باید مکانیزم جدیدی برای شتابدهی به مناسبات اقتصادی ایران و روسیه طراحی شود

به گزارش می متالز، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی عصر امروز (سه شنبه ۲۱ بهمن) در جمع دیپلمات های جوان وزارت خارجه روسیه در آکادمی دیپلماتیک این کشور، گفت: همیشه از اینکه در جمع نخبگان حاضر شوم و فرصت تبادل نظر با اصحاب فکر و اندیشه داشته باشم، خشنود می شوم.

وی ادامه داد: به عنوان یک معلم جغرافیای سیاسی در دانشگاه و به عنوان نماینده ای از مجلس شورای اسلامی ایران، نکاتی را بیان می کنم. ایران و روسیه با سابقه تمدنی طولانی، به عنوان دو تمدن و دو جغرافیای نزدیک، تاریخ پرفراز و نشیبی را در همسایگی یکدیگر گذرانده و شناخت خوبی از هم دارند.

قالیباف خاطر نشان کرد: در ۱۵۰ سال اخیر، از زمانی که روسیه به سمت توسعه رفت، دورانی که ایرانیان به طور ملموس با دنیای مدرن آشنا شدند، می توان بسیاری از تحولات اجتماعی و سیاسی معاصر در ایران را ذیل پیگیری دو خواسته استقلال و پیشرفت توسط ملت تحلیل کرد.

وی ادامه داد: محور پویایی مردم ما در دوران جدید، تلاش برای ساختن یک ایران مستقل و پیشرفته بوده است. مطالبه مردم ایران در حرکت های جمعی این بوده که در دنیای معاصر به ایرانی دارای استقلال و پیشرفت مبتنی بر ارزشهای بومی از جمله فرهنگ اسلامی و تاریخ پرشکوه ایران زمین دست پیدا کنند.

قالیباف افزود: برای ایرانیان که در ادوار مختلف تاریخ خود، سرآمد علم، فناوری و مدنیت بودند؛ اینکه در جایگاه عقب ماندگی و دور از پیشرفت یا وابستگی به خارجی باشند، قابل تحمل نبوده و نیست. نقاط عطف تلاش جمعی ایرانیان، برای تحقق دو خواسته استقلال و پیشرفت، در تاریخ معاصر ایران، انقلاب مشروطه در سال ۱۹۰۶ و سپس انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ بوده است.

وی تصریح کرد: در انقلاب مشروطه، همزمان با پیشرفت های جهانی، مردم ما تلاش کردند با تاسیس پارلمان، استقلال رای خود برای تعیین سرنوشت سیاسی را محقق کرده و نقش استبداد داخلی و سلطه گری خارجی را در تعیین سرنوشت ایرانیان محدود کنند و با تاسیس نهاد پارلمان در ایران در مسیر پیشرفت ایران گام بردارند. هرچند با روی کار آمدن خاندان وابسته به غرب این حرکت تکمیل نشد، بلکه با کودتای آمریکایی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ (۱۹۵۳ میلادی) این موضوع به عقب هم رفت.

قالیباف تاکید کرد: در اوج تلاش ایرانیان برای ساختن این هدف، مردم ایران برای پیگیری تحقق هدف استقلال، دخالت غرب به خصوص آمریکا در حاکمیت ایران را برنتافتند و با شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی؛ انقلاب اسلامی را شکل دادند و چشم انداز پیشرفت زندگی خودشان را در تحقق استقلال ملی دیدند.

وی اظهار داشت: از منظر تجربه ملی ایرانیان به خصوص مبتنی بر آنچه پیش از انقلاب اسلامی تجربه کردند، پیشرفت جز در سایه سار استقلال و نفی وابستگی رخ نخواهد داد. از همان زمان بود که جمهوری اسلامی به عنوان نظام سیاسی برآمده از انقلاب اسلامی، نفی سلطه گری و تقابل با استکبار در جهان را در دستور کار بین المللی خود قرار داد.

رئیس قوه مقننه اظهار داشت: ما در خلال ۸ سال دفاع مقدس ایران در سال های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ در برابر تجاوز رژیم صدام؛ لمس کردیم که هر چند استقلال خواهی چالش هایی دارد؛ اما تقویت خودباوری، ما را به پیشرفت نزدیک تر می‌کند.

وی گفت:پس از این تجربه تاریخی، استقلال و پیشرفت ایران همچنان دغدغه ذهن ایرانیان است. این دو، یعنی استقلال و پیشرفت در اندیشه ایرانیان  تلازمی ناگسستنی دارد. بر همین اساس بود که سیاست خارجی ایران در سال های اخیر شکل گرفته و فکر می کنم که مسیر صحیح در سیاست خارجی نیز حرکت در جهت تحقق همین دو هدف است.

رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در دنیای پس از جنگ سرد و پایان دو قطبی، یکجانبه گرایی رویکرد قالب در مناسبات بین المللی شد، افزود: با این حال جمهوری اسلامی ایران با رویکرد استقلال خواهانه، هیچ وقت با آن کنار نیامده و آن را نپذیرفت و در مقابل مدافع چندجانبه‌گرایی بوده است. این یک واقعیت است که ملتی که تاریخ درخشان دارد نمی تواند بپذیرد که دیگرانی بر یک نظم بین المللی سلطه یافته و برای او سیاست تعیین کنند.

وی با بیان اینکه، حفظ استقلال ایران و تلاش برای پیشرفت کشور باید دو هدف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران باشد افزود: همین دو هدف می‌تواند زیربنای روابط جمهوری اسلامی و فدراسیون روسیه باشد، البته استقلال را به معنای انزواگرایی نمی بینیم بلکه استقلال خواهی را در مقابل سلطه گرایی می بینیم.

قالیباف تصریح کرد:ما استقلال ایران را در نفی یکجانبه گرایی آمریکا و غرب می دانیم و متقابلا با دفاع از ایده چندجانبه گرایی، مبتنی بر عدالت، برای ملتهای دنیا حقوق مسلمی قائلیم و معتقدیم دنیا باید به سمت چندجانبه گرایی برود. چندجانبه گرایی رویکردی است که هم در ایران و هم در روسیه در سال های اخیر دنبال شده و ما فکر می کنیم که یکی از اشتراکا‌ت ایران و روسیه پیگیری رویکرد چندجانبه‌گرایی است.

وی گفت: ما فکر می کنیم که سیاست خارجی باید در خدمت توسعه و پیشرفت اقتصادی کشور قرار بگیرد. این ضرورتی جدی برای ایران است. درسال های اخیر آمریکایی ها سعی کردند که با وضع تحریم ها به بهانه های مختلف حرکت ایران در جهت نیل به پیشرفت را متوقف کنند.

قالیباف با بیان اینکه 3 کشور اروپایی هم با بدعهدی خود و با دنباله روی از آمریکا، ایران را در مسیر رفع موانع پیشرفت اقتصادی تنها گذاشتند، گفت: ما توانستیم با چالش های مختلف تحریمی مواجه شویم و در مسیر بی اثر کردن آن گام برداریم. تحریم ها به اقتصاد ما آسیب زده، اما اقتصاد ما همچنان از ظرفیت های قوی برخوردار است و با وجود موانع، در جهت احیا حرکت می کند. بر این اساس، پیگیری پیشرفت و توسعه مناسبات اقتصادی اولویت آینده سیاست خارجی ایران خواهد بود. 

وی ادامه داد:ما پیشرفت اقتصادی را در وابستگی به غرب یا عقب نشینی در مقابل آمریکا نمی دانیم، بلکه فکر می کنیم توجه به همسایگان‌مان و کشورهای دوست مثل روسیه کمک موثرتری برای سیاست خارجی پیشرفت‌گرا است.

رئیس مجلس شورای اسلامی تصریح کرد:ما در سالهای اخیر یک تجربه ملی در برجام و توافق هسته ای داشته ایم. محدودیت های زیادی بر برنامه هسته ای صلح آمیز ما تحمیل شد تا در مقابل با برداشته شدن تحریم ها، مسیر پیشرفت ایران هموار شود، اما در مقابل اجرای تعهدات ایران، با سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ تحریم ها از لحاظ تعداد به حدود ۲ برابر دوران پیش از توافق رسیده است.

قالیباف افزود:البته ما تجربه مثبتی از دوران دموکرات ها هم نداریم، در دوران اوبامای دموکرات بود که آن ها نقض تعهدات شان در برجام را آغاز کردند. از این جهت، در نگاهی واقع بینانه، انتظار نداریم که مشکلات اقتصاد ایران با روی کار آمدن بایدن در ایالات متحده حل شود، بلکه این مشکلات باید براساس رویکردهای نوین حل شود.

وی ادامه داد:بخشی از مشکلات اقتصادی ما به چالش های داخلی بر می گردد و رویکرد نوین در داخل عبارت است از مردمی کردن اقتصاد و پیگیری سیاستهایی مانند تسهیل کسب و کار، رفع موانع تولید در داخل. اما در سیاست خارجی این رویکردهای نوین بر توسعه مناسبات با همسایگان و کشورهای دوست مانند روسیه تمرکز دارد. 

قالیباف با اشاره به اینکه با یک فهم مبتنی بر دانش جغرافیای سیاسی و ژئوپلتیک معتقدم، قرن ۲۱ قرن آسیاست، اظهار داشت: بسیاری مسائل اساسی جهان که سابقا در مناسبات فراآتلانتیکی و محور اروپا – آمریکا تعیین تکلیف می شد، در آینده در مناسبات محور آسیا- اوراسیا تعیین خواهد شد. عناصر قدرت از جمعیت گرفته تا منابع اقتصادی، مانند ظرفیت تولید و مصرف و حتی فناوری در حال تجمیع در آسیاست و به همین جهت قدرت های نوظهور در این منطقه خواهد بود.

