اولویت دولت، واگذاری طرح‌های معدنی به بخش خصوصی/ ذخایر فعلی سنگ آهن، مس، زغال سنگ در کمتر از دو دهه آتی به اتمام می‌رسد

به گزارش می متالز، ایران با داشتن حدود 60 میلیارد تن ذخایر معدنی و 68 نوع ماده معدنی، یکی از 10 کشور برتر معدنی جهان محسوب می شود و با داشتن یک درصد مساحت جهان سه درصد ذخایر جهانی را در اختیار دارد.

بر اساس آمارهای اعلام شده تاکنون در هفت درصد معادن کشور عملیات اکتشاف انجام گرفته و ارزش ذخایر معدنی حدود 700 میلیارد دلار برآورد شده است.

با وجود تلاش های انجام شده، هنوز در بخش اکتشاف معادن از میانگین جهانی عقب هستیم به طوری که طی 35 سال گذشته حجم فعالیت های اکتشافی در دنیا 10 برابر شده اما در ایران فعالیت های چشمگیری در زمینه اکتشافات معدنی انجام نشده است. در این شرایط این سوال مطرح است که  در سال های گذشته چه اقدام هایی در جهت بهره برداری هرچه بیشتر از ظرفیت خدادای معادن کشور صورت گرفته است و آیا دولتمردان و سیاست گذاران این حوزه از تمام توان خود برای آبادسازی معادن کشور استفاده کرده اند؟

در راستای مشخص شدن پاسخ این پرسش ها با علی اصغرزاده مدیریت اکتشاف ایمیدرو فعال با سابقه اکتشاف معادن در ایران به گفتگو پرداخته ایم که متن کامل در ادامه آمده است.

رشد فعالیت‌های اکتشافی طی 5 سال گذشته

آیا مجموعه فعالیت های کشور در 4 دهه گذشته در حوزه اکتشاف و بهره برداری معدن، قابل قبول بوده است؟

 اصغرزاده: واقعیت این است که آنچه در 4 دهه گذشته در حوزه معادن و اکتشافات معدنی رخ داده گسترده بوده فقط در 5 سال گذشته پهنه‌های زیادی در کشور پیگیری شد و با محوریت مناطق مرزی از استان سیستان و بلوچستان تا خراسان رضوی، مناطقی در غرب کشور و همچنین بخش‌هایی در مرکز ایران مورد شناسایی قرار گرفت. در یک سال گذشته نیز فاز شناسایی 250 هزار کیلومتر آغاز شده و تا کنون 85 هزار کیلومتر آن به پایان رسیده و 65 هزار کیلومتر باقی مانده نیز در مرحله پروژه‌های ژئوفیزیک‌ و اطلاعاتی است. حجم فعالیت‌های اکتشافی این سال‌ها بی سابقه بوده است و با بودجه 580 میلیارد تومانی دولت یازدهم و دوازدهم، حوزه اکتشاف معدنی کشور رونق جدیدی گرفت. 15 بلوک سنگ آهن در استان‌های فارس، هرمزگان‌، کرمان و یزد معرفی شده که نزدیک به 70 تا 80 پتانسیل خوب در این پهنه ها وجود دارد و برای واگذاری آن‌ها به بخش خصوصی فراخوان اعلام شده است.

واگذاری معادن به بخش خصوصی موجب رفتن پول بیشتر به جیب مردم می شود

نقش بخش خصوصی در حوزه معدن چقدر پررنگ است؟

 اصغرزاده: ما به عنوان دولت همیشه در حال ارزیابی برای شناسایی و انتخاب شرکت‌های خصوصی واجد شرایط برای واگذاری معادن کشف شده هستیم. در واقع دولت وظیفه خود را اختصاص بودجه برای اکتشاف پهنه‌های معدنی می‌داند اما تمایلی به ورود در حوزه‌های بعدی چرخه معدن نداشته و ترجیح می‌دهد که معادن کشور توسط بخش خصوصی و مردم اداره شوند.  واگذاری معادن به بخش خصوصی در واقع موجب رفتن پول بیشتر به جیب مردم خواهد شد.

