توسعه اکتشافات معدنی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم

به گزارش می متالز، برپایه داده های آماری سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) حاکی است،  میزان سرمایه‌گذاری صورت گرفته ایمیدرو در بخش اکتشاف از سال ۹۳ تاکنون به بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان رسیده است.

رییس هیات عامل ایمیدرو در این باره می گوید: برپایه اقدام های ایمیدرو و شرکت‌های تابعه در حوزه اکتشاف، تاکنون ۹۰۰ محدوده امیدبخش معدنی شناسایی شده است.

بنابر برنامه اولیه، ایمیدرو اجرای اکتشاف در گستره ای به مساحت ۲۴۰ هزار کیلومتر مربع را در سال ۹۳ به عنوان برنامه خود اعلام کرد که در اجرا به ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع رسید و در سال ۹۷ بالغ بر ۴۰۰ هزار کیلومتر مربع جدید تعریف شدو اکنون مساحت حدود ۷۰۰ هزار کیلومتر مربع اعلام شده است.  

بخش اکتشاف، پایه توسعه معدنی

همه مسوولان بخش معدن و صنایع معدنی براین موضوع که اکتشاف مقدمه و اساس فعالیت‌های معدن و صنایع معدنی محسوب می شود، اشراف لازم را دارند، اما این موضوع در دولت‌های گذشته (حداقل سه دهه گذشته) در حد حرف مطرح شده بود و در میدان عمل، گام اجرایی برنداشته بودند.

وزیر پیشین صنعت، معدن و تجارت سال گذشته گفت: بخش اکتشافات مبنا و پایه توسعه معدنی و صنایع معدنی در کشور است و بدون ورود دقیق و عملیاتی به این بخش، عملکرد سایر حوزه های معدنی کشور در حد شعار باقی می ماند و رشد و توسعه ای نخواهند داشت.  

رضا رحمانی توسعه بخش معدن و بهره برداری مناسب از معادن موجود را نیازمند برخی مقتضیات از جمله شناسایی، اکتشاف، تجهیز و بهره برداری و همچنین توسعه صنایع معدنی دانست که  نیازمند همراهی و همکاری دستگاه های مختلف و ذیربط در این حوزه است.

اکتشاف در بیش از ۴۰۰ هزار کیلومتر مربع پهنه معدنی

براساس توضیحات «خداداد غریب پور»  سازمان ایمیدرو بیش از ۴۰۰هزار کیلومتر مربع از برنامه اکتشاف  خود را در مدت دو سال گذشته عملیاتی کرد و در واقع از نیمه دوم  سال ۹۲ تاکنون حدود ۷۰۰ هزار کیلومتر مربع فعالیت اکتشافی توسط ایمیدرو و شرکت های زیرمجموعه انجام شده است.

رییس هیات عامل ایمیدرو خاطر نشان کرد: بالغ بر ۵۰ هزار کیلومتر از ۷۰۰ هزار کیلومتر عملیات اکتشاف، توسط کنسرسیومی از شرکت های خصوصی انجام شده است.

شناسایی بیش از ۳۰ میلیارد تن ذخیره مصالح ساختمانی

 بررسی های پیشین معاونت معدنی وزارت صنعت در دولت یازدهم حاکی از آن بود که بیش از ۳۰ میلیارد تن از ذخایر اکتشاف معدنی کشور به انواع مصالح ساختمانی از قبیل شن و ماسه، گچ، آهک، سنگ لاشه، ساختمانی و تزئینی و … اختصاص داشته است.

همچنین آمار دولت های پیشین نشان می داد که میزان ذخایر شناسایی شده کشور حدود ۵۷ میلیارد تن است که از این رقم، نزدیک به ۳۷ میلیارد تن ذخیره قطعی و بقیه احتمالی برآورد می شود.

جعفر سرقینی گفته بود: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، اکتشافات سیستماتیک برای شناخت مواد معدنی انجام شده بود و در دهه ۷۰ شمسی برای تامین نیاز کارخانه های داخلی یک مقدار فعالیت اکتشافی انجام شد، اما کار شاخص در دولت یازدهم به مورد اجرا درآمد.

تملک ایمیدرو بر ۲۸۰ محدوده معدنی

رییس هیات عامل ایمیدرو به تازگی از تملک این سازمان بر ۲۸۰ محدوده معدنی خبر داد و گفت: بقیه پهنه ها (پس از یکسال) برای واگذاری به بخش خصوصی در اختیار سازمان صنعت، معدن و تجارت استان ها قرار گرفته است.

 وی گفت: اکنون از ۲۸۰ محدوده ای که در اختیار ایمیدرو قرار دارد برای ۸۰ محدوده پروانه اکتشاف صادر شده و از این ۸۰ پروانه، ۱۲ مورد به گواهی کشف تبدیل شده و به بخش خصوصی واگذار شده است.

غریب پور اعلام کرد: تاکنون ۴۶۰ هزار کیلومتر مربع از پهنه ها آزاد شده و ۶۶ هزار کیلومتر مربع (از این پهنه ها) امسال به بخش خصوصی واگذار شده است.  

