طراحی روش نوین برداشت لیتیوم از شورابه‌ها

در این گزارش، عملکرد سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در دولت یازدهم را شرح داده‌ایم- ازجمله گام‌های موثر برداشته شده از سوی این سازمان، تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی با مقیاس‌های مختلف و توسعه منابع معدنی موجود در کشور است. همچنین انجام اکتشافات عمومی و تهیه گزارش‌های لرزه‌خیزی ایران در کنار صدور مجوزهای اکتشافی و طراحی روش‌های نوین به منظور استحصال لیتیوم کربنات با خلوص ویژه از شورابه‌ها از مهم‌ترین اقدامات انجام‌شده از سوی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور است.

رشد در برداشت‌های هوایی

میزان ژئوفیزیک هوایی و برداشت‌های انجام شده از سوی سازمان زمین‌شناسی در دولت یازدهم معادل ۱۲۷درصد برداشت‌ها در ۱۳ سال گذشته است که نشان از رشد و پیشرفت در این بخش دارد. در کنار این موضوع، استراتژی اکتشاف تعیین محیط‌های مناسب کانه‌زایی بر مبنای داده‌های با مقیاس یکصدهزارم است. همچنین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در حوزه عناصر نادر خاکی توانسته ۱۲۲ زون مساعد به مساحت ۸۰۸۰ کیلومتر مربع از مجموع ۱۹۴هزار و ۴۹۵کیلومتر مربع مساحت را به منظور اجرای عملیات صحرایی و اکتشافات چکشی مورد بررسی قرار دهد. همچنین ۱۹پهنه اکتشافی در بیش از ۱۸۰هزار کیلومتر مربع از مساحت کشور و ۱۵ استان به ثبت رسیده است. در کنار این موضوع بهره‌برداری اقتصادی از املاح و نمک‌های دریاچه ارومیه و اشتغالزایی در بخش صنعت به منظور تغییر الگوی معیشت برخی از مردم، از کشاورزی به صنعت از سوی این سازمان در دستور کار قرار گرفته است. طرح ملی گردوغبار نیز یکی دیگر از برنامه‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور است که بر اساس آن از حدود ۳۲۰هزارکیلومتر مربع پهنه‌های مستعد تولید گردوغبار در کشور حدود ۳۵هزارکیلومتر مربع به عنوان کانون‌های با اولویت برای مهار، شناسایی شدند که کاهش ۹۰درصدی هزینه‌ها را به دنبال خواهد داشت. در زمینه آب‌های کارستی نیز از آنجایی که ۱۱درصد از مساحت کل کشور واحدهای سنگی کربناته است می‌تواند ۵۰درصد آب شرب مورد نیاز کشور را تامین کند؛ (در این زمینه نیز سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی برنامه‌ریزی‌هایی انجام داده است. )

تهیه گزارش لرزه‌خیزی

براساس این گزارش، در حوزه زمین‌شناسی نیز ۲۲ گزارش لرزه‌خیزی در مقیاس یک بیست‌وپنج هزارم، ۳۰۱ نقشه شامل ۲۴۳ نقشه در مقیاس یک ۲۵هزارم، ۲۲ نقشه در مقیاس یک به ۵۰هزارم و ۸۷ نقشه در مقیاس یکصدهزارم تهیه شده است. همچنین ۶ برگ نقشه‌های موضوعی زمین‌شناسی در مقیاس ملی، ۱۸۵ ارزیابی کنترل کیفیت نقشه‌های زمین‌شناسی، ۳۶ جلد از گزارش‌های مطالعات موضوعی زمین‌شناسی، ۶۰ طرح تحقیقاتی- کاربردی زمین‌شناسی و ۳۱ گزارش و اطلس رسوب‌شناسی و محیط رسوبی و ۲ اطلس ملی(آتشفشان، نقشه‌های یک به ۲۵۰هزارم) تهیه شده است. در امور بین‌الملل نیز همکاری با کشورها و موسسه‌ها و دانشگاه‌های جهان، عضویت در مجامع و انجمن‌های بین‌المللی، ورود کارشناسان خارجی به منظور انتقال دانش خدمات فنی و مهندسی، تفاهمنامه‌ها و قراردادهای بین‌المللی در برنامه‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور تعریف شده است.

