بسترسازی و فرآوری حلقه مفقوده زغال‌سنگ ایران

به گزارش می متالز، محمد مجتهدزاده با اشاره به آمار واردات یک میلیون تن زغال‌سنگ در امسال خطاب به علیرضا رزم‌حسینی تاکید کرد بی‌توجهی به موانع و مشکلات تجهیز و بهره‌برداری معادن زغال‌سنگ روند واردات این کالا را افزایش می‌دهد، این در حالی است‌که ایران دارای ظرفیت قابل‌قبولی در تولید زغال‌سنگ است. در این شرایط انجمن زغال‌سنگ ایران گزارشی مربوط به نیاز حیاتی مهم‌ترین و بزرگ‌ترین ذخایر زغال‌سنگ کشور در ناحیه طبس را اعلام کرده تا بلکه راه‌های تولید زغال‌سنگ در داخل هموار شود. در این نامه خواسته شده، بودجه و تامین امکانات زیربنایی ذخایر زغال‌سنگ طبس، در اولویت برنامه‌های ایمیدرو قرار گیرد.
در بخشی از نامه رئیس انجمن زغال‌سنگ ایران به وزیر صنعت، معدن و تجارت توجه به مواردی درباره معادن و ظرفیت‌های زغال‌سنگ مورد تاکید قرار گرفته که به شرح زیر است:

• بزرگ‌ترین ذخایر مکشوفه زغال‌سنگ کک‌شو در کشور به میزان ۷۰۰ میلیون تن در ناحیه طبس است.
• هم‌اکنون سالانه ۲۱۰۰ هزار تن زغال‌سنگ یعنی بیش از ۵۰ درصد زغال‌سنگ تولیدی کشور از معادن ناحیه طبس استخراج می‌شود.
• مهم‌ترین مشکل فعالیت گسترده معدنی در بخش زغال‌سنگ کشور کمبود امکانات زیربنایی (آب، برق و راه) است که تامین آن باید از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت موردتوجه جدی قرار گیرد.
• طرح تامین امکانات زیربنایی ذخایر زغال‌سنگ طبس از طرف ایمیدرو در حد مهندسی تفصیلی به انجام رسیده و بخشی هم وارد مرحله اجرا شده، اما به‌علت ضعف تامین بودجه، بسیار کند و بدون پیشرفت فیزیکی پیش رفته است.
• با بررسی‌های انجام‌شده کارشناسی از طرف انجمن زغال‌سنگ ایران نیاز مالی تامین امکانات زیربنایی معادن زغال‌سنگ طبس به میزان ۲۸۴ میلیارد تومان برآورد می‌شود که در بازه زمانی ۳ سال توسط ایمیدرو قابل انجام است.

معادن زغال‌سنگ تجهیز شوند

سعید صمدی، دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران با اشاره به نیازمندی‌های کشور و آمار واردات زغال‌سنگ گفت: از آنجایی‌ که در مصارف مختلف از جمله تبدیل ماده‌ای به ماده دیگر، صنایع مولد انرژی و تامین سوخت در صنایع مختلف به زغال‌سنگ نیاز است، در کل سال ۱۳۹۹ باید حدود ۸۰۰ هزار تا یک‌میلیون تن زغال‌سنگ وارد ایران شود.دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران با اشاره به دلیل عمده واردات زغال‌سنگ به کشور، تصریح کرد: متاسفانه تولید داخلی زغال‌سنگ کفاف نیازها را نمی‌دهد؛ ضمن اینکه معادن زغال‌سنگ کشور آنچنان که باید تجهیز نشده‌اند و فرآیند افزایش ظرفیت آنها در ۱۰ سال اخیر مغفول مانده است.

توسعه معادن زغال‌سنگ

صمدی با اشاره به اهمیت راه‌اندازی معادن کوره‌بلند میدکو در آینده‌ای نزدیک گفت: از آنجا که این معادن حدود یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تن زغال مصرف خواهند کرد، به‌زودی در مجموع باید حدود ۲ میلیون تن زغال‌سنگ وارد کشور شود. او ادامه داد: فارغ از اینکه بنادر کشور کشش این میزان واردات را ندارند، باید به‌دنبال توسعه معادن زغال‌سنگ کشور و افزایش تولید بود.

