داستان دنباله‌دار «سیمان سمنگان»/ از بلاتکلیفی ۱۷ ساله تا وعده‌های بی‌ثمر

به گزارش می متالز، خراسان شمالی به عنوان یکی از استان‌های مرزی و کم برخوردار کشور محسوب می شود که طی سال‌های گذشته نیازمند نگاه‌های  حمایت های ویژه بوده است؛ به طوری که اگر با نگاهی توام با عدالت بودجه‌ها توزیع شود، شاید در چند سال آینده بخشی از مشکلات استان حل شود. 

یکی از مشکلات عمده خراسان شمالی، ده‌ها پروژه نیم تمام استان است که طول عمر برخی از آن‌ها به بیش از یک دهه نیز می رسد. هرچند استاندار خراسان شمالی تاکید کرده است که باید پروژه‌های با درصد پیشرفت بالای ۹۵ درصد تا دهه فجر امسال به بهره برداری برسد، اما تعدد پروژه‌های نیمه‌تمام با درصد رشد محدود، باعث شده حجم وسیعی از بیت المال در گوشه ای از استان خاک بخورد.

یکی از این پروژه‌های بزرگ را می توان در شهرستان مانه و سملقان جستجو کرد. جایی که سال ۸۲، یعنی بیش از ۱۷ سال پیش کلنگی بر زمین خورد اما هنوز که هنوز است مردم ثمره آن را نچشیده‌اند.

پروژه «سیمان سمنگان» در عید غدیر سال ۸۲ رسما وارد فاز اجرایی شد. پروژه ای که بنا بود طی ۳ سال فاز اول آن به بهره‌برداری رسیده و بخشی از نیاز سیمان استان را تامین کند. همچنین پیش بینی می‌شد با راه اندازی این کارخانه نزدیک به ۷۰۰ نفر به صورت مستقیم صاحب شغل شوند که برای استانی مانند خراسان شمالی امری پر برکت به شمار می آمد.

وعده ۳ ساله اجرایی شدن پروژه، شبیه به یک شوخی!

با گذشت چند ماه از کلنگ زنی این پروژه، این ظن قوی می‌رفت که احتمال افتتاح آن طی ۳ سال بیشتر شبیه یک شوخی است زیرا هیچ خبری از اقدامات عملی برای اجرای آن نبود تا اینکه اسماعیل گرامی مقدم، نماینده وقت مردم بجنورد در مجلس شورای اسلامی در سال ۸۴ نخستین انتقادات به اجرای این پروژه را بیان کرد.

وی بیان داشت: سوابق افرادی که مجوز این گونه کارخانه‌ها را گرفته‌اند نشان می‌دهد که در هیچ جای کشور نتوانسته‌اند پس از دریافت مجوز از وزارت صنایع آن را به مرحله‌ی اجرا و عملیاتی شدن درآورند بلکه اقدام به خرید و فروش و واگذاری آن کرده‌اند.

گرامی مقدم با انتقاد از این‌که هیچ گامی جهت عملیاتی شدن کارخانه سیمان سمنگان برداشته نشده است، گفت: با وجود این‌که هیچ امیدی به گشایش و راه‌اندازی این کارخانه ندارم، اما آمادگی خود را به سمت حمایت، پیگیری و حل مشکلات و مدیرانی که در جهت عملیاتی کردن آن هستند، اعلام می‌کنم.

روند اجرای پروژه به کندی پیش می رفت تا اینکه در سال ۸۷ مدیرکل صنعت، معدن و تجارت وقت در خصوص این پروژه اظهار کرد: این طرح با ظرفیت ۱۰ هزار تن در روز در دست اجراست که مرحله نخست آن با تولید ۳۵۰۰ تن در روز با ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی در دست اجراست.

وی افزود: برای اجرای این طرح ۲۹ میلیون دلار اعتبار ارزی مورد نیاز تامین شده که این طرح با ۹۰ درصد سرمایه گذاری آستان قدس رضوی اجرا می‌شود.

