تکرار سناریوی بازار ارز؛ این بار در بازار خودرو

به گزارش می متالز، همزمان با جهش نرخ ارز و از اواسط سال ۹۷، قیمت خودرو در بازار آزاد شروع به افزایش کرد به طوری که در برخی موارد قیمت خودرو در بازار آزاد به دو برابر قیمت مصوب خودرو رسید. در راستای کنترل بازار و با هدف ساماندهی بازار خودرو، به تازگی نمایندگان مجلس طرحی را پیشنهاد دادند مبنی بر فروش خودرو در بورس کالا و این طرح درحال حاضر در کمیسیون صنایع مجلس در دست بررسی است.

روح الله ایزدخواه، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در نشست رونمایی از طرح خودرویی مجلس یازدهم در اندیشکده سیاستگذاری امیرکبیر در تاریخ ۲۴ شهریورماه درباره جزئیات این طرح مجلس گفت: «مبنای این طرح اصلاح توزیع خودرو با عرضه خودرو در بورس کالا است و تلاش شده است تا با استفاده از این سازکار، همه راه‌های توزیع خودرو صفر به غیر از مسیر بورس بسته شود تا خودروسازها نتوانند از درب‌های پشتی خودرو را به فروش برسانند.»

بر اساس این طرح، شورای رقابت در این مدل مکلف می‌شود که  بر اساس فرمولی که در دسترس عموم هم خواهد بود و متغیرهای آ‌ن فرمول مطابق طرح تعیین شده قیمت پایه را تعیین کند که البته عموم مردم باید بتوانند متغیرهای لازم برای تعیین قیمت در دسترس‌شان باشد.

در همین زمینه، مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران درباره جزئیات این طرح می‌گوید: قیمت پایه تعیین شده هر ماه یک بار توسط خودروساز و بورس محاسبه و قیمت پایه اعلام می‌شود. در این طرح قرار بر این است که خودرو با قیمت پایه بر روی تابلوی بورس بیاید و عرضه شود.

جواد فلاح با بیان اینکه بر اساس مکانیسم عرضه و تقاضا قیمت بر روی تابلو کشف و در نتیجه قیمت حالت شناور پیدا خواهد کرد گفت: بسته به اینکه عرضه و تقاضا در هر مرحله از عرضه چه وضعیتی دارد ممکن است قیمت‌های متفاوتی تعیین و کشف شود.

وی درباره تاثیرگذاری این سازوکار در قیمت‌گذاری و کنترل قیمت خودرو گفت: قیمت تابع عرضه و تقاضا در بازار است. در این طرح پیش بینی شده قیمت پایه‌ای که خودروساز و شورای رقابت اعلام می‌کند یا اینکه مدل محاسبه آن توسط شورای رقابت تعیین می‌شود. اختلاف این قیمت با قیمتی که بر روی تابلوی بورس کشف می‌شود قرار بر این است که در سه کانال مصرف شود.

مدیر مطالعات اقتصادی شرکت بورس کالا درباره چگونگی مصرف این اختلاف و فاصله قیمت اظهار داشت: 20 درصد از این اختلاف قیمت یعنی قسمتی که شورای رقابت اعلام می‌کند با اختلاف قیمتی که در بازار وجود دارد. در اختیار دولت قرار می‌گیرد که صرف حمل و نقل عمومی شود.

فلاح با توضیح این اختلاف قیمت گفت: برای مثال یک میلیون خودرو تولید می‌شود و اگر اختلاف قیمت هر خودروی تولید شده در کارخانه تا بازار 50 میلیون تومان باشد منابعی نزدیک به 50 هزار میلیارد تومان ایجاد می‌شود که البته در حال حاضر این عدد بسیار بیشتر از 50 هزار میلیارد تومان است که حالا قرار بر این شده است با ورود خودرو به بورس بخشی از  این اختلاف قیمت در اختیار دولت برای حمل و نقل عمومی قرار بگیرد.

به گفته این مقام مسوول، علاوه بر بحث کشف قیمت خودرو بر روی تابلوی بورس موضوع مهم دیگری که با ورود خودرو به بورس کالا دنبال می‌کنیم، بحث شفافیت است.