وجود مواد معدنی تا عمق ۱۱۰۰ متری

سرقینی در دولت یازدهم آمار داد: متوسط عمق اکتشاف در جهان به ۸۰ متر می رسد، در حالی که براساس مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که تا عمق یک هزار و ۱۰۰ متری زمین مواد معدنی وجود دارد، اما در کشورمان ۲۰ متر ثبت شده است.

معاون معدنی وزارت صنعت در دولت یازدهم تصریح کرده بود: با وجود اینکه فعالیت معادن کوچک مقیاس، ضرورت دارد و با پراکندگی در سطح کشور، امکان اشتغال فراگیر را فراهم می سازند، اما در حقیقت، معدنکاری بزرگ مقیاس ترویج شده است.

ضرورت مشارکت دولت و بخش خصوصی در امر اکتشاف

مهدی کرباسیان رییس پیشین سازمان ایمیدرو هم گفته بود: آنچه در بخش اکتشاف باید در دستور کار قرار گیرد، این است که بخش غیر دولتی و خصوصی ترغیب شوند تا برای بخش اکتشاف بودجه اختصاص دهند.

وی اضافه کرد: تامین نقدینگی مشکل اساسی طرح‌های نیمه تمام است و با صبر و مدیریت باید برنامه ها را اجرا کرد و نظارت بیشتر بر بخش معدن هم خواستار شد.

به گفته کرباسیان،  همواره طرح های بزرگ و واحدهای تابعه ایمیدرو باید مورد ارزیابی قرار گیرد تا با کمک بخش خصوصی و تشکل ها، معادن کوچک و متوسط مورد حمایت قرار گیرند.

وی گفت: تمرکز بر سیاست تجمیع و حرکت در چارچوب ایجاد کنسرسیوم واحدهای کوچک، می تواند کارایی آنها را افزایش بخشد.

رشد پروانه های اکتشاف

براساس آمارهای مربوط به صدور پروانه اکتشاف معدنی در نیمه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افزایش ۸.۷ درصدی به رقم ۴۷۵ فقره رسید.

 جداول آماری وزارت صنعت، معدن وتجارت نشان می دهد که سال گذشته ( ۱۳۹۸ )تعداد ۴۳۷ فقره پروانه اکتشاف معدنی در ۶ ماه ابتدایی صادر شده بود.

پیشگامی اصفهان، کرمان و خراسان جنوبی در صدور پروانه اکتشاف

آمار مورد بررسی گویای آن است که استان‌های اصفهان، کرمان و خراسان جنوبی هر یک با صدور ۳۹ فقره پروانه اکتشاف در نیمه نخست امسال، نسبت به دیگر استان‌ها بالاترین سهم را به خود اختصاص دادند و فارس با ۳۸ و سیستان وبلوچستان با ۳۶ فقره در جایگاه بعدی قرار گرفته اند.

سال گذشته در ۶ ماهه ابتدایی استان‌های کرمان، خراسان جنوبی و یزد به ترتیب با ۵۳، ۳۶ و ۲۸ فقره پروانه اکتشاف، سهم بیشتری نسبت به دیگر استان‌ها داشتند.

گیلان، ایلام و البرز، فاقد پروانه اکتشافی

براساس داده‌های وزارت صنعت، استان‌های گیلان، ایلام و البرز در نیمه نخست امسال، همانند مدت مشابه پارسال، فاقد پروانه اکتشاف بودند و استان تهران در نیمه نخست دارای یک فقره پروانه اکتشاف بود، در حالی که در ۶ ماهه ابتدایی پارسال صفر بود.

جمهوری اسلامی با شناسایی حدود ۵۷ میلیارد تن ذخیره معدنی که ۳۷ میلیارد تن آن قطعی و بقیه احتمالی است، در جایگاه پانزدهم جهان قرار دارد، ضمن اینکه بطور متوسط سالیانه ۴۰ میلیون تن انواع مواد معدنی از پنج هزار و ۶۰۰ معدن فعال استخراج می شود که سهم مصالح ساختمانی ۶۰ تا ۶۵ درصد برآورد شده است.  

پایان سخن

آمارهای وزارت صنعت، معدن وتجارت گویای آن است که ایران از لحاظ تنوع مواد معدنی اکتشافی (۶۸ ماده) در جهان جایگاه دهم و از لحاظ ذخایر شناسایی شده (حدود ۵۷ میلیارد تن) در رده پانزدهم دنیا قرار گرفته، اما واقعیت اینکه در چهار دهه گذشته عمده فعالیت معدنی کشور در سطح انجام شده به استثنای زغالسنگ که ویژگی آن استخراج اغلب از عمق است.

دولت های یازدهم و دوازدهم به این باور رسیدند که رمز تداوم فعالیت های معدنی و بقای صنایع معدنی در شرایط امروز، توسعه اکتشاف است و باید در این زمینه فعالیت گسترده انجام شود.

امروز ایران در بسیاری از مواد معدنی برای معرفی خود به جامعه جهانی، حرف برای گفتن دارد از جمله در صنعت مس، سنگ آهن، سنگ تزئینی و ...؛ بنابراین لازمه این حضور، توسعه فعالیت های اکتشافی است و ضرورت دارد در این بخش بیش از گذشته، سرمایه گذاری شود تا ضمن برخورداری نسل فعلی، نسل های آتی نیز از آن بهره‌مند شوند.