آینده صنعت آلومینیوم در هاله‌ای از ابهام

می متالز - نرخ فروش شمش آلومینیوم در ماه‌های اخیر خبرساز شده است. رشد قیمت پایه این محصول در معاملات بورس کالا زمینه افزایش هزینه تمام‌شده آن را در بازار داخلی فراهم کرده است. به اعتقاد فعالان صنایع پایین‌دستی، نرخ فروش شمش در بازار داخلی به قدری در مقایسه با قیمت صادراتی آن بالاتر رفته که دیگر امکان صادرات محصولات آلومینیومی کشور وجود ندارد.

به گزارش می متالز، درواقع این تولیدکنندگان از گردونه رقابت خارج شده‌اند و در همین حال، رکود سنگینی بر بازار داخلی این فلز سایه افکنده است. بر همین اساس، سندیکای صنایع آلومینیوم با بررسی وضعیت عرضه و تقاضا پیشنهادهایی را ارائه کرده است. امید می‌رود تصویب و اجرایی شدن پیشنهادات یادشده به تکمیل زنجیره ارزش آلومینیوم، تولید محصولات نهایی و بهبود صادرات منجر شود.

گران‌فروشی ممنوع

هوشنگ گودرزی، رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم ایران با اشاره به تلاش‌های انجام‌شده برای تنظیم بازار آلومینیوم گفت: ۱۲آذر امسال جلسه‌ای با حضور معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت و فعالان صنایع بالادستی و پایین‌دستی آلومینیوم کشور برگزار و مقرر شد سندیکای صنایع آلومینیوم با بررسی وضعیت عرضه و تقاصا آلومینیوم در بورس کالا بپردازد.

اصلاح قیمت‌ها

در این جلسه مقرر شد سندیکای صنایع آلومینیوم ایران با هماهنگی ۴ تولیدکننده اصلی شمش آلومینیوم کشور و مصرف‌کنندگان صنایع پایین‌دستی، پیشنهاد جامعی برای اصلاح فرمول قیمت پایه شمش آلومینیوم عرضه شده در بورس کالا را تنظیم و ارائه کند. معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز با هماهنگی اعضای کارگروه ستاد تنظیم بازار اقدامات لازم در راستای اصلاح دستورالعمل نحوه محاسبه ارزش شمش آلومینیوم را در بورس کالا فراهم خواهد کرد.
رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم ایران افزود: در ادامه این جلسه تاکید شد که وزارت صنعت، معدن و تجارت سیاست کاهش بهای فروش شمش در بازار بورس داخلی نسبت به ارزش صادراتی آن را دنبال می‌کند. بر همین اساس نیز از واحدهای آلومینیومی کشور انتظار می‌رود برای تولید محصولات انتهایی زنجیره آلومینیوم و در نهایت ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر در داخل کشور بکوشند. بنابراین حمایت از فعالیت واحدهای تولیدی داخلی باید اولویت باشد.

گودرزی در ادامه گفت: براساس برخی گزارشات غیررسمی برخی تولیدکنندگان شمش آلومینیوم، محصولات خود را خارج از بورس به فروش می‌رسانند و موجبات ۲نرخی شدن و تلاطم در بازار را فراهم می‌کنند؛ بنابراین در این جلسه مقرر شد معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت به ۴ شرکت تولیدکننده اصلی شمش آلومینیوم کشور تاکید و یادآور شود که فروش شمش تنها از طریق مکانیسم بورس مجاز است. فروش این کالا به هرگونه دیگر تخلف محسوب می‌شود و مسئولیت فروش خارج از بورس نیز به عهده مدیرعامل شرکت مربوط خواهد بود.

بازنگری در ظرفیت صنایع

این فعال صنعت آلومینیوم تاکید کرد: همچنین در این جلسه مقرر شد معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها را ملزم به بازنگری و اصلاح ظرفیت پروانه بهره‌برداری واحدهای تولید محصولات آلومینیومی (مصرف‌کنندگان شمش آلومینیوم) در سامانه بهین‌یاب بر مبنای ظرفیت واقعی ماشین‌آلات نصب شده در آنها کند. شرکت بورس کالای ایران نیز بر مبنای میانگین گزارش تولید ماهانه تایید شده در سامانه بهین‌یاب به واحدهای تولیدی خوراک تخصیص دهد و اجازه خرید آنها را صادر کند.

