ظهور ارز‌های دیجیتال دولتی

به گزارش می‌متالز، امروزه پی‌پل (PayPal) بالغ بر ۳۹۲میلیون کاربر دارد که به معنای آن است که آمریکا به محاصره غول‌های پرداخت دیجیتال چینی درآمده است. با این حال اکونومیست در سرمقاله این هفته خود توضیح داده که کوچک‌ترین اختلال در مرز بین فناوری و امور مالی می‌تواند یک انقلاب ایجاد کند. انقلابی که در آن ارز‌های دیجیتال دولتی خلق می‌شوند که به افراد اجازه می‌دهند به‌طور مستقیم وجوه خود را در یک بانک مرکزی ذخیره کنند و وام‌دهندگان متعارف را دور بزنند.

ارز‌های دیجیتال دولتی تجسم جدیدی از پول هستندکه وعده داده شده با اتکا به آن امور مالی بهتر کار کنند و قدرت را نیز از افراد به دولت‌ها منتقل کنند تا ژئوپلیتیک و نحوه تخصیص سرمایه دستخوش تحول شوند؛ این ارز دیجیتال به آینده خوش‌بین است. حدود یک دهه پیش، بعد از ورشکستگی بانک لمن برادرز که بزرگ‌ترین ورشکستگی در تاریخ ایالات‌متحده بود، رئیس سابق فدرال رزرو، پل ولگر، گفت که آخرین نوآوری مفید برای بانکداری، دستگاه‌های خودپرداز است. از آن بحران تاکنون، این صنعت میدان بازی را ترک نکرد و خود را توسعه داد. بانک‌ها سیستم‌های خود را مدرن کردند و کارآفرینان آزمایشگاهی برای «غیرمتمرکز‌سازی امور مالی» ساختند که بیت‌کوین مشهورترین آن است و شورشی است علیه پایگاه‌های اطلاعاتی و مجرا‌هایی که با امور مالی سنتی در تعامل بودند. با این حال شرکت‌هایی که پلت‌فرم‌های مالی را ارائه می‌کنند بیش از ۳میلیارد مشتری دارند که از کیف پول الکترونیکی و برنامه‌های پرداخت استفاده می‌کنند. در کنار پی‌پل، برنامه‌هایی، چون Ant Group و Mercado Pago وجود دارند که توسط شرکت‌های پیشروی سیلیکون‌ولی همچون فیس‌بوک راه‌اندازی شدند.

ارز‌های دیجیتال دولتی یا بانک مرکزی، گام بعدی است که با یک چرخش نیز روبه‌روست، زیرا آن‌ها قدرت را به جای آنکه به‌صورت شبکه‌ای توزیع کنند یا به دست انحصار‌های خصوصی بدهند، در دولت متمرکز می‌کنند. ایده پشت این کار ساده است، به جای داشتن حساب کاربری در یک بانک خرد، با استفاده از برنامه‌های رابط کاربری همچون Alipay و Venmo حساب‌ها مستقیما با بانک مرکزی کار می‌کنند. در این ایده به جای نوشتن چک یا پرداخت آنلاین با کارت، می‌توان از درگاه‌های ارزان قیمت بانک‌های مرکزی استفاده کرد. در نتیجه پول شما به جای آنکه در اختیار یک بانک قابل سقوط باشد، از سوی دولت تضمین خواهد شد. آیا می‌خواهید یک پیتزا بخرید یا به خواهر یا برادر ورشکسته خود کمک کنید، نیازی به تماس با مرکز پرداخت مسترکارت نخواهد بود، بانک انگلستان و بانک فدرال در خدمت شماست.

این دگرگونی در بانک‌های مرکزی گرچه دور از ذهن به نظر می‌رسد، اما در حال وقوع است. بیش از ۵۰مقام پولی که نماینده حجم عظیمی از تولید ناخالص در جهان هستند در تلاشند تا ارز‌های دیجیتال را اجرایی کنند. باهاماس، پول دیجیتال خود را خلق کرده و چین پول الکترونیک خود با نام e-yuan را به بیش از ۵۰۰هزار تن ارائه کرده است. اتحادیه اروپا بر آن است تا یوروی مجازی خود را تا سال ۲۰۲۵ اجرایی کند. انگلستان گروه ویژه‌ای را مامور این کار کرده و آمریکا که هژمونی مالی جهان است در حال ساخت دلار الکترونیک e-dollar است.

ترس از دست دادن کنترل، یکی از انگیزه‌های دولت‌ها و بانک‌های مرکزی برای این دست تلاش‌هاست. امروزه بانک‌های مرکزی برای تقویت سیاست‌های پولی، سیستم‌های بانکی را تحت کنترل در می‌آورند. اگر پرداخت‌ها، سپرده‌ها و وام‌ها از بانک‌ها به قلمرو حوزه‌های دیجیتال که به‌صورت خصوصی اداره می‌شوند، منتقل شوند، بانک‌های مرکزی برای مدیریت چرخه اقتصاد و تزریق پول به سیستم، دچار بحران می‌شوند و شبکه‌های خصوصی بدون ناظر می‌توانند به فرصتی برای کلاهبرداری و تجاوز به حریم خصوصی بدل شوند.