فعالیت‌های گسترده اکتشافی سازمان

در حوزه اکتشاف مواردی همچون صدور مجوز برای ۴۹۰محدوده اکتشافی، ۲۹۰ گواهی کشف برای مواد معدنی همچون سیلیس نیمه قیمتی، آنتیموان، طلا، مس، پتاس سنگی، نقره و سرب و روی انجام شده که ارزش آنها به ۱۵۰۰۰۰میلیارد ریال می‌رسد. همچنین ۴گواهی در حال کشف ثبت شده و ۴محدوده نیز در مرحله تکمیل مطالعات به منظور اخذ گواهی است. انجام مطالعات به منظور دریافت گواهی برای ۳۴ محدوده نیز در دست مطالعه است. درباره توسعه منابع معدنی نیز می‌توان گفت: فاز شناسایی- پی‌جویی برای ۳۷هزار و ۲۲۰کیلومتر مربع انجام شده است. همچنین در فاز عمومی اکتشافات برای ۳۴۰کیلومتر مربع انجام شده و اکتشافات ژئوشیمیایی برای ۱۲هزار کیلومتر مربع انجام شده است. اکتشافات ژئوفیزیکی نیز در ۵۲هزار و ۳۱۵ ایستگاه انجام شده است.
براساس این گزارش، نقشه‌های معدنی (اکتشافات تفصیلی) در ۱۵ برگه در مقیاس یکصدهزارم و ۱۰ برگه با مقیاس یک بیست‌وپنج‌هزارم در ۳۹هزارکیلومتر مربع تهیه شده است.

فعالیت در بخش فرآوری

در حوزه فرآوری نیز ۱۳ پروژه در زمینه سرب و روی ندوشن یزد، آنتیموان کلاته چوبک و شوراب، طلاهای اکسیده و سولفوره قسمت‌های شمال غرب و شرق کشور، مونازیت مروست، فسفات کوه سفید، آهن و پلی متال چاه پلنگ، آلونیت‌های زنجان و قزوین، پتاس گری‌شیخ، مس‌های اکسیده و سولفوره از اقدامات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور بوده است.

ژئومتیکس و ژئوفیزیک هوایی

درباره ژئومتیکس و ژئوفیزیک هوایی نیز سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور اقداماتی انجام داده که می‌توان به تهیه اطلس نقشه‌های زیرساختاری، کانی‌ها و خطواره‌های مغناطیسی، برداشت داده‌های ژئوفیزیک هوایی به میزان ۲۵۶هزارکیلومتر خطی از سوی بالگرد و هواپیما، برداشت داده‌های مغناطیس‌سنجی و رادیومتری به وسیله هواپیما برای نخستین بار در کشور در استان همدان اشاره کرد. همچنین تهیه کارتوگرافی ۲۰۰نقشه زمین‌شناسی در مقیاس یکصدهزارم و یک بیست‌وپنج هزارم و ایجاد سیستم فراگیر مدیریت اطلاعات امکانی(GDMS) و شناسایی محیط‌های ظرفیت‌دار معدنی با مقیاس یکصدهزارم (استراتژی اکتشافی سازمان) از برنامه‌های انجام شده در این سیستم است. همچنین تهیه نقشه پهنه‌بندی خطر در کشورهای عضو اکو، ایجاد سامانه اطلاعات مکانی تحت وب به منظور دسترسی آزاد به اطلاعات، معرفی۳۰۰منطقه امیدبخش معدنی به منظور اکتشافات عمومی و انجام برداشت‌های ژئوفیزیک هوایی به روش الکترومغناطیس(حوزه زمان) برای نخستین بار در کشور را می‌توان از دیگر اقدامات این سازمان در بخش ژئومتیکس دانست.

مرکز پژوهش‌های کاربردی سازمان

مرکز پژوهش‌های کاربردی علوم زمین نیز در دولت تدبیر و امید اقداماتی را انجام داده که به شرح برخی از آنها می‌پردازیم: ظرفیت اندازه‌گیری ایزوتوپ‌های مختلف عناصر، راه‌اندازی آزمایشگاه مرجع علوم زمین به منظور نظارت کیفی و کمی آنالیزهای معدنی کشور، راه‌اندازی آزمایشگاه‌های استراتژیک FE-SEM، ICP-MS و LA-ICP، دستیابی به آنالیز همزمان ۶۰درصدی برای نمونه آب، ۵۴ عنصری برای نمونه خاک و گیاه با تشخیص پایین در حد PPt (یک ذره در تریلیون)، خودکفایی در آنالیز عناصر نادر خاکی و استراتژیک و بومی‌سازی آن برای نخستین بار در کشور، برگزاری دوره‌های آنالیز دستگاهی، گوهرشناسی و گوهرتراشی، ارائه گواهی اصالت سنگ‌های گوهری، مجتمع تشخیص طلا (فایر اسی، اسپکتروسکوپی، الکتروشیمی و کروماتوگرافی) و کانی‌شناسی، تعیین سن رخدادهای زمین‌شناختی با استفاده از روش کاسموژنیک بریلیوم۱۰‌ و کسب گواهینامه‌های معتبر بین‌المللی.