هدف اصلی ما تقویت بخش خصوصی در حوزه معدن و صنایع معدنی کشور است

استراتژی اصلی سازمان ایمیدرو در حوزه معدن کشور چیست؟

اصغرزاده: استراتژی ایمیدرو کار و تحقیق بر روی فلزاتی همچون آهن یا طلا است و وظیفه اصلی این سازمان تامین خوراک صنایعی همچون فولاد سازی و صنایع دیگر معدنی کشور است اما در فعالیت معادن غیر فلزی دخالتی نمی کنیم زیرا نمی خواهیم رقیب بخش خصوصی باشیم و آنها خود توانایی استخراج این نوع معادن را دارند. در هر جایی که سازمان توسعه و نوسازی معادن وصنایع معدنی ایران، بودجه لازم برای استخراج را نداشته باشد از طریق فراخوان، سرمایه بخش خصوصی را جذب کرده و آنها را در فعالیت های خود شریک می کند. هدف اصلی ما تقویت بخش خصوصی در حوزه معدن و صنایع معدنی کشور است و تا جایی که بتوانیم از پتانسیل این حوزه بهره برده یا کارها را به آنها می سپاریم.

آیا شما به عنوان یکی از فعالان باسابقه معدنی در کشور، موافق تجمیع معادن هستید؟

اصغرزاده : در دنیا معادن به دو بخش معادن بزرگ و معادن کوچک تقسیم می شود که هر کدام از این دو روش معدن داری مزایا و معایب خود را دارد. در کشورهای مختلف دنیا، هر یک از این روش ها به کار گرفته شده است و نتیجه این شده که در هر کشوری می تواند یکی از این روش ها موثر باشد و الزامی به خوب بودن یا ارجحیت معدن داری بزرگ بر کوچک یا بالعکس نیست. حوزه فعالیت ما در ایمیدرو بیشتر در رابطه با معادن بزرگ کشور است و در مقیاس کوچک فعالیت نکرده ایم و در صورتیکه معدن کوچکی را اکتشاف کنیم از طریق مناقصه به شرکت های خصوصی واگذار می کنیم. به نظر من تجمیع معادن کوچک در ایران نیاز به تفکر بیشتری دارد و یک حرکت محوری است که می تواند سمت و سوی فعالیت های معدنی کشور را تغییر دهد و امیدوارم قبل از اینکه اتفاقی در زمینه تجمیع معادن کشور بیفتد، مطالعه و بررسی های لازم انجام شده و سنجیده شود که آیا آن روش در ایران جواب می دهد یا نه.

تجمیع معادن کوچک در ایران نیاز به تفکر بیشتری دارد

آیا افزایش قیمت طلا بر اثر کاهش ذخایر این ماده معدنی باارزش در دنیا را تایید می کنید؟

 اصغرزاده: به دلیل کاهش ذخایر معدنی بزرگ طلا در جهان، افزایش قیمت در آینده محتمل است. قیمت طلا و اکتشاف معدن در یک زنجیره قرار دارند به این معنا که هر چه ورودی بیشتر شده و تولید بالاتر رود، در نتیجه قیمت کاهش پیدا می کند و هر چه ذخایر معادن تمام شده، تولید کمتر و یا احتمال تولید به ریسک یا خطر بیفتد، قیمت طلا در بازار بالاتر می رود. این یک قانون جهانی است و هر گاه که حوادث طبیعی چون سیل، زلزله و یا فوران آتشفشان در منطقه معدن طلا رخ دهد، بر روی قیمت جهانی این کانی با ارزش تاثیر می گذارد. در قرن های گذشته بیشتر ذخایر عمده طلا در جهان کشف و به بهره برداری رسیده و اکنون تعداد کسب نتایج مثبت در اکتشاف این کانی کاهش پیدا کرده است. با وجود شرایط مذکور، باید به دنبال ذخایری از طلا باشیم که در عمق بیشتری است و در سطح، کمتر شاهد وجود طلا هستیم، در نتیجه برای اکتشاف این فلز گران قیمت به علم و دانش بیشتری نیاز است و همین امر هزینه های اکتشاف و بهره برداری را افزایش می دهد. باید توجه داشته باشیم که در بحث فلز طلا، بخشی از نیاز بازار توسط بازیابی طلاهای صنعتی و زینتی تامین می شود ومیزان بازگشت طلاهای مصرفی به چرخه تولید، تاثیر بسزایی در قیمت این محصول دارد.