نامه‌ای که به‌دنبال تولید است

دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران با اشاره به نامه‌ای که رئیس انجمن زغال‌سنگ برای افزایش تولید زغال‌سنگ به وزیر صنعت، معدن و تجارت ارسال کرده‌ است، تصریح کرد: در نامه ارائه‌شده به وزیر، مطرح ‌شده منطقه طبس به‌راحتی ظرفیت افزایش تولید ۲ میلیون تنی زغال را در دوره زمانی ۵ ساله دارد. این منطقه ۶۰ درصد ذخایر زغال‌سنگ ایران را در خود جای داده است. او خاطرنشان کرد: اگر هدف، نجات کشور از وابستگی به زغال‌سنگ وارداتی است، باید به‌دنبال افزایش تولید زغال‌سنگ بود. صمدی تاکید کرد: با وجود اینکه بحران اقتصادی در کشور حاکم است، اعتبارات و بودجه لازم برای افزایش تولید زغال‌سنگ باید از محل حقوق دولتی تامین شود و دولت در این راستا به توسعه زیربناها بپردازد.

نیازمند بسترسازی

دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران در پاسخ به این سوال که موانع افزایش تولید زغال‌سنگ در کشور چه مواردی هستند، تصریح کرد: ذخایری در کشور وجود دارد که به‌دلیل ضعف زیربنا و زیرساخت‌ها نتوانسته‌ایم آنها را تجهیز کنیم. زیربناها باید اصلاح شوند و در این مهم دولت نقش کلیدی دارد. او خاطرنشان کرد: تمامی معادن برای فعالیت به زیربنای قوی نیاز دارند و معادن زغال‌سنگ نیز از این قاعده مستثنا نیستند.

دولت حمایت کند

صمدی همچنین با اشاره به موافقت وزیر صنعت، معدن و تجارت با پیشنهاد مطرح شده در نامه ارسالی انجمن زغال‌سنگ ایران اظهار کرد: خوشبختانه علیرضا رزم حسینی با پیشنهاد مطرح در نامه موافقت و دستورات لازم را به رئیس هیات عامل ایمیدرو اعلام کرده است.
او ادامه داد: براساس قانون، ایمیدرو باید به تجهیز زیربناهای معادن توجه کند. اگر بخواهیم معدنی را فعال کنیم در ابتدا به بسترهای اولیه مانند آب و برق نیاز داریم و برای تامین آن به حمایت دولت و سازمان‌های مربوطه وابسته هستیم.
دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران یادآور شد: هرچند نمی‌توان از حمایت‌های دولت در توسعه فعالیت معادن زغال‌سنگ کشور گذشت، اما در یک سال اخیر کمک‌ها متوقف ‌شده است؛ به ‌این ‌ترتیب ایمیدرو در توسعه زیربناها نقش کلیدی دارد و امیدواریم اقدامات مثبتی انجام دهد.

فرآوری زغال‌سنگ گران است

پیمان افضل، عضو هیات مدیره انجمن‌ مهندسی معدن با بیان اینکه برخلاف کیفیت زغال‌سنگ کشورهایی همچون چین، استرالیا، لهستان و آلمان، زغال‌سنگ ایران بسیار جوان و کم‌کیفیت است، گفت: کیفیت زغال‌سنگ کشور ما بسیار پایین و بیشتر در حد نیمه‌بیتومینه است و در بسیاری از موارد آنتراسیت نیست.افضل با اشاره به اینکه فرآوری زغال‌سنگ در ایران گران تمام می‌شود، خاطرنشان کرد: اگر نرخ جهانی زغال‌سنگ رشد نمی‌کرد، معدنکاری زغال‌سنگ در ایران چندان به‌صرفه نبود، چراکه به فرآوری آن توجهی نمی‌شود.

نقاط ضعف زغال‌سنگ ایران

عضو هیات مدیره انجمن‌ مهندسی معدن با اشاره به نقاط ضعف زغال‌سنگ ایران گفت: در ایران برخلاف کشورهای دیگر، زغال‌سنگ به شکل لایه نازک است و در بسیاری از موارد نمی‌توان آن را به‌صورت مکانیزه استخراج کرد. از طرف دیگر ماشین‌آلات و ابزارآلات کافی برای تجهیز معادن زغال‌سنگ در کشور وجود ندارد، از همین رو در عمل حجم تولید زغال‌سنگ کشور افزایش پیدا نمی‌کند.افضل گفت: در کشورهای چین، استرالیا و هند اغلب شاهدیم که معادن زغال‌سنگ با دستگاه‌های عظیم شاول استخراج می‌شوند. به‌این‌ترتیب معادن این کشورها در سال چند ۱۰ میلیون تن تولید دارند، این در حالی است که کل تولید زغال‌سنگ در کشور ما شاید حدود ۳ میلیون تن باشد.

