مس در کشاکش جدال فری‌پورت و اندونزی

فعالیت شرکت فری‌پورت‌مک‌موران، یکی از بزرگترین استخراج‌کنندگان مس جهان به دلیل اختلافاتی که بر سر معدن مس گرسبرگ با دولت اندونزی دارد، در این کشور رو به تعطیلی است و این اتفاق بازار جهانی مس را آشفته کرده است. این شرکت که اساس آن در ایالت آریزونای امریکا بنا نهاده شده، بیشترین سهم را از معدن گرسبرگ به عنوان دومین معدن مس بزرگ جهان در اختیار دارد و می‌گوید شرایط جدید قرارداد دولت اندونزی را در زمینه صادرات محموله‌های کنسانتره مس از این کشور نمی‌پذیرد و در نتیجه این کشمکش، صادرات مس از اندونزی از ماه ژانویه (دی) تاکنون به نصف رسیده است. دولت اندونزی پذیرفته که به فریپورت مجوز جدیدی برای فعالیت یک ساله بدهد، به این شرط که این شرکت با قوانین جدید دولت موافقت کند؛ قوانینی که به موجب آنها فری‌پورت باید حدود ۵ سال آینده یک کارخانه جدید ذوب مس در اندونزی احداث کند و موضع خود را از یک «سهام‌دار» به «دارنده مجوز فعالیت» تغییر دهد، چنین شرایطی فری‌پورت را به سمت و سویی می‌برد که درنهایت کنترل خود را بر گرسبرگ، معدنی که تاکنون ۱۲ میلیارد دلار در آن سرمایه‌گذاری کرده، از دست بدهد.

ریچارد آدکِرسون مدیر اجرایی فری‌پورت در این‌باره می‌گوید: استخراج مس از گرسبرگ یک‌سوم تولید سالانه مس این شرکت را دربرمی‌گیرد و ۴۰ تا ۵۰ درصد از ارزش دارایی‌های آن در سراسر جهان است، بنابراین با چنین تغییراتی در قرارداد ۲۰ ساله کنونی خود با اندونزی موافق نیست و این موضوع اگر تا ۴ ماه آینده حل و فصل نشود، باید به داوری گذاشته شود. قرارداد کنونی فری‌پورت و دولت اندونزی در سال ۲۰۲۱ میلادی (۱۴۰۰خورشیدی) منقضی می‌شود اما برای تمدید یک دوره ۲۰ ساله دیگر تا سال ۲۰۴۱ میلادی (۱۴۲۰ خورشیدی) مجوز دارد. این شرکت می‌گوید امیدوار است با دولت مصالحه کند، اما باید از حقوق عملیاتی خود در بلندمدت مطمئن باشد تا بتواند برای سرمایه‌گذاری در سال‌های آینده اقدام کند.

آخرین بخش از مجادلات فری‌پورت و دولت اندونزی، قیمت مس را به بالای ۶ دلار در هر تن در بورس فلزات لندن کشاند که این قیمت افزایش ۱ درصد را در روز دوشنبه ۲۱ فوریه (۳ اسفند) نشان می‌دهد. در امسال میلادی قیمت مس به عنوان فلزی که در ساخت کابل‌های برقی و کالاهای مصرفی کاربرد دارد، ۱۲ درصد رشد داشته که بخشی از این افزایش قیمت به لطف مشکلات فری‌پورت در گرسبرگ اتفاق افتاد و بخشی دیگر به مشکلاتی برمی‌گردد که در بزرگترین معدن مس جهان در شیلی، اسکوندیدا رخ داد؛ معدنی که بخشی از آن متعلق به غول معدنی و استرالیایی بی‌اچ‌پی بیلتون است. همچنین آنچه به مشکلات فری‌پورت در اندونزی دامن می‌زند، نگرانی‌هایی است که درباره افزایش حمایت از تولیدات داخلی در سطح جهانی به دنبال پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا به وجود آمده و نگرانی عمومی را برای شرکت‌های معدنی که بسیار وابسته به جریان سیال تجارت جهانی هستند می‌آفریند. این شرکت‌ها مواد معدنی را از کشورهای تولیدکننده به کشورهای مصرف‌کننده منتقل می‌کنند.

در صورت قطع نقدینگی که فری‌پورت از فروش کنسانتره مسی که در گرسبرگ تولید شده، به‌دست می‌آورد، این شرکت در سرمایه‌گذاری‌هایی که در جاهای دیگر داشته ضربه سنگینی را متحمل می‌شود؛ ازجمله معادنی که در جنوب غربی ایالات متحده امریکا در حال توسعه است. درآمد ناشی از عملیات فری‌پورت در اندونزی در سال گذشته میلادی۳/۳ میلیارد دلار بود و اگر فعالیت‌های او در این کشور روند عادی خود را داشته باشد، در امسال میلادی نیز انتظار کسب درآمد ۵/۹میلیارد دلاری دارد. این شرکت در سال گذشته میلادی بخشی از دارایی‌های نفتی و معدنی خود را به ارزش ۶/۶میلیارد دلار فروخت تا بدهی‌های خود را پرداخت کند. این مجادلات همچنین باعث نگرانی زیاد سهامداران عمده در فری‌پورت شده است. آدکِرسون می‌گوید: اندونزی کشوری غنی از مواد معدنی و بزرگترین تولیدکننده مس، قلع و نیکل جهان است و جوکو ویدودو رییس‌جمهوری کنونی این کشور جنوب شرق آسیا برای جذب سرمایه خارجی بیشتر قسم یاد کرده، اما در شرایطی که دولت ویدودو ممنوعیتی ۳ ساله را بر صادرات کانی نیکل و بوکسیت در اوایل امسال میلادی وضع کرده، توانایی این کشور را در بهره‌برداری کامل از ثروتی که به طور طبیعی در اختیار آنهاست دستخوش مشکلاتی می‌کند. او می‌افزاید: همه ما می‌خواهیم اندونزی را در جریانی رو به رشد ببینیم، اما سیاست‌هایی که آنها درباره معادن پیش گرفته‌اند، عیب و نقص‌هایی دارد که هم برای ما و هم برای آنها مشکل‌زاست.

بامبانگ گاتوت آریونون مدیر بخش مواد معدنی و زغال سنگ در وزارت معادن اندونزی در این باره می‌گوید: دولت نمی‌تواند اجازه دهد فری‌پورت از مقررات جدید تجاوز کند، از طرفی موافق ورشکستگی فری‌پورت نیز نیست، بنابراین باید یک راه‌حل برد-برد پیدا کرد. به تازگی و به دنبال این رویدادها مدیر شعبه محلی فری‌پورت استعفا داد و فری‌پورت ۱۰درصد از نیروی کار خود را در اندونزی کم کرد. آدکرسون همچنین از تصمیم فری‌پورت برای کاهش تعداد کارگران قراردادی می‌گوید که حدود دوسوم از ۳۲ هزار نیرویی است که در استان پاپوا در اندونزی مشغولند؛ استانی که گرسبرگ در آن قرار دارد. فری‌پورت همچنین می‌گوید که به دنبال مشکلات خود در اندونزی انتظار افت فروش ۱۷ درصدی مس را در فصل نخست امسال میلادی (دی تا اسفند ۹۵) و افت ۵۹ درصدی فروش طلا دارد.