سید احمد علوی، قائم مقام تولیت آستان قدس در سال ۸۷ گفت: آستان قدس رضوی در حال مطالعه احداث بزرگترین کارخانه تولید سیمان کشور در منطقه سمنگان بجنورد است که برای ورود و نصب بعضی ماشین آلات و قطعات، به مشارکت کشور‌های صاحب تکنولوژی سیمان نیاز دارد.

وی تاکید کرد: شریک خارجی با مطالعه، بررسی و بازدید‌های فنی کارشناسان آستان قدس رضوی انتخاب شده و از بهترین تکنولوژی و ماشین آلات در سیمان سمنگان بجنورد استفاده خواهد شد.

علوی افزود: از آنجا که تمامی محصولات تولیدی آستان قدس رضوی دارای کیفیت ممتاز است، در تولید سیمان نیز دنبال بهترین‌ها هستیم.

وی تفاهم به عمل آمده و تنظیم قرارداد آستان قدس رضوی با این شرکت چینی را الگویی برای سایر شرکت‌های خارجی دانست که قصد دارند در ایران سرمایه گذاری کنند.

قائم مقام وقت آستان قدس رضوی ابراز امیدواری کرد: با اجرای موفقیت آمیز پروژه سیمان سمنگان توسط طرف چینی، طرح‌های مشارکتی دیگری نیز در آینده با این شرکت به اجرا در می‌آید.

اما این سخنان و ورود چینی ها به خراسان شمالی و سیمان سمنگان نیز هیچ گاه به وقوع نپیوست و همچنان این پروژه بزرگ در معطلی محض به سر می برد.

دست به دامن صندوق توسعه ملی!

رضا بهمن پور، دبیر مرکز خدمات سرمایه گذاری خراسان شمالی درخرداد ماه سال ۹۱ اما از معرفی این پروژه در طرح صندوق توسعه ملی خبر داد.

وی افزود: این طرحهای اقتصادی به دلیل نوع کاربری ملی مشمول دریافت تسهیلات ارزی از صندوق توسعه ملی هستند.

بهمن پور تاکید کرد:  با تکمیل و بهره برداری از این طرحها در خراسان شمالی دست کم برای حدود پنج هزار نفر ایجاد اشتغال می شود.

با این حال در دی ماه همین سال مدیر اجرایی سیمان سمنگان گفت: عملیات اجرایی این طرح استانی به علت پرداخت نشدن تسهیلات ارزی از سوی بانک عامل از 9 ماه قبل تاکنون متوقف مانده است.

وی افزود: این در حالی است که تاکنون برای این طرح عمرانی با ۴۲ درصد پیشرفت فیزیکی افزون بر ۴۵۰ میلیارد ریال اعتبار از طریق کارفرما هزینه شده است.

وی اضافه کرد: طبق مصوبه وزارت صنعت، معدن و تجارت برای تکمیل فعالیت ساختمانی و خرید تجهیزات این طرح در قالب طرح آمایش صنعت و معدن ۶۰۰ میلیارد ریال تسهیلات ارزی مصوب شده که باید از طریق بانک عامل پرداخت شود.

علی نظری بیان داشت: با گذشت دو سال از این مصوبه، بانک عامل از پرداخت این تسهیلات برای خرید تجهیزات خودداری کرده و فعالیت عمرانی طرح را ناتمام گذاشته است.

وضعیت به همین منوال و بدون امید پیش می رفت. طبق گفته رسانه ها برای این پروژه تا سال ۹۴ بیش از ۵۴ میلیارد تومان هزینه شده بود.

موسی الرضا ثروتی، نماینده اسبق مردم بجنورد در سال ۹۴ نیز در این خصوص گفت: برای کارخانه سیمان سمنگان حدود ۲۴ میلیون یورو توسط بانک صنعت و معدن و ۴۰۰ میلیارد ریال از سوی بانک ملی مصوب شده که از محل تسهیلات صندوق توسعه ملی پرداخت می‌شود.

