رفاقت ترکیه و قطر؛ ایدئولوژی،‌ تجارت و خشم/ نشریه «اکونومیست» در گزارشی، روابط میان ترکیه و قطر را واکاوی کرد

به گزارش می متالز به نقل از روزنامه اینترنتی فراز و اکونومیست، اتحادیه اروپا نیز از ترکیه ناراضی است. از طرفی دیگر، ایالات متحده به عنوان متحد «ناتو» با ارتش ترکیه، تحریم‌هایی علیه این کشور وضع کرده است. دلیل این تحریم‌ها خرید سیستم پدافند هوایی روسی است. این در حالی است که کماکان، از سطح تنش میان ترکیه و روسیه کاسته نشده است. ریشه اصلی این تنش‌ها، بمباران لیبی و سوریه، دو متحد ترکیه توسط کشور روسیه است.

در این بین اما، ترکیه هنوز می‌تواند روی رفاقت قطر، حساب باز کند. بذر دوستی این دو کشور در اوایل سال ۲۰۰ کاشته شد. درست از زمانی که پیمانکاران ترک، برای رونق ساخت‌وساز در قطر، به «دوحه»،  پایتخت این کشور سرازیر شدند. از آن زمان، ترکیه و قطر، با انگیزه‌های ایدولوژیک، تجاری و استفلالی که بیشتر به انزوا می‌ماند به یکدیگر نزدیک‌تر و نزدیک‌تر شدند. انگیزه ترکیه، که کشوری وسیع اما کم‌پول است، حمایت مالی از سوی قطر بود و انگیزه قطرِکوچک و ثروتمند، جذب حمایت نظامی از سوی ترکیه.

بهار عربی و خشم کشورهای استبدادی 

هر دو کشور، حدود یک دهه پیش، با حمایت از خیزش «بهار عربی»، خون کشورهای استبدادی خاورمیانه را به جوش آوردند. اما زمانی که در جریان بهار عربی،‌ ورق علیه اسلام‌گرایان برگشت، بسیاری از مردم به ترکیه و قطر پناه بردند. حمایت قطر از گروه‌های اسلام‌گرا مثل اخوان‌المسلمین و حماس نیز،‌ دلیل مضاعفی بر قطع روابط بحرین، مصر، عربستان سعودی و امارت متحده با این کشور بود. کشورهای نام‌برده، در سال ۲۰۱۷ میلادی از قطر خواستند یک پایگاه نظامی ترکیه را در دوحه تعطیل کنند. دولت قطر در عوض، به روابط خود با ترکیه عمق بیشتری بخشید. ساخت پایگاه نظامی ترکیه در دوحه، در سال ۲۰۱۹ به اتمام رسید و حالا می‌تواند میزبان ۵هزار سرباز ارتش ترکیه باشد. «اردوغان»‌ پایگاه نظامی ارتشش در دوحه را «نماد برادری» خواند. این دو کشور، تمرین نظامی مشترک برگزار کردند و ترکیه تبدیل به حامی تسلیحاتی قطر شد. در این قرارداد دوجانبه، قطر نیز از مداخلات دولت ترکیه در لیبی و سوریه حمایت کرد.

مهم‌تر از همه،‌ حالا قطر به تکیه‌گاهی برای هزینه‌های مالی ترکیه بدل شده‌است. در سال ۲۰۱۸ و در زمانی که خزانه ترکیه رو به تُهی می‌رفت، دولت قطر سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیارد دلاری و تبادل ارزی به میزان ۳ میلیارد دلار با بانک مرکزی ترکیه را تضمین کرد. با کاهش حجم منابع دلاری  بانک مرکزی ترکیه، قطر میزان تبادل ارز را به ۱۵ میلیارد دلار افزایش داد. در ماه نوامبر اما،‌ ترکیه دوباره با بحران ارز مواجه شد. این‌جا بود که قطر دوباره به صحنه آمد و ۱۰ درصد از سهام اصلی بورس ترکیه و همچنین ۴۲ درصد از سهام یک مجتمع تجاری بحران‌زده را خریداری کرد.همچنین متعهد شد تا در پروژه توسعه بندر استانبول سرمایه‌گذاری کند. با تمام این اوصاف، امروز قطر سومین سرمایه‌گذار خارجی بزرگ در ترکیه است.

اردوغان به پروژها‌ی مشکوک متهم است 

سیاست‌مداران اپوزیسیون ترکیه اما، «اردوغان» را به انجام معامله‌های مشکوک متهم می‌کنند. در سال ۲۰۱۸،‌ رییس جمهوری ترکیه برای خرید هواپیمای جت مورد انتقاد قرار گرفت. «شیخ تمیم بن حامد» امیر قطر،‌ برای بی‌اثر کردن این انتقادها یک هواپیمای جت به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار به دولت «اردوغان»‌ هدیه کرد. در همان سال،‌ شرکتی منسوب به مادر امیر قطر، در نزدیکی پناهگاه حیوانات «اردوغان»، زمینی را خریداری کرد. کانالی که دریای سیاه را به دریای مرمر وصل می‌کند.

حالا این پرسش برای برخی پیش آمده است که با ازسرگیری روابط دیپلماتیک بین قطر و همسایه‌هایش از آغاز سال جدید،‌ روابط ترکیه با این کشور مثل گذشته خواهد بود یا نه؟  اتمسفر حاکم اما،‌ همچنان راکد است و ترکیه کماکان به دشمنی با تعدادی از همسایگان قطر ادامه می‌دهد. دولت این کشور، امارات را-که به شدت ضداسلامگرایان است- به حمایت از کودتای علیه «اردوغان» در سال ۲۰۱۶ متهم می‌کند. همسایگان قطر نیز، از گروه‌های مخالف دولت لیبی در جنگ داخلی این کشور حمایت می‌کنند. از سویی دیگر،‌ پس از قتل «جمال خاشقچی»، روزنامه‌نگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول، بر تنش‌های بین ترکیه و عربستان سعودی شدت افزوده‌شده است.(قطر پیشنهاد میانجی‌گری بین دو کشور را مطرح کرده است)

شرایطی که بستر را برای دوستی قطر و ترکیه مهیا کرد، تغییر نکرده است. بنابراین،‌ محتمل است که این دوستی فعلا پایدار بماند. این مساله که اتحاد این دو کشور، به ثبات منطقه کمک خواهد کرد یا نه،‌ همچنان در کشورهای خلیج فارس مورد بحث و مذاکره است.