پژوهش‌های کاربردی فرآوری فلزات استراتژیک

در این زمینه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، استحصال و فرآوری عناصر نادر خاکی و استراتژیک در ایران را در برنامه‌های خود جای داده که طراحی روش‌های نوین به منظور استحصال لیتیوم کربنات با خلوص ویژه از شورابه‌ها از مواردی است که می‌توان به آن اشاره کرد. همچنین ساماندهی داده‌های علوم زمین، جمع‌آوری داده‌های علوم زمین در حوزه‌های معدنی، مخاطرات، جغرافیا، زمین‌شناسی و آزمایشگاه و رقومی‌سازی داده‌های علوم زمین از دیگر اقدامات زمین‌شناسی است.

پژوهش‌های کاربردی اکتشاف

پروژه پی‌جویی و ظرفیت‌یابی عناصر نادر خاکی در استان یزد، زنجان، آذربایجان‌شرقی و غربی، البرز و تهران و مطالعه رسوبات فسفاته کشور و گنبدهای نمکی، ظرفیت‌یابی منابع آبی کارست با کنترل صحرایی در البرز، قزوین و تهران، پروژه ظرفیت‌یابی کانی‌سازی روی در ایران و معرفی نواحی مستعد، اکتشاف مواد معدنی به روش هیدروژئوشیمی و اکتشاف ژئوشیمیایی و کانی سنگین از اقدامات کاربردی اکتشافی سازمان است.

پژوهش‌های کاربردی در نانو بیوفناوری

در این بخش نیز مواردی همچون احیای زیستی دریاچه ارومیه، سنتز نانو ذرات مس، نقره و آهن، تولید آهن بیولوژیک، بیولیچینگ فلز نیکل، حذف عناصر آلاینده از آب و پساب، حذف عناصر آلاینده از آب و پساب، حذف عناصر سمی از ایتوک، استفاده از نانوذرات اسپینیلی برای جذب عنصر یرورپیوم، لانتاتیوم و سریوم تعریف شده است.

پژوهش‌های کاربردی علوم زمین

در پژوهش‌های کاربردی علوم زمین مواردی مانند طرح ملی گردوغبار، مطالعه و شناسایی آبهای مرزی سطحی و زیرزمینی، اطلس مخاطرات زمین‌شناختی، پدیده‌شناسی تغییرات اقلیمی و شناسایی آثار آن، تهیه نقشه کوارترنری خاورمیانه با مقیاس ۱ به ۵میلیونیوم، شناسایی ظرفیت‌های محیط طبیعی به منظور کاربرد در آمایش سرزمین و تهیه بانک اطلاعاتی داده‌های سطحی، زیرسطحی و عمقی در دستور کار قرار گرفته است.

زمین‌شناسی پزشکی و زیست‌محیطی

شناسایی آلاینده‌های طبیعی و تاثیر بر سلامت جوامع حیاتی، شناسایی کمربندهای بیماری و تطبیق با کمربندهای ماگماتیسم و متالوژنی کشور و شناسایی فاکتورهای محیطی موثر بر زمینه‌سازی بیماری‌ها، بررسی ژئوشیمی شهری با هدف تشخیص آلاینده‌ها با منشأ طبیعی و تاثیر بر سلامت، تهیه اطلس نقشه‌های زمین‌شناسی پزشکی و زمین دامپزشکی از برنامه‌های زمین‌شناسی پزشکی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور تعریف شده است. این سازمان همچنین در بخش پژوهش نسبت به انعقاد تفاهمنامه با دانشگاه‌ها و موسسه‌های مالی، قرارداد با دانشگاه‌ها به منظور تهیه نقشه و طرح‌های پژوهشی را در دستور کار قرار داده است.