اجرای پایلوت تهیه نسل جدید نقشه یکپارچه "لوت"

به گزارش می‌متالز، دکتر حمید نظری طرح ایده "­تهیه نقشه­‌های موضوعی با بهره­‌گیری از داده‌­های ماهواره‌­ای" را مربوط به دو دهه قبل دانست و افزود: نقشه‌های زمین‌شناسی از ضعف ناشی از زمان مطالعات و دانش و تخصص تهیه‌کنندگان رنج می‌برد؛ مشکلی که الزاماً خطا و کاستی تهیه‌کنندگان نقشه به‌شمار نمی‌رود. یکی از آشکارترین عوامل خطای سیستماتیک در تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی از آنجا ریشه می‌گیرد که پوشش سراسری نقشه‌های زمین‌شناسی برای کشوری با گستردگی ایران با مساحت یک میلیون و ۶۴۸ هزار کیلومتر مربع در گذر نسل‌ها و در وابستگی به توان کارشناسی تهیه‌کنندگانی با توانایی علمی و تجربی گوناگون، دور از انتظار نیست اگر نقشه‌های تهیه شده درگذشته با نقشه‌های تهیه شده فعلی بسیار متفاوت باشد.

وی ادامه داد: با توجه به قابلیت‌های روش، بنا به درخواست پژوهشکده علوم‌زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور منطقه‌ای را به عنوان پایلوت در اختیار این پژوهشکده قرار داد و در نهایت ۱۱ برگ نقشه زمین‌شناسی نسل دو در مقیاس یکصدهزارم در گستره جغرافیایی "لوت باختری" در منطقه‌ای بالغ بر ۳۰ هزار کیلومتر مربع در سال ۹۹ با وجود تمامی محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری بیماری کرونا تهیه شد.

معاون پژوهشی پژوهشکده علوم‌زمین، اقتصادی بودن، سرعت بسیار بالا در تهیه و همچنین دقت و یکپارچگی داده‌ها را به عنوان ویژگی‌های این نقشه‌ها یاد کرد و گفت: در روش سنتی برای تهیه نقشه زمین‌شناسی یکصدهزارم در گستره‌ای چنین پهناور با تمام امکانات موجود و رایج سازمان یا بایستی دست کم ۱۰ تا ۱۲ اکیپ زمین‌شناسی را برای مدت ۲ تا ۳ سال با چندین هزار نفر روز مطالعات صحرایی و هزینه آزمایشگاهی بهره می‌بردیم و یا اینکه از خدمات یک الی دو اکیپ زمین‌شناسی برای ۱۲ تا ۱۵ سال بهره‌مند می‌بردیم.

وی افزود: این در حالی است که پروژه لوت باختری در قالب یک اکیپ کوچک مطالعاتی مشترک از پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور و دانشگاه تربیت مدرس با کمتر از ۱۰۰ نفر روز کارشناس در سال ۹۹ موفق به برداشت و نهایی کردن ۱۱ برگ نقشه یکصدهزار یکپارچه در ۳۰ هزار کیلومتر مربع شد.

نظری، با اشاره به این‌که نقشه زمین‌شناسی یکپارچه لوت باختری دارای یک راهنمای واحد است، افزود: در صورتی که آموزش برای تهیه این نوع نقشه‌ها نهادینه شود و بستر مناسب در انتقال دانش و فناوری و تربیت گروه‌های پژوهش- عملیات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور فراهم شود، پوشش سراسری کشور در چارچوب نقشه یکپارچه زمین‌شناسی نسل دوم در بازه زمانی ۵ ساله ادعای گزافی نیست.

معاون پژوهشی پژوهشکده علوم‌زمین با تاکید بر اینکه ورودی‌ها و اطلاعات دریافت شده کاملا منعطف و همسو با تصاویر ماهواره‌ای بکار گرفته خواهد شد، گفت: به لحاظ استفاده رایگان از تصاویر و داده‌های ماهواره‌ای در دسترس همچون ASTER , LANDSAT و SENTINEL دقت نقشه‌ها مطابق با دقت نقشه‌هایی در مقیاس یک‌پنجاه‌هزارم است، اگرچه این سیستم توانایی تولید و پردازش داده‌ها و نقشه‌های زمین‌شناسی با دقت بالاتر را با بارگذاری تصاویر ماهواره‌ای دقیق‌تر همچون SPOT دارا است.

به گفته وی در این پروژه عملیاتی، با هدف تهیه پروتکل و شیوه‌نامه نوین بر تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی موضوعی، ترکیبی از سیستم‌های Machin Learning به کار گرفته شد که نه تنها برآورنده نیاز پردازشی در تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی است که در بخش اکتشافات سیستماتیک منابع معدنی و یا تولید نقشه‌های موضوعی زمین‌شناسی مهندسی نیز به‌سادگی قابل کاربری و توسعه است.

معاون پژوهشی پژوهشکده علوم‌زمین سازمان زمین‌شناسی تصریح کرد: به پیشنهاد اینجانب و موافقت دکتر جعفر عمرانی به عنوان معاونت زمین‌شناسی خوشبختانه پیشنهاد تهیه نقشه نسل دوم در شورای راهبری سازمان مورد تصویب قرار گرفت و به صورت تئوری در دستور کار برنامه هفتم توسعه سازمان نیز قرار گرفت که برای عملیاتی شدن در گرو توجه به آموزش و چگونگی انتقال دانش و تکنولوژی به مجموعه کارشناسی سازمان است.

وی افزود: وقتی صحبت از فضای GEE می‌کنیم، ممکن است افرادی مایل نباشند اطلاعات معدنی و زمین‌شناسی کشور بر روی یک بستر پردازنده جهانی بارگزاری شود که بر همین اساس طی مذاکره با دیگر کشور‌های خارجی از جمله چین به این نتیجه رسیدیم که خریداری یک پردازنده ۴۰۰ هسته‌ای در سازمان باصرفه‌تر از اجاره بهای سالیانه آن از یکی از شرکت‌های تامین‌کننده فضای پردازش ابری در محیط مجازی خواهد بود.

نظری، بهره‌گیری از سامانه پهپادی پیشرفته eBee x را به عنوان طرح دیگری برای برداشت‌‎های دقیق زمین‌شناسی یاد کرد و گفت: بهره‌گیری از چنین سامانه‌ای برای پهنه‌های دور از دسترس و یا ساحلی که نیاز به برداشت دقیق و تولید اطلاعات مکانی دارند، در دو ترکیب هیبریدی و برقی کاربردی است و در کشور قابل بومی‌سازی شدن است و همزمان با تولید نقشه‌های نسل دوم افزون بر راه‌اندازی و اجرای پایلوت سامانه پردازش موازی ملی، سامانه پهپادی نیز قادر به فعالیت و عملیاتی شدن خواهد بود.

این استاد دانشگاه با تاکید بر این‌که استفاده و به کارگیری نقشه‌های نسل دوم و یکپارچه پیش نیاز ضروری تولید نقشه‌های سه بعدی در کشور است، گفت: این امر به عنوان یکی از چالش‌های پیش‌روی بسیاری از سازمان‌های زمین‌شناسی پیشرفته در دنیا است و بایستی توجه داشت تهیه نقشه‌های سه‌بعدی فقط بر اساس اطلاعات حفاری نیست، بلکه بر اساس اطلاعات لرزه‌ای است و پیش شرط نخست آن تولید نقشه یکپارچه، همسان و دینامیک سطحی است.

منبع: ایسنا