انگیزه دیگر، وعده ایجاد یک سیستم مالی بهتر است. در حالت ایده آل، پول یک ذخیره ارزشی قابل اعتماد، یک حساب پایدار و یک روش کارآمد برای پرداخت را فراهم می‌کند. امروزه پول نشانه‌های مختلطی دارد. سپرده‌های بیمه نشده در صورت ورشکستگی بانک، آسیب می‌بینند، بیت کوین هنوز به‌صورت گسترده مورد قبول واقع نشده و کارت‌های اعتباری گران هستند. در این میان ارز‌های الکترونیک دولتی امتیاز بالایی دارند چراکه از سوی دولت تضمین و از مراکز پرداخت مرکزی و ارزان تامین می‌شوند.

در نتیجه ارز‌های دیجیتال دولتی قادرند که هزینه‌های عملیاتی در صنعت مالی جهان که بالغ بر ۳۵۰ دلار در سال برای هر نفر روی کره زمین است را کاهش دهند. همچنین این ارز‌ها می‌توانند منابع مالی را برای ۷/ ۱میلیارد نفری که در جهان حساب بانکی ندارند، فراهم کنند. این ارز‌ها همچنین می‌توانند دست دولت را برای پرداخت هزینه‌های فوری به شهروندان و کاهش نرخ بهره به زیر صفر، باز کنند. از سوی دیگر برای کاربران عادی نیز روش‌های پرداخت رایگان، امن، فوری و جهانی جذاب است. این جذابیت، اما می‌تواند با خود خطراتی نیز به همراه داشته باشد. ارز‌های دیجیتال دولتی اگر بدون محدودیت باشند، می‌توانند به سرعت به نیرویی مسلط در امور مالی بدل شوند به‌ویژه اگر تاثیرات این شبکه به قدری باشد که مردم نتوانند از آن خارج شوند. این ارز‌ها می‌توانند بانک‌ها را بی‌ثبات کنند چراکه اگر بیشتر مردم و شرکت‌ها، پول نقد خود را در بانک‌های مرکزی ذخیره کنند، وام‌دهندگان ناگزیر می‌شوند که برای بازپرداخت وام‌های خود، منابع مالی دیگری پیدا کنند. اگر صندوق بانک‌های خرد خالی شود، بازیگر دیگری باید وارد شود تا با پرداخت وام، سوخت اولیه برای ایجاد مشاغل را تامین کند. این مساله باعث می‌شود که بوروکرات‌ها بر تخصیص اعتبار تاثیرگذار باشند. در میانه این بحران، یک موج دیجیتال از پس‌اندازکنندگان در بانک مرکزی سبب رونق فعالیت بانکی می‌شود. ارز‌های دیجیتال دولتی همچنین می‌توانند ابزاری برای کنترل شهروندان از سوی دولت باشند و جریمه‌های فوری و الکترونیک برای رفتار‌های بد در نظر گیرند. این ارز‌ها می‌توانند ژئوپلیتیک را تغییر دهند و با فراهم آوردن مجرای پرداخت و ارائه گزینه‌های جایگزین برای دلار بر ذخایر ارزی جهان و نفوذ آمریکا اثر گذارند. سلطنت دلار بر شانه‌های بازار‌های باز سرمایه و حقوق مالکیت آمریکاست که چین توان رقابت با آن را ندارد. از سوی دیگر این ارز بر سیستم‌های پرداخت قدیمی و فاکتور‌های حسابرسی متکی است که پاشنه آشیل آن است و می‌تواند سبب ساز اختلال شود. کشور‌های کوچک می‌ترسند که مردم به جای استفاده از پول محلی به ارز‌های دیجیتال خارجی روی آورند و کشور را دچار آشوب کنند. طیف وسیعی از فرصت‌ها و خطرات، بی‌شک دلهره آور است. پرواضح پیداست که دولتمردان چینی که برای کنترل کردن، بیش از هر چیز دیگری ارزش قائل هستند در تلاش خواهند بود که یوآن الکترونیک (e-yuan) را محدود و قوانین سخت‌گیرانه‌ای را برای پلت‌فرم‌های خصوصی، چون Ant تنظیم کنند. جوامع باز نیز باید با احتیاط پیش بروند و به‌طور مثال حساب‌های ارز دیجیتال را محدود کنند. دولت‌ها و بنگاه‌های مالی باید خود را برای تغییرات بلندمدت در خصوص چگونگی کارکرد پول همچون زمانی که برای تغییر از سکه‌های فلزی به کارت‌های اعتباری گام برداشتند، آماده کنند. این به معنای تقویت قوانین حریم خصوصی، اصلاحات در خصوص چگونگی اداره بانک‌های مرکزی و همچنین آماده‌سازی بانکداری خرد برای نقش آفرینی است. ارز‌های دیجیتال دولتی، آزمایش بزرگ بعدی در امور مالی است و وعده می‌دهند که اهمیت آنان فراتر از دستگاه‌های خودپرداز شود.

منبع: دنیای اقتصاد