولویت‌دار چه مواردی را شامل می‌شوند؟

این پروژه‌های آزادراهی شامل قطعات یک و دو  آزاد‌راه کنارگذر شرقی اصفهان به طول ۶۳ کیلومتر در دست افتتاح بوده که قطعه سوم آن با طول  حدود ۳۰ کیلومتر سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد. پروژه‌های بعدی آزادراه کنارگذر جنوبی تهران به طول ۱۵۸کیلومتر، قطعات ۲، ۳ و ۴ آزادراه اراک- خرم‌آباد به طول ۶۷ کیلومتر، آزادراه منجیل-رودبار به طول ۸کیلومتر، آزادراه اصفهان-شیراز حدفاصل ایزدخواست به شیراز به طول ۲۲۲ کیلومتر، آزادراه تبریز-صوفیان به طول ۳۱ کیلومتر، قطعات ۲ و ۳ آزادراه مراغه به هشترود به طول ۴۲ کیلومتر، منطقه ۲ آزادراه تهران-شمال به طول ۲۲ کیلومتر و قطعه دوم آزادراه گرمسار به سمنان حد فاصل سرخه به آرادان به طول ۵۰ کیلومتر است.   آزادراه اصفهان-شیراز حدفاصل ایزدخواست به شیراز به طول ۲۲۲ کیلومتر به عنوان بزرگ‌ترین آزادراه در حال اجرای احداث در شبکه آزادراهی کشور بسیار موثر خواهد بود. همچنین آزادراه منجیل-رودبار به طول ۸کیلومتر بخشی از  آزادراه قزوین به رشت بوده که قسمت عمده آن پل و تونل بوده و احداث آن مشکل است.

چه تعداد از این پروژه‌های آزادراهی اولویت‌دار امسال به بهره‌برداری می‌رسند؟

با تمام ‌مشکلاتی که وجود دارد در تلاش هستیم که تعدادی از این ۹ پروژه را امسال به بهره‌برداری برسانیم که شامل قطعات یک و دو  آزادراه کنارگذر شرقی اصفهان به طول ۶۳ کیلومتر است. همچنین قطعات ۲، ۳ و۴ آزادراه اراک-خرم‌آباد به طول ۶۷ کیلومتر و آزادراه کنارگذر جنوبی تهران  به طول ۱۵۸ کیلومتر تا پایان سال به بهره‌برداری می‌رسند.  

علل محقق نشدن احداث ۱۰ هزار کیلومتر شبکه آزادراهی که در حقیقت نیاز کشور در این حوزه بوده، چیست؟

عمده‌ترین مساله، مشکل مالی است. آزادراه‌ها حتما باید با مشارکت و سرمایه‌گذاری ۵۰ تا ۷۰ درصدی بخش‌خصوصی، احداث شوند و دولت نمی‌تواند راسا نسبت به احداث پروژه‌های آزادراهی اقدام کند. زمانی این موضوع امکان‌پذیر است که تقاضا برای سرمایه‌گذاری وجود داشته باشد؛ در حال حاضر برای تامین سرمایه‌گذار بخش‌خصوصی در احداث شبکه آزادراهی با چالش مواجه شده‌ایم. بخشی از این مشکل به افزایش هزینه‌های راهسازی برمی‌گردد و نیاز به تامین اعتبار بالایی دارد. همچنین میزان سرمایه‌گذاری انجام شده باید از طریق اخذ عوارض آزادراهی به سرمایه‌گذار بازگردد. در نتیجه متناسب با میزان سرمایه‌گذاری انجام شده و سود آن یک عدد برای هر کیلومتر عوارض آزادراهی باید محاسبه شود، ولی در عمل آن رقم تعدیل شده و رقم کمتری بابت عوارض دریافت می‌شود. به همین دلایل تقاضا برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بخش آزادراهی به شدت کاهش یافته است.

یکی دیگر از مشکلات همزمان با الکترونیکی کردن عوارض آزادراهی، نقدشوندگی پایین آن است، چه تمهیدی برای رفع این مشکل اندیشیده‌اید؟

در روش دستی اخذ عوارض، اطمینان سرمایه‌گذار برای دریافت پول بیشتر است، اما در کنار آن یکسری موارد مانند فرار از پرداخت عوارض در محل عوارضی‌ها هم وجود دارد. برای اینکه مردم به ویژه در ایام پیک ترافیک در محل دریافت عوارض توقف نکنند و همچنین از تشکیل صف‌های سنگین جلوگیری شود، بحث الکترونیکی کردن دریافت عوارض آزادراهی را از ۲ سال  گذشته به اجرا گذاشتیم. از سال گذشته و اوایل امسال این موضوع را در ۵ آزادراه دولتی اجرایی کردیم، اما اجرایی شدن دریافت الکترونیکی عوارض آزادراهی با همه مزایایی که دارد، نقد شوندگی پایینی دارد، یعنی خودروهای گذری توسط دوربین‌ها برای پرداخت عوارض شناسایی می‌شوند و برای مالک خودرو پیامک ارسال می‌شود، ولی تنها حدود ۵۰ درصد از خودروها عوارض خود را به صورت داوطلبانه پرداخت می‌کنند. در نتیجه تقاضای سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری با یک عدم اطمینان مواجه شده است. ۵۰ درصد دیگر خودروها عوارض را  پرداخت نمی‌کنند و باید از روش‌های دیگری آنها را دریافت کنیم. بر این اساس تفاهم‌نامه‌ای بین وزیر راه و شهرسازی و فرمانده پلیس راهور منعقد شده که قرار است با روش‌های مختلف پرداخت این عوارض برای خودروها اجباری شود.