تمرکز بر فناوری استخراج

عضو هیات مدیره انجمن‌ مهندسی معدن در پاسخ به این سوال که براساس نامه درخواستی رئیس انجمن زغال‌سنگ چگونه می‌توان حجم تولید کشور را افزایش داد، تصریح کرد: برای این مهم باید بر فناوری استخراج تمرکز کرد. باید برنامه‌ریزی‌هایی برای رشد فناوری استخراج حداقل به‌صورت نیمه‌مکانیزه انجام داد تا بتوان حجم تولید را افزایش داد و میزان بهره‌وری در معادن زغال‌سنگ را بالا برد.

بازدهی

افضل با تاکید بر اینکه باید نگاه به فرآیند تولید زغال‌سنگ در ایران را تغییر دهیم، خاطرنشان کرد: در پژوهشی که ۱۵ سال گذشته در معادن زغال‌سنگ منطقه زیراب در شهرستان سوادکوه انجام‌ شده بود، میزان ساعت کاری مفید در هر شیفت کاری تنها ۳ ساعت و ۲۰ دقیقه تعیین شد، این در حالی است که در چین میزان ساعت کاری مفید ۸ ساعت است.

عضو هیات مدیره انجمن‌ مهندسی معدن با بیان اینکه مگر در ۳ ساعت کار مفید چقدر می‌توان تولید کرد، ادامه داد: معدنکاری زغال‌سنگ در کشور ما به‌جای اینکه سودآور و اقتصادی باشد، بیشتر حالت اشتغالزایی داشته و بر حقوق‌دهی متمرکز بوده است. در این روند هرگاه درآمدهای نفتی دولت افزایش‌ یافته، شرکت‌های ضرردهی مثل البرز غربی، بخشی از معادن البرز شرقی و مرکزی بازگشایی‌ شدند تا رضایتمندی ایجاد کنند و به یک عده حقوق دهند و هنگامی هم که درآمد نفتی کاهش‌ یافت، شرکت‌های ذکرشده از ادامه کار بازماندند. او تاکید کرد: تا زمانی که صنعت زغال‌سنگ استراتژی درستی نداشته باشد، نمی‌توان به نتیجه رسید.

تمرکز بر روش‌های متنوع

افضل اظهار کرد: نه‌تنها موضوع سختی استخراج در کشور مطرح است، بحث گازخیزی نیز وجود دارد؛ از همین رو به‌جای اینکه زغال را به هر صورتی و با سیستم سنتی استخراج کنیم که ارزش اقتصادی هم ندارد، می‌توان بر تبدیل زغال به گاز تمرکز کرد.
عضو هیات مدیره انجمن‌ مهندسی معدن تصریح کرد: در حالتی می‌توانیم روی افزایش تولید کار کنیم که فرآوری داشته و اقدامات مختلف و متنوعی را انجام دهیم؛ به‌طور مثال سعی کنیم از خاکستر زغال برای استحصال عناصر کمیاب استفاده کرده تا در صنایع مختلف از آن بهره ببریم.

سخن پایانی...

رئیس انجمن زغال‌سنگ ایران در نامه‌ای خطاب به علیرضا رزم‌حسینی، وزیر صنعت، معدن و تجارت درخواست کرده از آنجایی ‌که با فعال شدن پروژه‌های جدید تولید فولاد، مصرف زغال‌سنگ کشور به‌سرعت در حال افزایش است، به معادن زغال‌سنگ کشور بیشتر توجه شود.
باتوجه به اینکه مهم‌ترین و بزرگ‌ترین ذخایر زغال‌سنگ کشور در ناحیه طبس قرار دارد، رئیس انجمن زغال‌سنگ ایران بر لزوم توجه به تولید در معادن طبس تمرکز کرده و برای حل این مسئله خواستار اجرای راهکارهایی ازسوی وزارت صنعت، معدن و تجارت شده است.
از آنجا که در این نامه خواسته شده موضوع بودجه و تامین امکانات زیربنایی ذخایر زغال‌سنگ کشور و به‌طور خاص طبس در اولویت ایمیدرو قرار گیرد، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز با آن موافقت کرده و دستور پیگیری‌ها را به خداداد غریب‌پور، رئیس هیات عامل ایمیدرو داده است.
کارشناسان باور دارند برای افزایش تولید معادن زغال‌سنگ دولت باید از این بخش حمایت کند؛ ضمن اینکه این دسته از معادن به ماشین‌آلات جدید، تجهیزات و استراتژی بلندمدت نیاز دارند.