وی ادامه داد:در محور آسیا – اوراسیا، رابطه روسیه و ایران بدلیل موقعیت ژئوپلتیک یکی از اساسی ترین روابط است. اکنون زمان آن رسیده که نگاه به روابط تهران - مسکو از زاویه روابط تاریخی همسایگی را به زاویه دید راهبردی ارتقا دهیم.

قالیباف با بیان اینکه در این سفر حامل پیام مهم رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه ای، خطاب به رئیس جمهور فدراسیون روسیه جناب آقای ولادیمیر پوتین بودم، گفت: همکاری راهبردی ایران و روسیه می تواند همه حوزه های همکاری امنیتی، سیاسی، اقتصادی، منطقه ای و دفاعی را پوشش داده و آنها را ارتقا دهد. جمهوری اسلامی ایران معتقد است که تهران و مسکو می توانند به افق های 20 و 50 ساله برای همکاری بیاندیشیم.  

رئیس مجلس ادامه داد:ما فکر می کنیم که فرصت های همکاری جمهوری اسلامی ایران با روسیه بسیار زیاد است؛ باید همکاری های ما در زمینه منطقه ای که آغاز موثری را در سوریه داشت و منجر به شکست تروریست ها شده در آینده نیز ادامه پیدا کند و محورهای جدیدی برای این همکاری ها شکل بگیرد. همکاری های اقتصادی ایران و روسیه در منطقه می تواند به توسعه دو کشور کمک کند.

وی افزود:از جمله فرصت های همکاری های اقتصادی ایران و روسیه، پیشبرد همکاری ها در چارچوب اتحادیه همکاری های اقتصادی اوراسیاست. این اتحادیه فرصتی بی نظیر برای ارتقای مناسبات اقتصادی بین ایران و روسیه است. همینطور فکر می کنیم که پیگیری فعالسازی کریدور شمال- جنوب می تواند به توسعه مناسبات دو کشور کمک کند. 

قالیباف بیان داشت: روسیه شریک موثر ایران در اجرای برجام بوده و از این جهت ما به دغدغه های روسیه توجه داریم. تحولات کاخ سفید هیچ تغییری در نگاه ما ایجاد نخواهد کرد بلکه معتقدیم همکاری های ایران و روسیه که در دوران سخت گذشته موثر بوده باید در آینده نیز تقویت شود.

وی اظهار داشت: انتظار نداریم که غربی ها مشکلات ما را حل کنند بلکه این همکاری با دوستان ماست که می تواند راه حل های جدیدی پیش روی ما بگذارد. یکی از موضوعات مورد توجه هر دو کشور تحولات مربوط به قره باغ و جنگ اخیر قفقاز است. در این جنگ، ضمن این که ما به بازگشتن زمین های اشغال شده آذربایجان به این کشور تاکید داشتیم؛ به حقوق اقلیت ها در این کشور نیز توجه داشتیم. خاتمه سریع تر این جنگ برای ما موضوعیت داشت، چون ادامه این درگیری می توانست مسائل امنیتی در حاشیه مرزهای شمال غربی ایران ایجاد کند.

وی افزود: ما از این که روسیه تلاش کرد که این جنگ به سرعت پایان یابد خوشنودیم، اما فکر می کنیم همچنان آسیب های خفته ای در این منطقه وجود دارد. از جمله باید از حضور تکفیری ها در این منطقه جلوگیری شود و نقش مخرب رژیم صهیونیستی در منطقه مورد توجه قرار بگیرد.

رئیس مجلس شورای اسلامی بیان داشت: همچنین از جمله موضوعاتی که اکنون می تواند بین ایران و روسیه مورد توجه قرار بگیرد، فرصت شکل دادن همکاری های کشورهای مرتبط با قفقاز در منطقه است.  فکر می‌کنم که ظرفیت های بزرگی در روابط ایران و روسیه وجود دارد که می تواند در موضوعات مختلف فعال شود.

وی بیان داشت: یکی از این موضوعات مکانیزم جدید برای شتابدهی به مناسبات اقتصادی است. این موضوعی است که باید در سطوح اول دو کشور مورد توافق قرار بگیرد. یکی دیگر از موضوعات می تواند ایجاد هاب مالی تجاری میان ایران و روسیه باشد که به توسعه مناسبات اقتصادی دو کشور کمک کند و تبادلات مالی و بانکی و تهاتر بین کالاها از مسیر این هاب انجام شود و نیاز تجار روسی و ایرانی را به صورت توامان تامین کند. 

در پایان این نشست رئیس مجلس به پرسش های برخی اساتید و دانشجویان این آکادمی پاسخ داد که گزارش آن متعاقبا منتشر خواهد شد.