ثروتی اظهار کرد: شش ماه است که به طور مداوم پیگیر این طرح هستیم و صندوق توسعه ملی موافقت کرده تا ارز کارخانه سیمان سمنگان را پرداخت کند.

نماینده وقت مردم بجنورد در مجلس ادامه داد: در حال حاضر نیز قرار است که مسوولان بانک‌های ملی و صنعت و معدن فرمی را امضا کنند که به محض امضای این فرم، تسهیلات کامل آن پرداخت خواهد شد.

وی همچنین از آماده شدن وام ۴۰۰ میلیارد ریالی خبر داد و افزود: متاسفانه ایجاد تعامل بین بانک‌ها مشکل است و ۹ سال است که ما این مشکل کارخانه سیمان سمنگان را در مجلس طرح می‌کنیم و امیدوارم که این مشکل هرچه سریعتر برطرف شود.

دست و پا زدن سمنگان در گل و لای تامین اعتبار 

همچنین یحیی نیکدل، مدیرکل وقت صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی نیز گفت: ارائه تسهیلات برای تکمیل طرح سیمان سمنگان بر عهده بانک‌های صنعت و معدن و ملی بوده است.

یحیی نیکدل با تشریح آخرین وضعیت کارخانه سیمان سمنگان افزود: صندوق توسعه ملی درخواست کرده تا بانک ملی به عنوان بانک عامل پروژه، صادراتی بودن محصول این طرح را تایید کند تا از محل منابع صندوق توسعه ملی در سال جاری، تسهیلات ارزی آن تخصیص یابد.

وی تصریح کرد: به محض ارائه این تاییدیه، مشکل تسهیلات این طرح برطرف شده و خرید ماشین آلات مورد نیاز برای تکمیل کارخانه سیمان سمنگان، آغاز خواهد شد، ولی فعلا پروژه رها شده است.

اما تمام این وعده ها پوچ از آب درآمد و سال 95 صندوق توسعه ملی برای ارائه تسهیلات به این پروژه مخالفت کرد و به این ترتیب امیدها از گذشته نیز کمتر شد.

در سال 96 سرمایه گذاری در سیمان سمنگان از سوی مسوولان وقت خراسان شمالی به سرمایه‌گذاران ترکیه ای پیشنهاد شد. یحیی نیکدل در این خصوص نیز گفت:  این پروژه ناتمام اکنون متوقف شده است و آستان قدس آمادگی دارد تا آن را به سرمایه گذار بخش خصوصی واگذار کند.

اما این اقدام نیز بی فایده بود و پروژه سیمان سمنگان که از سال ۹۲ متوقف بود همچنان در گل و لای تامین اعتبارات دست و پا می زد. بر این اساس در سال ۹۷ هادی حسینی، رئیس اداره طرح و برنامه سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی درخصوص آخرین وضعیت سیمان سمنگان گفت: جواز تاسیس طرح سیمان سمنگان، در سال ۸۰ صادر و اجرای آن از سال ۸۶ آغاز شد، اما از سال ۹۲ تاکنون متوقف بوده است.

وی مشکل اصلی توقف طرح را پرداخت نشدن تسهیلات عنوان کرد و افزود: با توجه به وضعیت فعلی تولید سیمان در کشور و تامین نشدن منابع مالی طرح سیمان سمنگان، ادامه اجرای آن فاقد توجیه اقتصادی است و به همین دلیل آستان قدس رضوی، برای سرمایه گذاری در زمینه فرآوری گیاهان دارویی اعلام آمادگی کرده است.

حسینی گفت: این طرح ۳۶ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و برای رسیدن به این مرحله در آن مقطع زمانی، ۵۰۰ میلیارد ریال هزینه شده است.

رئیس اداره طرح و برنامه سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی خاطرنشان کرد: آستان قدس رضوی برای تکمیل اجرای سیمان سمنگان نیازمند ۲۴.۸ میلیون یورو تسهیلات ارزی و ۴۰۰ میلیارد ریال تسهیلات ریالی بود که باید به صورت سندیکایی پرداخت می‌شد.

