ارزیابی آینده قیمت ها در بخش سنگ آهن

کاربردهای سنگ آهن

به گزارش می متالز، سنگ آهن عنصری فلزی است که حدود ۵٪ پوسته زمین را تشکیل می دهد. با استخراج سنگ آهن خام از زمین و جداسازی ناخالصی های آن، پودر آهن قهوه ای نقره ای تیره بدست می آید که با عناصر دیگر آلیاژ می شود تا مقاومت بیشتری برای استفاده در صنایع دیگر فراهم کند. بیشترین مقدار سنگ آهن استخراج شده (تا حدود ۹۸٪) برای ساخت فلز فولاد استفاده می شود. همچنین از فولاد برای ساخت بسیاری از ابزارها و تجهیزات مانند ماشین، لوکوموتیو، کشتی، تیرآهن ساختمانی، مبلمان، کلیپس های کاغذی، دوچرخه و هزاران دستگاه کوچک و بزرگ دیگر استفاده می شود. در واقع این فلز هم از نظر میزان مصرف ، بیشترین است، ایران دارای ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تن ذخیره آهن خام به عنوان دهمین کشور در لیست ۱۰ کشور برتر دارای ذخایر این ماده معدنی در جهان است.

شاخص های موثر بر قیمت جهانی سنگ آهن

شاخص های مختلفی مثل نرخ فولاد، شاخص تولید ناخالص داخلی، نرخ نفت خام، نرخ آلومینیوم، نرخ طلا، نرخ بهره، میزان تورم، ارزش دلار، ارزش سهام و میزان تولید آهن و فولاد بر قیمت جهانی سنگ آهن اثرگذار است. با دقت به این نکته که اهمیت این فلز در دنیا، قیمت جهانی سنگ آهن بر مبنای میزان عرضه و تقاضا مشخص می شود.

اما در ایران، در زنجیره آهن و فولاد، قیمت گذاری گرامری از ابتدای دهه ۱۹۸۰ به امری عادی تبدیل شده است و از آنجا که کل زنجیره، از سنگ تا فولاد و حتی شمش، دولتی بود و نوعی شرکت محسوب می شد، این مدل به چالش کشیدن در اواسط دهه ۱۹۸۰، با رونق صادرات به چین و گسترش استخراج معادن خصوصی و کوچک، در قیمت های بازار داخلی و صادراتی اختلاف وجود داشت و به تدریج تلاش برای تأثیرگذاری و رفع شکاف قیمت ها آغاز شد. به عنوان مثال، در سالهای گذشته، قیمت کنسانتره از ۹ درصد قیمت شمش فولاد خوزستان به ۱۱ درصد، ۱۳ درصد و ۱۶ درصد افزایش یافته است، اما امسال توافق واحدی برای تعیین قیمت کنسانتره حاصل نشده است.

به گفته بسیاری از تولیدکنندگان، ضرایب کنسانتره و گندله سنگ آهن کمتر از نسبت های جهانی در ایران ارزیابی می شوند. در طولانی مدت، کل زنجیره آهن و فولاد، مثل معدن کاران، فولادسازان و صنایع پایین دستی را تحت تأثیر قرار می دهد. استراتژی های شرکت های بزرگ معدنی باید از سرمایه گذاری در معادن کشور به پروژه های فولادی و حتی سرمایه گذاری در معادن سایر کشورها تغییر کند.

چشم انداز ایران در صنعت فولاد

متأسفانه، برخی از افراد غریب با حوزه معدن نیز فکر می کنند معدن کاران کسانی هستند که امتیاز ویژه کسب می کنند، منابع معدنی را با کمترین هزینه استخراج می کنند و با بالاترین قیمت می فروشند. با این وجود، معدنکاری در دنیا اساساً یک صنعت بسیار گران و پرخطر است. در بخش اکتشاف ، معدن کاران باید سرمایه گذاری کنند و زمان و هزینه زیادی را برای جستجوی مواد معدنی صرف کنند، که این موضوع هزینه تولید این ماده معدنی را بسیار بالا می برد.

البته در چند سال گذشته شرکتهای فولادی تنها در صدد بوده اند تا سود خود را در صورتهای مالی به حداکثر برسانند و گزارشهای مثبت سالانه را به سهامداران خود ارائه دهند و آنچه آنها نادیده گرفته اند این است که منافع اصلی فولادسازان در تامین پایدار مواد اولیه خام خواهد بود. طبق برنامه جامع فولاد و در صورت تحقق سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴، ظرفیت صنعت فولاد کشور به ۵۵ میلیون تن خواهد رسید. برای تأمین این ظرفیت، استخراج و تولید ۷۰ میلیون تن سنگ آهن در سال ۹۸ باید به ۱۵۴ میلیون تن برسد. به دلیل مداخلات دولت، وضع عوارض صادراتی، تنظیم اجباری نرخ کنسانتره، گلوله و آهن اسفنجی و عدم امکان جذب سرمایه گذاری خارجی، سرمایه گذاری در این بخش به شدت افت می کند.

تکرار چرخه رونق رکود اقتصادی

بنابراین، با بررسی مختصری به مسیر نرخ مواد معدنی در دهه های گذشته، تکرار چرخه رونق رکود اقتصادی را می بینیم که این وضعیت همیشه اتفاق می افتد و مکررا دیده می شود.

افزایش تقاضا باعث افزایش قیمت ها و تشویق اکتشاف بیشتر برای افزایش عرضه می شود.

با اکتشافات جدید، عرضه افزایش می یابد و پس از پاسخگویی به تقاضای موجود، قیمت ها کاهش می یابد.

معادن با بهره وری پایین به طور حتم بسته می شوند و دوباره عرضه کاهش می یابد.

با کاهش عرضه، قیمت ها مجدداً افزایش یافته و معادن بسته دوباره بازگشایی می شوند.

بازگشایی معادن قدیمی برای پاسخگویی به تقاضای جدید کافی نیست و قیمت ها بار دیگر به اوج خود می روند.

راه حل پایدار برای توسعه متوازن زنجیره آهن و فولاد کشور

با توجه به موارد فوق، راه حل پایدار و بلند مدت برای توسعه متوازن زنجیره آهن و فولاد کشور، تعیین قیمت ها بر اساس اصول عرضه و تقاضای بازار و در یک فضای رقابتی و سالم است. بنابراین علاوه بر افزایش سرمایه گذاری در معادن، انگیزه های صادرات سنگ آهن نیز به صفر رسیده است و فولادسازان نگران تأمین مواد اولیه نخواهند بود. همچنین، قیمت گذاری کنسانتره و گندله باید براساس محاسبه هزینه های سرمایه گذاری، هزینه تبدیل و هزینه حمل و نقل باشد، پس از آن سود پیوندهای زنجیره ای محاسبه و توزیع می شود. در این حالت، این روش قیمت گذاری نیز منصفانه است و ثبات قیمت را در بازار ایجاد می کند، زیرا در یک بازار کارآمد، قیمت ها بازتابی از تمام اطلاعات جمع آوری شده توسط همه فعالان بازار است و مزایای تمام تولیدکنندگان سنگ آهن را فراهم می کند.