پروژه چند هزار میلیارد تومانی ریلی به 10 سرویس بین تهران و شیراز خلاصه شد/ در ایران به حمل و نقل کمتر توجه می‌شود

به گزارش می متالز، عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در مراسم دومین سالگرد تاسیس معاونت حمل و نقل که در وزارت راه و شهرسازی برگزار شد، ضمن ابراز خوشوقتی از حضور در جمع همکاران عزیز و دوستان حمل و نقل گفت: دکارت گفت من می‌اندیشم، پس هستم. بنابراین خوب است که در غالب این سالروز در مورد آنچه عمل کرده‌ایم صحبت کنیم.

آخوندی با اشاره به اهمیت پرداختن به مساله حمل و نقل در کشور گفت: بحث حمل و نقل، بسیار جالب و پیچیده است و متاسفانه در ایران به آن کمتر توجه داشتیم. این مساله تنها مربوط به وزارتخانه نیست، بلکه در کل ایران کمتر به مساله حمل و نقل توجه شده است.

وی ادامه داد: حمل و نقل یک شبکه و یک جریان در این شبکه است. وقتی قرار باشد در غالب یک تئوری، بحث آکادمیک حمل و نقل مطرح شود، باید گفت که حمل و نقل جریان کالا و مسافر در درون یک شبکه است و بنابراین شبکه و حرکت مفهوم حمل و نقل را شکل می‌دهد.

آخوندی با اشاره به شکل‌گیری مفهوم شبکه در حمل‌ونقل از آغاز پیدایش این مفهوم گفت: جاده ابریشم چه بوده؟ یک شبکه تجاری بین مردم جهان بوده است. آدم‌ها و کالاهایی که در این شبکه با هم تجارت و ارتباط برقرار می‌کردند.

وی افزود: لجستیک نیز چیزی جز شبکه و حرکت نیست. نکته بسیار مهمی که کمتر در بحث لجستیک یا حمل و نقل به آن توجه شده، تحولاتی است که در ماهیت و ابعاد شبکه و حامل‌های حرکت در این شبکه رخ داده است. 

تحول مفهوم حمل‌ونقل با پیشرفت فناوری

وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه تغییر در ماهیت حمل‌ونقل و ارتباطات، سبب به وجود آمدن دوره‌های مختلف تاریخی شده است، گفت: ادوار مختلف بر چه اساسی از هم تفکیک می‌شود؟ آیا قبل از به وجود آوردن موتور می‌شد در جهان کالای فساد پذیر را جابجا کرد؟ پیش از موتور، امکان پذیر نبود که گوجه فرنگی یا  میوه را به هزار کیلومتر دورتر رساند. بنابراین قبل از دنیای مدرن کالای اساسی در حمل و نقل ادویه یا اشیای گران‌بها مانند دیبا، سکه و ... بوده است. 

وی ادامه داد: وقتی موتور به وجود می‌آید، مفهوم حمل و نقل متحول می‌شود. موتور تنها یک موتور نیست که توسط یک مهندس تولید شده باشد، موتور مفهوم شبکه و حرکت را در جهان عوض می‌کند. لذا شبکه‌ای که بعد از موتور در جهان ایجاد می‌شود، توسعه حمل و نقل را موجب می‌شود. آنچه می‌تواند استعمار انگلستان را شکل دهد، همان موتور است. انگلستان با استفاده از موتور شبکه‌ای را در جهان شکل می‌دهد و کالاهایی را به حرکت در می‌آورد که با جهان پیشامدرن قابل مقایسه نیست. 

آخوندی با اشاره به تاثیر تحول در وسایل حمل و نقل در شبکه‌سازی گفت: دنیای مدرن وسایل محرکه‌ای دارد که وسایل پیشامدرن مانند شتر و حیوان نیست. بلکه کشتی بخار و وسایل مختلف است. بنابراین خیلی مهم است که فهمی از مفهوم شبکه  و جریان و حرکت درون شبکه داشته باشیم.

