نقش شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی در اقتصاد ایران/اجرای طرح های شرکت ملی پالایش و پخش طی سه سال شتاب گرفت

به گزارش می متالز، پررنگ شدن ردپای این اقدامات ملی در صنعت پالایش را می توان از سال ۹۶ تا کنون به وضوح مشاهده کرد؛ اقداماتی کلیدی که عملیاتی ساختن هرکدام از آن ها منجر به رقم خوردن دستاوردهای ملی برای دولت و ملت ایران شد.

اگر نگاهی اجمالی به پازل اقتصادی - صنعتی در کشور انداخته شود، قطعات متعددی را می توان رصد کرد که با قرار گرفتن در مجاورت یکدیگر ترسیم گر یک تصویر چندبعدی خواهد بود که هریک گویای اقدامات گسترده ای است که دامنه آن از نفتکش ها تا اسکله های نفتی، ازمخازن تا خطوط لوله های انتقال نفت و فرآورده ها، از انبارها تا تاسیسات پالایشگاهی و درنهایت رینگ بورس انرژی کشیده شده است.

افزایش ظرفیت تولید فرآورده های نفتی با پالایشگاه ستاره خلیج فارس

ستاره خلیج فارس به عنوان بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان پس از چندین سال وقفه و معطلی در تکمیل واحدها با اقدامات حساب شده و اولویت بندی مناسب مدیریت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران از سال ۹۶ در سراشیبی اجرا قرار گرفت و تا سال ۹۷ فازهای سه گانه این پالایشگاه با ظرفیت ۳۶۰ هزار بشکه در روز به بهره برداری رسید، که این اقدام در نوع خود گام بلندی برای رساندن کشور به مرحله خودکفایی در تولید کالای استراتژیکی مثل بنزین محسوب می شود. درادامه با بهره برداری از این پالایشگاه کشور از واردکننده بنزین به بزرگترین صادرکننده این محصول استراتژیک درمنطقه تبدیل شد و برای همیشه پرونده واردات بنزین را مختومه کرد.

با نگاهی به آمار می توان دریافت که در سال ۹۶ تولید بنزین کشور ۵۹ میلیون لیتر بود وسهم پالایشگاه ستاره خلیج فارس از این میزان تولید، ۳ میلیون لیتر بنزین در روز بود، ولی با اقدامات انجام شده و تلاش برای تکمیل فازهای ستاره خلیج فارس، با یک جهش آماری در تولید و ظرفیت سازی در سال ۹۸ متوسط تولید بنزین به ۱۰۷ میلیون لیتر در روز رسید.

در ادامه این اقدامات احداث فاز ۴ پالایشگاه ستاره خلیج فارس در صدر برنامه های شرکت ملی پالایش و پخش قرار گرفت.

لازم به ذکر است برای بهره برداری از فاز چهارم پالایشگاه ستاره خلیج فارس باید هزینه ای بالغ بر ۳-۴ میلیارد دلار صورت می گرفت و با صرف زمانی درحدود سه الی چهارسال این واحد صنعتی به مدار بهره برداری می رسید، اما با بررسی های کارشناسانه ای که روی این پروژه صورت گرفت مقرر شد تا اجرای این فاز به صورت نرم افزاری و با استفاده از ظرفیت های مازاد تجهیزات و برخی تغییرات فرآیندی در دل ۳ فاز موجود اجرایی شود که با اجرای کامل آن ظرفیت اسمی پالایشگاه به ۴۸۰ هزار بشکه در روز افزایش یافت.

همچنین با اجرای این فاز مجازی، روزانه ۱۲۰ هزار بشکه میعانات گازی برای تولید بنزین و نفت‌گاز با استانداردهای زیست محیطی یورو ۵ به ظرفیت اسمی این پالایشگاه افزوده شد.

راه اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس به صورت غیر مستقیم نقش مهمی را در تولید گاز کشور گذاشت؛ درحال حاضر ستاره خلیج فارس با دریافت روزانه ۴۳۰ هزار بشکه میعانات گازی، بخش اعظم دغدغه صنعت گاز که همان میعانات گازی است را برطرف کرده است تا ضمن ممانعت از دپو شدن این محصول جانبی در شرایط تحریم، به استمرار تولید گاز طبیعی درمیدان مشترک پارس جنوبی کمک کند.

توسعه خطوط لوله انتقال فرآورده های نفتی

خطوط لوله به عنوان شریان اصلی نقل و انتقال نفت خام و فرآورده های نفتی از جمله بخش های کلیدی و زیرساختی در صنعت نفت محسوب می شود.

دراین خصوص ظرفیت انتقال نفت و فرآورده های نفتی با بهره برداری بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر خطوط لوله طی دو سال گذشته افزایش یافته است.

با بهره برداری از چهار خط لوله مهم نایین/کاشان/ ری، شازند/قم/ری و تبریز/خوی/ ارومیه و آبادان/اهواز طی دو سال اخیر در مجموع بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر به خطوط لوله کشور اضافه شده و طول این خطوط لوله انتقال نفت خام و فرآورده های نفتی کشور از ۱۴ به ۱۵ هزار کیلومتر افزایش یافته است.

با بهره برداری از این خطوط از تردد روزانه ۳۰۰۰ نفتکش ممانعت و از سوخته شدن ۱۷۸ هزار لیتر نفت گاز در باک نفتکش ها جلوگیری شده است. باتوجه به یارانه ای که دولت برای نفت گاز پرداخت می کند، با بهره برداری از این خطوط سالانه رقمی بالغ بر ۱۲۸۲ میلیارد تومان درپرداخت یارانه صرفه جویی انجام گرفته است.