وی در ادامه افزود: سندیکای صنایع آلومینیوم نیز پس از بررسی‌های کارشناسی و با توجه به رکود حاکم بر بازار داخلی و توقف صادرات محصولات آلومینیومی به‌دلیل بالا بودن نرخ مواد اولیه (یعنی شمش پیشنهادات خود را به معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارتخانه ارسال کرد. مهم‌ترین پیشنهاد سندیکای صنایع آلومینیوم را باید تغییر قیمت پایه شمش آلومینیوم در بورس کالا دانست. درحال‌حاضر، نرخ پایه شمش آلومینیوم در بورس کالا براساس نرخ فروش این فلز در بورس فلزات لندن ضربدر نرخ ارز نیمایی ضربدر ۰.۹۵ تعیین می‌شود. اما سندیکا پیشنهاد می‌کند این فرمول به جهت حفظ منافع و تقویت صنایع آلومینیومی کشور به نرخ فروش این محصول در بورس فلزات لندن ضربدر نرخ ارز نیمایی تبدیل شود.
گودرزی گفت: البته طی حدود ۱۰ روزی که از ارسال نامه سندیکای صنایع آلومینیوم به معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارتخانه می‌گذرد، همچنان هیچ پاسخی ارائه نشده است. گویی هیچ نظامی در وزارتخانه برای رفع مشکلات این زنجیره وجود ندارد.

صادرات با ارزش‌افزوده بالاتر

این فعال صنعت در پاسخ به سوالی مبنی بر مصوب شدن این پیشنهادات و تاثیر آن بر متضرر شدن صنایع بالادستی آلومینیوم کشور، تاکید کرد: این تغییرات در نگاه نخست و در کوتاه‌مدت می‌تواند به ضرر صنایع بالادستی باشد. اما در بلندمدت شاهد منتفع شدن صنایع بالادستی و پایین‌دستی خواهیم بود.

صنایع بالادستی درحال‌حاضر مواد اولیه تولیدی خود را به کشورهای همسایه (که بازار هدف اصلی تولیدات آنها را تشکیل می‌دهد) با قیمت‌های به مراتب پایین‌تری در مقایسه با نرخ فروش داخلی آنها صادر می‌کنند. در چنین شرایطی، واحدهای تولیدکننده محصولات پایین‌دستی دیگر امکان رقابت و حضور در بازار بین‌المللی را ندارند. این درحالی است که تولید محصولات نهایی و صادرات آن به منزله ارزش‌آفرینی هرچه بیشتر و ایجاد موقعیت‌های شغلی گسترده برای کشور است.
وی افزود: درحال‌حاضر، شمش تولیدی واحدهای ذوب آلومینیوم با نرخ فروش این محصول در بورس فلزات لندن به کشورهای همسایه صادر می‌شود. در حالی‌که همین محصول را به‌طور میانگین ۲۰۰ دلار بالاتر از قیمت این محصول در بازار داخلی به فروش می‌رسانند. بنابراین طبیعی است که قیمت تمام‌شده محصولات آلومینیومی در مقایسه با سایر رقبا در کشور ما به مراتب افزایش یابد.

رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم ایران خاطرنشان کرد: ما از سیاست‌گذاران انتظار نداریم به شعارهایی مانند خام‌فروشی ممنوع، حمایت از تولید داخلی، جهش تولید و... پایبند باشند اما فروش یک محصول گران‌تر از نرخ صادراتی در بازار داخلی، به هیچ وجه توجیه‌پذیر نیست. بنابراین باید چاره‌ای اساسی برای رفع این مشکل اندیشیده شود۷ در غیر این صورت، شاهد تعطیلی صنایع پایین‌دستی آلومینیوم در کشور خواهیم بود.

