به گزارش می متالز، گندله یکی از مهمترین محصولات زنجیره سنگ آهن برای تولید فولاد محسوب میشود. از این رو کشور ما نیز بهدلیل تولید بالای فولاد، یکی از بزرگترین مصرفکنندگان گندله سنگ آهن در دنیا است. در سالهای گذشته بهدلیل اینکه تولیدکنندگان سنگ آهن و فولاد همگی به دولت تعلق داشتند، بنابراین قیمتگذاری همه محصولات زنجیره تأمین فولاد برعهده دولت بود و در نتیجه در هر سال دولت فرمول قیمتگذاری را اعلام میکرد. بهطور مثال قیمت گندله حدود 23 درصد قیمت شمش فولاد خوزستان در بورس کالا کلید میخورد. در حالی که قیمت جهانی و قیمت واردات این محصول، بهگونه دیگری تعیین میشد.
با این حال، پس از خصوصیسازی و واگذاری شرکتهای زنجیره سنگ آهن و فولاد در بورس، زمزمههایی مبنی بر لزوم برچیده شدن قیمتگذاری دولتی نیز شنیده میشد. نکته قابل توجه دیگر در مورد زنجیره فولاد کشور این است که تولیدکنندگان گندله و مصرفکنندگان آن شرکتهای محدودی بودند و معمولا هر ساله برای انعقاد قرارداد خرید و فروش بهصورت دوجانبه به چانهزنی و معامله میپرداختند. اما در سالهای اخیر تولیدکنندگان فولاد و سنگ آهن افزایش پیدا کردند تا جایی که حتی برخی کاملا متعلق به بخش خصوصی هستند. درنتیجه خواهان خروج زنجیره سنگ آهن و فولاد از شمول قیمتگذاری دولتی هستند. یکی از مهمترین اقدامات برای این امر نیز ارائه محصولات سنگ آهنی در بورس کالا است.
در این نهاد قیمتها بر اساس عرضه و تقاضای واقعی محصولات کلید میخورند و دولت علیالظاهر در این امر دخالتی نمیکند. نکته مهم دیگر در مورد زنجیره سنگ آهن این است که تولیدکنندگان گندله معمولا در هر سال چندین میلیون تن از آن را تولید میکنند و در مقابل خریداران آن نیز به یکباره چندین میلیون تن از آن را میخرند. بنابراین عرضه گندله سنگ آهن اغلب توسط تولیدکنندگان خصوصی و نیز در مقیاس کوچک انجام میشود. ضمن اینکه یکی از مهمترین ملاحظات عرضه محصولات سنگ آهنی در بورس، فاصله مسافت محل تولیدکننده و خریدار برای تحویل کالا است. بهطور مثال فروش کنسانتره سنگ آهن در مقیاس کم (بهطور مثال کمتر از 200 هزار تن) با سیستم حملونقل کنونی تنها تا 200 کیلومتر توجیه اقتصادی دارد و بیش از آن، مقرون بهصرفه نیست.
نمودار 1 حکایت از آن دارد که طی 4 ماه ابتدای سال 1397، تنها 30 هزار تن گندله سنگ آهن در بورس کالای ایران عرضه شد که در مقابل آن 39 هزار تن تقاضا وجود داشت. اما در نهایت 15 هزار تن از این محصول مورد معامله قرار گرفت و به فروش رفت. ذوب فولاد اردکان گندله را به میزان 20 هزار تن عرضه کرد که با 9 هزار تن تقاضا مواجه شد و توانست 5 هزار تن از آن را به فروش برساند. فولاد سیرجان ایرانیان نیز این محصول را 10 هزار تن عرضه کرد که تقاضای 30 هزار تنی داشت و همه آن را به فروش رساند.