مشخصات آزادراه کنار گذر شرقی اصفهان چیست؟

این آزادراه حلقه اتصال شبکه آزادراهی در مرکز کشور بوده و باعث می‌شود در آینده اتصال تهران به شیراز به صورت آزادراهی امکان‌پذیر باشد. در حال حاضر عبور از جنوب به شمال شهر اصفهان تنها از داخل شهر امکان‌پذیر بوده و به همین واسطه ترافیک برون شهری به داخل شهر می‌رفت و مشکلاتی مانند ترافیک، تصادفات، آلودگی صوتی و... را ایجاد کرده بود. با ایجاد این آزادراه افرادی که می‌خواهند از جنوب به شمال شهر اصفهان بروند از طریق یک آزادراه دو بانده و شش خطه به صورت ایمن با سرعت و شرایط آزادراهی بدون هیچ‌گونه توقفی مسیر را طی می‌کنند. در ضمن قسمت شرقی اصفهان نسبت به منطقه غربی آن یک محرومیتی دارد که با احداث این آزادراه زمینه توسعه در بخش شرقی اصفهان هم ایجاد می‌شود. مبلغ هزینه شده در این آزادراه حدود ۸۰۰ میلیارد تومان است که به قیمت روز بالای ۱۱۰۰ میلیارد تومان خواهد بود. همچنین قطعه شماره سه این آزادراه حدود ۱۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و تا سال آینده تکمیل و به بهره‌برداری می‌رسد.

با توجه به اینکه در آستانه افتتاح آزادراه کنار گذر شرقی اصفهان قرار داریم، همکاری شما با سرمایه‌گذار این پروژه در زمینه احداث آزادراه به چه صورت بوده است؟

۴ سال پیش با شرکت آتیه صبا وابسته به صندوق بازنشستگی کشوری برای احداث باقیمانده این آزادراه قرارداد بستیم. طبق قرارداد آورده سرمایه‌گذار به نسبت ۷۰ درصد و ۳۰ درصد آورده دولت است و در این مدت با پیشرفت بسیار مناسبی عملیات احداث انجام و آماده افتتاح شد. پیش‌بینی ما بهره‌برداری سرمایه‌گذار به مدت ۱۰ سال از آزادراه بوده، ولی در نهایت مدت دقیق بهره‌برداری به میزان تردد عبوری از آزادراه بستگی دارد. این پروژه قبلا سرمایه‌گذار دیگری داشت که  به دلایلی نتوانست به تعهدات خود عمل کند و با یک توقف ۵ تا ۶ ساله مواجه شدیم.

در بخش ریلی چه پروژه‌هایی امسال در دست بهره‌برداری دارید؟

در بخش ریلی حدود ۳۳۴۰ کیلومتر پروژه ریلی  در حال اجرا داریم؛ از این میزان ۸ پروژه با طول حدود ۱۶۶۰ کیلومتر را در اولویت احداث گذاشتیم. دلیل این اولویت نیز تاثیر آنها در شبکه ریلی و درصد پیشرفت فیزیکی بیشتر آنها بود. از بین اینها برنامه ما برای امسال، بهره‌برداری از ۴۷۱ کیلومتر خط ریلی در قالب ۴ پروژه‌ ریلی است. این ۴ پروژه شامل راه‌آهن خواف-هرات، راه‌آهن بستان‌آباد-تبریز، راه‌آهن یزد-اقلید و راه‌آهن رشت-کاسپین است. راه‌آهن خواف-هرات اولین پروژه‌ای است که از داخل کشور به  افغانستان می‌رود و این کشور را به شبکه ریلی ایران متصل می‌کند. طول این پروژه ۱۴۰ کیلومتر بوده و همه آن در تعهد ساخت کشور ما است. از طول این پروژه ۷۷ کیلومتر آن در خاک ایران و ۶۲ کیلومتر در خاک افغانستان است. انتهای این مسیر ریلی به ایستگاه جنو در خاک افغانستان می‌رسد و برای رسیدن به شهر هرات باید دولت افغانستان ۸۰ کیلومتر دیگر احداث کند که  این پروژه تا پاییز امسال آماده بهره‌برداری می‌شود. راه‌آهن بستان‌آباد-تبریز به طول ۴۴ کیلومتر که تا پایان امسال به بهره‌برداری می‌رسد. همچنین راه‌آهن یزد-اقلید که استان یزد را به استان فارس به صورت ریلی اتصال می‌دهد و بخشی از کریدور ریلی جنوب غرب به شمال شرق کشور محسوب می‌شود، معادن محدوده شمال شرق کشور را پوشش می‌دهد. طول این پروژه ۲۷۱ کیلومتر است.  راه‌آهن رشت-کاسپین به طول ۳۷ کیلومتر است. ادامه راه‌آهن قزوین-رشت که دو سال پیش افتتاح شده از رشت دو شاخه می‌شود. یک شاخه به بندرکاسپین و شاخه بعدی با عبور از بندرانزلی به آستارا می‌رود.