ذخایر فعلی سنگ آهن، مس، زغال سنگ در کمتر از دو دهه آتی به اتمام می‌رسد

ضرورت توجه و هزینه کرد برای اکتشاف معدن چیست؟

 اصغرزاده: از آنجایی که عمر معادن موجود در کشور در حال تمام شدن است، ضرورت دارد به فکر احداث معادن جدید باشیم واین موضوع نقش اکتشاف را پررنگ تر می کند. ذخایر فعلی سنگ آهن، ‌مس، زغال سنگ در کمتر از دو دهه آتی به اتمام می‌رسد بنابراین باید معادن جدیدی کشف و آماده بهره برداری شوند. همچنین باید توجه داشته باشیم که در ۲۰ سال اخیر در دنیا هیچ معدنی در مقیاس جهانی کشف نشده و تمامی معادن بزرگ فعلی که در حال فعالیت هستند مربوط به اکتشافات دهه‌های گذشته اند و این در شرایطی است که هزینه‌های اکتشافی نیز رشد قابل توجهی در دنیا داشته و در آینده به سبب کاهش ذخایر فعلی، با رشد قیمت مواد معدنی در جهان مواجه خواهیم شد.

کشف 39 محدوده جدید اکتشافی

اولویت طرح های اکتشافی در کدام مناطق بیشتر است؟

اصغرزاده: موضوع اکتشاف با اولویت اجرا در مناطق محروم است زیرا متاسفانه در سال های گذشته به دلیل مشکلات و کمبود امکاناتی که در این مناطق وجود دارد، به آن توجه زیادی نشده واز طرف دیگر این مناطق دارای حجم زیادی از سرمایه های خدادادی و نهفته است.
در برنامه جدید اکتشاف که در کشور اجرا می شود، در نوار مرزی سیستان و بلوچستان ۱۴۳ اندیس معدنی به اکتشاف رسیده است. در سنگان نیز یک پهنه 12 هزار کیلومتری جدید را مورد بررسی قرار دادیم که در نتیجه 39 محدوده جدید کشف شد که 26 عدد آن به بخش خصوصی واگذار شده و 13 محدوده در اختیار ایمیدرو قرار گرفت.

چه اقداماتی در جهت افزایش اکتشاف در دولت صورت گرفته است؟

 اصغرزاده: برنامه اکتشافی سه جانبه ایمیدرو، ‌معاونت معدنی وزارت صنعت معدن وتجارت و سازمان زمین‌شناسی و تعامل سازنده با بخش خصوصی، از زمستان سال قبل با هدف کشف منابع جدید برای توسعه بخش معدن، فراهم ساختن بستر مناسب برای جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی با تهیه مستندات اکتشافی مطابق با استانداردهای جهانی، ‌سرمایه گذاری اکتشافی در مناطق محروم و دارای پتانسیل معدنی برای هدایت منابع، ایجاد توسعه، ‌اشتغال زایی و تامین امنیت به اجرا در آمده است همچنین برنامه اکتشافی که از زمان استقرار دولت یازدهم به اجرا در آمده مطابق با استانداردهای جهانی و دانش پیشرفته است که به جمع آوری اطلاعات و اعتبارسنجی آن‌ها نیز می‌پردازد.

ایمیدرو چگونه می خواهد به هدف گذاری 10 برابری اکتشاف در 4 سال آینده دست یابد؟

اصغرزاده: از آنجایی که در4 سال گذشته اقدامات خوبی در فاز شناسایی معادن همچون تحقیقات ژئوفیزیکی و ماهواره ای صورت گرفت، تعداد زیادی از مناطق امید بخش در کشور کشف شده است ودر 4 سال آینده مسیر هموارتری برای رسیدن به هدف گذاری های موجود در پیش داریم. ایمیدرو در تشخیص نقاط امید بخش موفق بوده است و حالا نوبت آن رسیده تا هزینه های زیادی برای حفاری صرف شود.

وظیفه اصلی پرداخت هزینه های اکتشاف به عهده دولت است یا بخش خصوصی؟

اصغرزاده: روال کار در تمام دنیا این است که شرکت های خصوصی با جذب سرمایه های مردمی ،شرکت سهامی تشکیل داده و هزینه های اکتشاف معادن را پشتیبانی می کنند، اما در ایران بیشتر سرمایه گذاری ها در حوزه اکتشاف معادن توسط دولت انجام می شود البته تمام تلاش خود را می کنیم که با تولید داده های با کیفیت، شفافیت لازم را در مورد محدوده های اکتشافی ایجاد کرده تا سرمایه گذاران بخش خصوصی را تشویق به همکاری کنیم.

تصویب قانون در مجلس شورای اسلامی در جهت بازگشت درصدی از منابع مالی معدن به استان های معدنی چه تاثیری در رونق معادن کشور خواهد داشت؟

 اصغرزاده: بازگشت سرمایه حاصل از معادن به بخش معدن استان ها می تواند موجب تحریک بیشتر بخش خصوصی در زمینه اکتشاف شده و تحقیق بیشتر در معادن موجود می تواند موجب کشف توده های جدید شود.

گفتگو از سمیه عرب