اصلاح قیمت ضروری است

آریا صادق نیت‌حقیقی، عضو هیات مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم ایران با اشاره به جلسه معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت با مدیران شرکت‌های مادر تولیدکننده شمش آلومینیوم و اعضای سندیکای صنایع آلومینیوم گفت: در این نشست مقرر شد جلسه‌ای با محوریت سندیکای صنایع آلومینیوم تشکیل و راهکارهایی برای کاهش قیمت شمش آلومینیوم در بازار بورس کالا و در همین حال زمینه رونق بازار محصولات آلومینیومی نیز فراهم شود.

خطر واسطه‌گری در کمین بازار آلومینیوم

حقیقی گفت: بنابراین سندیکای صنایع آلومینیوم کشور جلسه‌ای را با حضور واحدهای ذوب هماهنگ کرد اما با وجود قرار قبلی، نمایندگان واحدهای ذوب به جای حضور در این قرار و گفتمان برای رفع چالش‌های این زنجیره؛ در همان زمان مقرر در وزارتخانه حضور یافتند و پیشنهادهایی را بدون نظرخواهی از سندیکای صنایع آلومینیوم به سیاست‌گذاران مربوط در وزارتخانه ارائه دادند.

وی تاکید کرد: این پیشنهادات به منزله مهندسی فروش، بازارسازی، ایجاد رقابت کاذب، گسترده‌تر شدن فضای کاری دلالان آلومینیوم، رشد قیمت غیرواقعی شمش و جلوگیری از رونق صادرات محصولات آلومینیومی است.
حقیقی در تشریح پیشنهادات واحدهای ذوبی گفت: کاهش عرضه شمش در بورس کالا و حذف سقف خرید از بورس جزو پیشنهادات واحدهای ذوبی بود اما حذف سقف خرید به منزله ایجاد تقاضای کاذب ازسوی دلالان است. در همین حال کاهش عرضه و رقابت کاذب یادشده به التهاب هرچه بیشتر در این بازار و رشد قیمت معاملات شمش در بورس کالا منجر خواهد شد.

وی افزود: درحال‌حاضر، عرضه شمش در یک روز مشخص انجام می‌شود اما واحدهای ذوبی خواستار تغییر در این روند هستند. و اجرایی شدن این خواسته واحدهای ذوب، به منزله برهم خوردن نظم در بازار است. درواقع پیشنهادات یادشده از جنس رونق اقتصادی و جهش تولید نیست، بلکه دلالی و سفته‌بازی را در این بازار افزایش می‌دهد.

بر همین اساس نیز سندیکای صنایع آلومینیوم ایران نیز ناچار شد برای رفع این چالش‌ها تصمیم‌گیری کند. تصمیمات اتخاذ شده در این جلسه در قالب نامه‌ای به معاونت معدنی وزارتخانه ارسال شد. مفاد این نامه حکایت از آن دارد که سندیکای صنایع آلومینیوم کشور منافع ملی و همچنین منافع تولیدکنندگان در حلقه‌های مختلف زنجیره تولید را بر عهده دارد.

در بند نخست این مصوبه تاکید شده پیشنهاد می‌شود با هدف حفظ منافع و تقویت عملکرد صنایع، عرضه شمش آلومینیوم در بورس کالا با فرمول نرخ فروش این محصول در بورس فلزات لندن ضربدر دلار نیمایی تعیین شود. یعنی پرمیوم از این فرمول قیمت‌گذاری حذف شود. حقیقی افزود: صنایع آلومینیومی کشور طی یک سال گذشته شمش آلومینیوم را بالاتر از نرخ‌های جهانی خریداری کرده‌اند؛ همین موضوع نیز موجب شده از توان صادراتی آنها کاسته شود. بدین‌ترتیب صنعتگران ما امکان رقابت با رقبای خارجی خود را از دست دادند، چراکه همین شمش آلومینیومی ایران با قیمت به مراتب پایین‌تر در بازار جهانی فروخته می‌شد. درنتیجه شاهد بودیم که ترکیه با شمش ارزان ایرانی، بازار جهانی ما را در اختیار گرفت.
وی افزود: این گران‌فروشی برای معاونت معدنی وزارتخانه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود و خواستار رفع سریع آن شدند. بر همین اساس سندیکای صنایع آلومینیوم پیشنهاد داد که نرخ فروش شمش در بورس کالا برابر قیمت صادراتی این محصول باشد.