این عضو کابینه دوازدهم به پیدایش مفهوم ICT نیز اشاره کرد و گفت: خیلی‌ها بعد از دنیای مدرن می‌گویند که ICT یا فناوری ارتباطات و اطلاعات مانند ماشین بخار، یک انقلاب بود. چرا این مساله انقلاب بود؟ به این علت که مفهوم شبکه را وارد یک دنیای جدید کرد. شبکه فعلی قابل مقایسه با بیست سال پیش نیست.

وی ادامه داد: اکنون ایام سالگرد آغاز جنگ تحمیلی است. در آن دوران هنگامی که می‌خواستیم در جهاد ستاد پشتیبانی جنگ تشکیل دهیم، نه فاکس و نه راه ارتباطی دیگر نداشتیم. ناچار بودیم از تلفن گرام استفاده کنیم.  آن نحوه انتقال پیام یک شبکه در ابعاد خود را داشت. اکنون در یک کانال تلگرام پیام بعد از دو ساعت توسط ده هزار نفر دیده می‌شود. مفهوم شبکه عوض شده است.

جهانی‌شدن و شبکه‌سازی

وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اهمیت پرداختن به بحث شبکه‌سازی در حمل‌ونقل گفت: از نظر من پیچیده‌ترین بخش حمل و نقل فهم مفهوم شبکه است. این شبکه است که در حمل و نقل جریان مسافر، کالا، اندیشه، نشان‌های مختلف و پول را ممکن می‌کند. 

وی ادامه داد: وقتی که مفهوم حمل و نقل به اجرای پروژه تقلیل داده می‌شود، یعنی درکی از شبکه وجود ندارد. باید مشخص شود که این شبکه با چهارپا، ماشین بخار یا آی سی تی کار می‌کند.

آخوندی سپس به مفهوم جهانی شدن پرداخت و گفت: تعریفی که به شکل علمی از جهانی شدن ارائه می‌شود، این است که جهانی شدن به مفهوم شکل گیری شبکه‌هایی بزرگتر از شبکه‌های ملی است. به عنوان مثال انجمن بتن شبکه‌ای است که در آن راجع به اطلاعات بتن تبادل اطلاعات می‌شود. این شبکه از استرالیا تا آمریکای شمالی و از سنگاپور تا ایران گسترده است. این یک شبکه ملی نیست، فراملی است. همین بحث درباره شبکه‌های بانکی، تجاری، علمی، فرهنگی، خبرنگاری و ... وجود دارد.

وی افزود: تفاوت دوران جهانی شدن و پیش از آن این است که این شبکه‌ها از منظر وسعت فراگیری در چهارچوب دولت-ملت نمی‌گنجند و سراسری هستند. شدت جریان نیز در این شبکه‌ها قابل مقایسه با دوران قبل نیست. پیوند این شبکه‌ها با یکدیگر بسیار محکم‌تر از شبکه‌های قبلی است. پیشتر دو نفر تاجر یک شبکه داشتند و با مرگ یکی از آن‌ها شبکه قطع می‌شد. اما اکنون شبکه‌ها انسجام ارتباطی فوق‌العاده قوی‌تری دارند.

این عضو کابینه تدبیر و امید به بررسی رابطه جهانی‌شدن و حمل و نقل پرداخت و گفت:  مفهوم شبکه و حرکت که جهانی‌شدن با آن تعریف می‌شود، شکل گیری شبکه‌های فراملی و جریان انسان، کالا، نماد و اندیشه درون این شبکه‌ها با سرعت و دامنه شمول، وسعت و شدت بیشتر است. حمل و نقل یعنی ما در سطح ملی متوجه شویم ایران کجای جهان ایستاده، چگونه قرار است با جهان شبکه‌سازی کند، چگونه می‌خواهد از این شبکه‌ها حداکثر استفاده را کند، چگونه باید در این شبکه آسان‌ترین و بهترین روش تبادل انسان، کالا، پول، فناوری و .. را انتخاب کند.

معاونت حمل‌ونقل، ابزار شبکه سازی

وزیر راه و شهرسازی سپس به نقش معاونت حمل و نقل در کشور پرداخت و گفت: کسی که معاون حمل و نقل است، نمی‌تواند نسبت به پیرامون خود بی‌توجه باشد و باید جهان را بشناسد.