وی افزود: هم اکنون آستان قدس اعلام کرده که جهت سرمایه گذاری را تغییر داده و فرآوری گیاهان دارویی را جایگزین تولید سیمان می‌کند.

حسینی، ظرفیت و قابلیت استان خراسان شمالی برای سرمایه گذاری در زمینه گیاهان دارویی را بسیار مناسب دانست و گفت: طرح اولیه فرآوری گیاهان دارویی آماده شده و در چند ماه آتی مجوز‌های لازم در این خصوص صادر می‌شود.

رئیس اداره طرح و برنامه سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی گفت: ما نیز از اقدام آستان قدس رضوی برای فرآوری گیاهان دارویی استقبال می‌کنیم، زیرا در این شرایط، اجرای کارخانه سیمان توجیه اقتصادی ندارد.

تغییر کاربری هم گره کور سمنگان را باز نکرد

اما تغییر کاربری سیمان سمنگان بعد از ۱۵ سال نیز گره کور این پروژه را باز نکرد زیرا  عبدالله یوسفی مدیرکل جهاد کشاورزی خراسان شمالی سال ۹۸  پیرامون پروژه سیمان سمنگان گفت: آغاز به کار ساخت سایت فرآوری گیاهان دارویی سیمان سمنگان منتظر ورود رسمی و جذب شرکت آستان قدس رضوی است.

وی افزود: قرار بر این شد تا این شرکت، در این پروژه تغییر کاربری ایجاد کند و در این محل پروژه سایت فرآوری گیاهان دارویی اجرایی شود.

یوسفی با بیان اینکه از این موضوع حدود ۱۰ ماه می‌گذرد، ادامه داد: شرکت مجری، مطالعات لازم را در خصوص اجرای طرح سایت فرآوری گیاهان دارویی در این محل انجام داده، اما اقدامی برای اخذ مجوز و تغییر کاربری از سوی شرکت مذکور صورت نگرفته است.

ایجاد ۲۰۰۰ مورد اشتغال با بهره برداری از سیمان سمنگان 

در سال جاری نیز پیگیری های مختلفی از سوی نمایندگان مجلس برای به ثمر رسیدن این پروژه انجام شده. در یکی از این موارد سید محمد پاکمهر نماینده فعلی بجنورد در مجلس بیان کرد:  پروژه سیمان سمنگان یکی از این پروژه‌ها است که بالغ بر ۱۵ سال به حال خود رها شده است.

پاکمهر ادامه داد: این پروژه در صورت افتتاح می‌تواند ۲ هزار شغل در استان ایجاد کند که تاثیر به سزایی در میزان نرخ اشتغال خراسان شمالی دارد.

نماینده مردم بجنورد در مجلس شورای اسلامی بیان داشت: در این پروژه ۵۰۰ میلیارد تومان با نرخ کارشناسی روز هزینه شده و به پیشرفت ۵۰ درصدی رسیده است.

وی در پایان با اشاره به بی توجهی به کلنگ‌زنی‌های بی حاصل دولت در این استان، گفت: این کلنگ زنی‌ها بر قلب مردم فرود می‌آید و باعث دلسرد شدن شهروندان از اقدامات و وعده‌های دولت می‌شود.

از طرفی با سفر رئیس قوه قضائیه به خراسان شمالی نیز این مساله باری دیگر مطرح شد که آیت الله رئیسی در پاسخ ناتمام ماندن سیمان سمنگان گفت: در دوره مدیریتی ام در آستان قدس رضوی، این طرح مطرح بود و اکنون دستگاه قضا پیگیر این طرح خواهد شد.

حال باید دید پروژه سیمان سمنگان پس از ۲ دهه معطلی به سرانجام می رسد و مردم طعم بهره های آن را می چشند و یا همانند سالیان گذشته روند ساخت آن به کندی پیش خواهد رفت؟