صادرات را هدف‌دار دنبال کنید

این عضو هیات مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم گفت: در ادامه مقرر شد صادرات شمش آلومینیوم خالص منوط به تامین نیاز داخل و عرضه مستمر با رعایت حداقل کف عرضه مطابق با دستورالعمل ستاد تنظیم بازار باشد. گفتنی است ستاد تنظیم بازار پیش‌تر کف عرضه هر واحد ذوب آلومینیوم کشور را مشخص کرده بود.

وی افزود: گاها مشخص می‌شود بعضی از واحدهای ذوب خارج از بورس و به‌صورت غیرشفاف اقدام به عرضه کالا می‌کنند. ما خواستار توقف این روند و عرضه تنها از طریق مکانیسم بورس کالا هستیم تا بدین‌ترتیب شفافیت در معاملات افزایش یابد.
در همین حال خواستار آن هستیم که همچون همه کشورهای پیشرفته، جوایز صادراتی هدفمند ارائه شوند. بدین معنی که صادرات کالای خام نباید مشمول جوایز صادراتی و معافیت باشد، بلکه باید انواع معافیت‌ها بر آن اعمال شود تا بدین‌ترتیب مواد خام در زنجیره تولید قرار گیرند و به ارزش‌آفرینی و اشتغالزایی هرچه بیشتر منجر شوند. درنهایت نیز محصول نهایی صادر شود. صادرات محصول نهایی نیز باید مشمول مشوق‌های صادراتی باشد و در نهایت می‌توان امکانی برای رونق صنایع فراهم کرد.

تهاتر تامین‌کننده مواد اولیه

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر ارزبر بودن تولید شمش آلومینیوم و متضرر شدن واحدهای ذوب در صورت تصویب مفاد یادشده گفت: واحدهای ذوب مواد اولیه خود را از طریق تهاتر تامین می‌کنند. یعنی پودر آلومینا، پترلیوم کک، کریولیت و... وارد و به‌ازای آن شمش آلومینیوم صادر می‌کنند.

برای تامین نیاز این صنایع به مواد اولیه قانون ورود موقت تصویب شده است؛ یعنی مواد اولیه بدون تعرفه ورود به کشور وارد و حدودا معادل یک‌پنجم آن شمش صادر می‌شود. در چنین شرایطی، واحدهای ذوبی دیگر موظف به پرداخت تعرفه گمرکی و مالیات نیستند. اما ما به‌دنبال آن هستیم که صادرات مازاد بر بحث تهاتر این واحدهای ذوب هدفمند شود.
حقیقی تاکید کرد: پیشنهادات ارائه‌شده از سوی واحدهای ذوب در راستای بازارسازی و قیمت‌سازی هستند. در همین حال، بازار آلومینیوم را به سمت و سوی نبود شفافیت پیش می‌برند و تنها منافع دلالان تامین می‌شود؛ بنابراین انتظار می‌رود این درخواست‌ها مورد توجه متولیان امر در وزارتخانه قرار نگیرند.

اما درخواست سندیکای صنایع آلومینیوم براساس ادله مشخص ارائه شده‌اند. در همین حال با هدف کاهش نرخ شمش آلومینیوم در بورس کالا و رونق در تولید و صادرات محصولات آلومینیومی یعنی مطابق با دستورالعمل وزارتخانه تدوین شده است؛ بنابراین امید می‌رود این مفاد مورد توجه سیاست‌گذاران وزارتخانه قرار گیرد.

سخن پایانی

فعالان صنایع پایین‌دستی آلومینیوم اعتقاد دارند شمش این فلز، ۲۰۰ دلار گران‌تر از نرخ‌های صادراتی در اختیار واحدهای پایین‌دستی کشور قرار می‌گیرد. درنتیجه چنین شرایطی، صادرات محصولات صنایع پایین‌دستی محدود می‌شود، چراکه قیمت تمام‌شده این محصولات به‌شدت افزایش پیدا می‌کند و دیگر قابلیت رقابت در بازارهای جهانی را نخواهد داشت؛ بنابراین اصلاح سیاست‌های حاکم بر این بازار برای تقویت صادرات صنایع پیشنهاد می‌شود.

منبع: صمت