لازم به ذکر است در حال حاضر خطوط لوله انتقال فرآورده های نفتی بندرعباس-رفسنجان به طول ۴۶۸ کیلومتر، رفسنجان-یزد به طول ۲۳۸ کیلومتر و خط لوله انتقال نفت خام ترش سبزآب-ری به طول ۶۲۰ کیلومتر نیز در دست اجرا می باشد که با بهره برداری از آن ها در مجموع ۱۳۰۰ کیلومتر دیگر به طول خطوط لوله کشور اضافه خواهد شد.

افزایش ظرفیت ذخیره سازی فرآورده های نفتی

افزایش ظرفیت ذخیره سازی فرآورده های نفتی از جمله رویکردهای مهم و اقدامات موثر در صنعت نفت محسوب می شود، به وی‍‍ژه آنکه در شرایط گسترش کرونا و کاهش مصرف بنزین و سایر فرآورده ها ضرورت وجود مراکز ذخیره و نگهداری آن ها دو چندان می شود. این درحالی است که افزایش ظرفیت ذخیره سازی علاوه بر موارد اشاره شده، بر قدرت چانه زنی کشورها در بازارهای بین المللی تاثیر مستقیمی به جای می گذارد.

شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران در سال های اخیر، حدود ۸۰۰ میلیون لیتر به ظرفیت ذخیره سازی فرآورده های نفتی کشور افزود. دراین مقطع انبارهای جدید در مناطقی همچون ملایر، ماهشهر، شیراز، بیرجند و ارومیه تاسیس شد.

در ادامه ساخت واحدهایی از جمله انبار نفت ارومیه و ملایر به ترتیب هریک به ظرفیت ۱۲۰ میلیون لیترو ۶۸ میلیون لیتر به منظور ذخیره سازی فرآورده در مخازن کلید خورد که هردو انبار در فروردین ماه امسال به بهره برداری رسیدند.

توسعه و بازسازی اسکله های نفتی

باتوجه به اهمیت بنادر صادراتی در شرایط تحریم، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران با تکیه بر توان داخلی و اعتماد به جوانان موفق به توسعه، نوسازی و افزایش ظرفیت و توان صادراتی در بنادر ماهشهر و شهیدرجایی گردید؛ رویکردی صنعتی و راهبردی که در عقبه آن با اتکاء به توان و ظرفیت متخصصان داخلی در سال جهش تولید به ثمر نشست بطوری که با اجرای طرح های توسعه و احداث اسکله های جدید صادراتی دراین دو بندر مهم و استراتژیک، ظرفیت صادراتی کشور در بنادر مذکور از ۲۶ میلیون تن درسال به ۷۵ میلیون تن درسال و ظرفیت عملیاتی اسکله ها از ۱۸ میلیون تن به ۵۰ میلیون تن در سال افزایش یافته است.

بندر صادراتی ماهشهر قدیمی ترین بندر نفتی کشور از طریق افزایش تعداد اسکله های صادراتی از ۲ به ۸ اسکله و نوسازی اسکله های قدیمی ظرفیت صادراتی آن از ۱۵ میلیون تن در سال به ۴۵ میلیون تن در سال افزایش یافته و در حال حاضر قابلیت پهلودهی به کشتی هایی با ظرفیت۳۵ تا ۹۰ هزار تنی را دارا می باشد.

همچنین در خصوص بندر شهید رجایی نیز باید گفت با داشتن ۴ اسکله قابلیت پهلودهی به کشتی هایی با ظرفیت ۳۵ الی ۴۵ هزار تنی را دارا می باشد.

اسکله فولاد نیز قابلیت پهلودهی به کشتی هایی با ظرفیت ۹۰ هزار تن را دارد.

در مجموع با اجرای طرح توسعه بندر شهید رجایی و فولاد ظرفیت صادراتی به میزان ۴۰ میلیون تن درسال ایجاد شده است.

شایان ذکر است،‌ تا پیش از این، بندر صادراتی شهید رجایی تنها دارای دو اسکله و صرفاً قادر به پهلودهی همزمان دو کشتی و ظرفیت سالانه ۱۱ میلیون تن بوده است.

احیای صادرات فرآورده ها از کانال بورس انرژی

بورس انرژی با همکاری مجدانه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران از سال ۹۸مبدل به شاهراهی شفاف جهت عرضه و صادرات انواع فرآوردهای نفتی و حلال ها به مقاصد صادراتی از راه خشکی و دریا شد.

رونق گرفتن عرضه فرآورده ها در بورس انرژی فرصت مناسبی را برای صادرات تولیدات پالایشگاهی به کشورهای مختلف مهیا کرده است. این درحالی است که علی رغم شرایط سخت صادرات زیر سایه تحریم ها،‌ تمام ارزهای صادراتی حاصل از فروش فرآورده ها طی اقدامات هوشمندانه‌ای که برای نقل و انتقال مالی این معاملات صورت گرفت، به خزانه دولت واریز شده است.

بدین ترتیب طی چند سال گذشته با افزایش تولید بنزین استاندارد با اتکا به پالایشگاه ستاره خلیج فارس پرونده واردات از مهرماه سال ۱۳۹۷ بسته شد و ایران رسما به باشگاه صادرکنندگان بنزین پیوست به گونه ای که فقط در هفت ماهه سال ۹۹ ایران به عنوان صادرکننده فعال بنزین در منطقه حضور یافته و در این مدت از محل صادرات بنزین درآمدی حدود ۱.۴ میلیارد دلار به دست آورده است.