وی ادامه داد: شبکه‌ها لایه‌های مختلف دارند که شامل لایه‌های محلی، استانی، ملی، منطقه‌ای و ... می‌شود. مفهوم ایران‌شهر شبکه‌ای است که می‌تواند بین کشورهایی با سابقه تمدنی ایران تشکیل شود و حتی از منظر شدت و وسعت جریان متفاوت با سطح قاره و جهان باشد. بنابراین شبکه‌ها لابه لایه هستند.

آخوندی به نقش معاونت حمل‌ونقل در شبکه‌سازی اشاره کرد و گفت: بنابراین خیلی مهم است که معاونت حمل و نقل از مفهوم شبکه اطلاع داشته باشد و دریافت درستی از این مفهوم و جریان آن داشته باشد. اگر بخواهیم در استان شبکه داشته باشیم، باید ببینیم شهرها چگونه با هم و با روستاهای اطراف تشکیل شبکه می‌دهند. در این شبکه چه چیزی باید عبور کند؟ وسایل حمل و نقل چه است؟ کدام ترکیب از حمل و نقل می‌تواند کارآمدترین، ایمن‌ترین، سریع‌ترین و دقیق‌ترین باشد؟ آیا حمل و نقل باید ترکیبی و یا تک بعدی باشد؟ باراندازها کجا هستند؟ 

وی ادامه داد: همه اینها از خلق شبکه آغاز می‌شود. نقد به پروژه محوری همین است. وقتی به پروژه نگاه می‌کنید، شبکه را حذف و خود را از تمام امتیازات آن و بهره‌وری و کارایی محروم می‌کنید. لذا بدون شبکه شهر جدید، شهر صنعتی، جاده، حمل و نقل ریلی ایجاد می‌کنیم اما می‌بینیم که هیچکدام از اینها با یکدیگر عمل نمی‌کند.

نقش مخرب پروژه‌محوری در حمل‌ونقل

وزیر راه و شهرسازی با انتقاد به نگاه پروژه‌محوری در حمل و نقل پرداخت و با ذکر مثال قطار اصفهان-شیراز گفت: قطار اصفهان-شیراز اجرا می‌شود، اما ایستگاه قطار در ۱۳ کیلومتری شهر قرار می‌گیرد. این شبکه ناقص است. این شبکه به مرکز حمل‌ونقل انسان متصل نیست. پروژه با چند هزار میلیارد تومان هزینه اجرا شده است، اما کارایی آن به هفته‌ای ۱۰ سرویس بین تهران و شیراز خلاصه می‌شود. مشخص است که برای هفته‌ای ۱۰ سرویس نباید چند ده هزار میلیارد تومان هزینه کرد! 

وی ادامه داد: آن کسی که پروژه را اجرا می‌کرده، به دو نقطه اصفهان و شیراز توجه کرده اما نمی‌دانسته این مسیر چگونه باید به شبکه متصل شود و چگونه شبکه برون شهری و درون شهری باید با یکدیگر عمل کنند. چگونه باید کالا و آدم در این شبکه جریان پیدا کند. در مورد مترو، هوا و دریا نیز همین بحث صادق است.

آخوندی با اشاره به نقش معاونت حمل‌ونقل در تغییر مفهوم حمل‌ونقل در کشور گفت: از نظر من شکل‌گیری معاونت حمل‌ونقل به این منظور است که عینک دیگری بزنیم و استحاله‌ای نسبت به مفهوم وزارتخانه در ذهن ما ایجاد شود. این وزارتخانه می‌خواهد در کشور لایه‌های مختلف شبکه ایجاد کرده و ایران را به شبکه جهانی متصل کند. 

وی ادامه داد: کریدر شمال-جنوب، و شرق-غرب، تنها با شبکه معنی دارد. لجستیک از نظر من غیر از شبکه و حرکت چیز دیگری نیست. 

آخوندی در انتها گفت: امیدوارم وزارتخانه بتواند با ایجاد معاونت حمل و نقل، ارزش افزوده مغز افزاری داشته باشد که بتواند هزاران میلیارد سخت‌افزار ایجاد شده در کشور، بهره‌وری و کارایی بیشتر داشته باشد.