فلاح افزود: در حال حاضر خودروساز بخشی از تولید خود را از طریق قرعه‌کشی و پیش فروش به فروش می‌گذارد اما بخشی دیگر خارج از این مکانیسم عرضه می‌شود به عنوان مثال موضوع فروش 300 خودروی دناپلاس به نمایندگان مجلس که بسیار حاشیه‌ساز بود باید تعیین تکلیف شود و البته مشابه این فروش‌های خارج از سیستم وجود دارد که باید همه آنها شفاف باشند.

مدیر مطالعات اقتصادی شرکت بورس کالا گفت: در این طرح پیش بینی شده که تمام خودروهایی که خودروساز تولید می‌کند از طریق بورس عرضه شود بنابراین دیگر بحث فروش یا واگذاری خودرو خارج از سیستم نخواهیم داشت.

فلاح در پاسخ به این سوال که اهرم اجرایی این طرح چیست گفت:‌ محدودیت‌هایی ایجاد می‌شود مانند اینکه پلاک گذاری را منوط به معامله در بورس اعلام می‌کنند و نیروی انتظامی مکلف است هر خودرویی که در بورس معامله نشده را پلاک نکند در نتیجه شاهد افزایش شفافیت در فروش خودرو خواهیم بود.

فلاح ادامه داد: ‌از سوی دیگر در مورد تقاضا پیش بینی که در این طرح وجود دارد این است هر نفر هر سال امکان خرید یک مدل خودرو را خواهد داشت.

به باور جواد فلاح، نتیجه این طرح این است که تقاضای رانت و سفته‌بازی که باعث اختلاف قیمت‌ها شده از بازار حذف می‌شود.

رئیس شورای رقابت: بورس محلی برای عرضه کالاهای غیر انحصاری است

صحبت از قیمت‌گذاری خودرو در بورس در حالی مطرح می‌شود که به گفته رضا شیوا، رئیس شورای رقابت تا وقتی‌که عرضه تا این حد محدود است ورود خودرو به بورس نه‌تنها نمی‌تواند مشکل بازار آن را حل کند بلکه ممکن است با توجه به حجم گسترده تقاضا، قیمت‌های بالاتری در بورس کشف شود.

به گفته او، اگر بازار آزاد و رقابتی باشد به‌هیچ‌وجه این شورا در بازار مداخله نمی‌کند چون مکانیزم عرضه و تقاضا قیمت‌ها را تنظیم خواهد کرد.

از طرفی، شیوا تأکید می‌کند که بورس محلی برای عرضه کالاهای غیر انحصاری است ازاین‌رو مشمول خودرو نمی‌شود. از طرفی، کالاهای که در بورس مورد معامله قرار می‌گیرد میزان عرضه و تقاضایشان باهم برابری می‌کند.

فعالان اقتصادی هم تاکید می‌کند که عملیاتی شدن این طرح، نه تنها بازار خودرو را سامان‌دهی نمی‌کند، بلکه منجر به ایجاد چند قیمتی شدن محصولات در بازار خودرو خواهد شد.

فربد زاوه، کارشناس حوزه خودرو تاکید می‌کند که  عرضه خودرو در بورس کالا هیچ تأثیری در قیمت‌ها در بازار نخواهد داشت و این پروژه از همین‌الان شکست‌خورده محسوب می‌شود.

او بر این باور است که عرضه خودرو در بورس به بهانه این‌که افراد کف بازار ناسالم هستند، حرفی خنده‌دار است و منطقی نیست؛ بورس قاعدتاً اگر دست‌کاری نشود و سازوکار خود را بخواهد طی کند، قیمت خودروها در بورس کالا همانی خواهد بود که در حال حاضر هم در بازار وجود دارد، اما اگر بخواهیم بورس را دست‌کاری و اعمال‌نفوذ کنیم باید منتظر باشیم تا همان بلایی که بر سر قیمت ارز آمده و در حال حاضر بازار چند نرخی است، مشابه همین سناریو برای خودرو تکرار شود.

حذف قیمت گذاری دستوری خودرو و آزادشدن واردات دو سیاستی است که به گفته فعالان اقتصادی می‌تواند منجر به ساماندهی بازار خودرو شود.