پالس‏‌های مثبت جهانی به صنعت سرب و روی

‌می‌متالز - گزارش حاضر به بررسی صنعت تولید دو فلز روی و سرب می‌پردازد. به دلیل محدودیت فضا گزارش در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول به میزان ذخایر، استخراج، تولید و مصرف روی در ایران و جهان و همین‌طور عوامل تاثیرگذار بر تعیین قیمت این دو فلز پرکاربرد نگاهی انداخته است. در بخش دوم هم شرکت‌های تولیدکننده این دو محصول در بازار سرمایه ایران از منظر سوددهی مورد مقایسه قرار گرفته‌اند.

به گزارش می‌متالز، روی، فلزی به رنگ سفید متمایل به آبی است که بر اثر واکنش با رطوبت هوا تیره‌رنگ می‌شود و در حین احتراق رنگ سبز براقی تولید می‌کند. این فلز بعد از آهن، آلومینیوم و مس چهارمین فلز مورد استفاده در دنیا است. آلیاژ‌هایی که عنصر روی در آن‌ها قرار می‌گیرد، از قرن‌ها پیش مورد استفاده بوده‌اند. کالا‌های برنجی که به ۱۰۰۰ تا۱۴۰۰ سال پیش بازمی‌گردند در فلسطین پیدا شده‌اند و اشیای زینکی با ۸۷ درصد روی در ترانسیلوانیای ماقبل تاریخ یافت شده‌اند. استخراج و تصفیه روی ناخالص هزار سال پیش از میلاد مسیح در هند و چین صورت می‌گرفت. روی با اکسیژن و دیگر غیرفلزات ترکیب می‌شود و با اسید رقیق واکنش نشان می‌دهد. این فلز مانند فلزات دیگر به‌آرامی واکنش نشان می‌دهد. حدود ۵۵ درصد از موارد استفاده روی در آلیاژ‌های مختلف از جمله برنج و فولاد گالوانیزه و آبکاری الکتریکی فولاد است. روی برای آبکاری الکتریکی فلز‌ها استفاده می‌شود تا از زنگ‌زدگی آن‌ها جلوگیری کند. همچنین این فلز به‌طور گسترده در صنعت خودروسازی و ریخته‌گری تحت فشار (دایکست) استفاده می‌شود. روی لوله‌ای به عنوان قسمتی از محتوی باتری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این فلز در تولید ظروف، صنایع نظامی، خودروسازی، کشتی‌سازی و باتری‌سازی استفاده می‌شود. برنج به خاطر استحکام و مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی کاربرد‌های وسیعی دارد. از آنجا که آلیاژ برنج در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی مقاومت بالایی دارد، می‌توان از آن در بسیاری از صنایع استفاده کرد.

روش تولید

محصول استخراج‌شده از معادن کانسنگ روی، پس از یک‌سری عملیات خردایش و پرعیارسازی، به‌ویژه روش فلوتاسیون تبدیل به کنسانتره روی می‌شود. استخراج روی از کنسانتره آن به دو روش پیرومتالورژی و هیدرومتالورژی صورت می‌گیرد. روش هیدرومتالورژی روی به طریقه تانک کیچینگ طی مراحل زیر صورت می‌پذیرد. برای آماده‌سازی کنسانتره روی، در این بخش از عملیات، کنسانتره روی به شکلی درآورده می‌شود که به‌راحتی در حلال مناسب (اسیدسولفوریک) حل شود. این امر توسط عملیات تسویه و تکلیس صورت می‌پذیرد. در روش پیرومتالوژی نیز استخراج فلز روی با استفاده از کربن در کوره‌های خاصی انجام می‌شود. در نهایت روی کاتدی به دست آمده از این مراحل، وارد مرحله ذوب و شمش‌ریزی می‌شود.

نگاهی به صنعت روی در جهان

کل ذخایر روی موجود در جهان در سال ۲۰۲۰، معادل ۲۵۰ میلیون تن برآورد شده است. در این بین استرالیا ۳۰ درصد، چین ۱۹ درصد و مکزیک ۱۰ درصد از این ذخایر را در اختیار دارد. حجم استخراج فلز روی در سال ۲۰۲۰، بالغ بر ۲/ ۱۲ میلیون تن و حجم تولید و مصرف این فلز به ترتیب ۷/ ۱۳ و ۲/ ۱۳ میلیون تن ثبت شده است. در نمودار «۲» ارقام مربوط به میزان استخراج، تولید و مصرف فلز روی در سال‌های اخیر نشان داده شده است. در دنیا بیشترین سهم از تولید فلز روی متعلق به چین است که حدود یک‌سوم از تولید جهانی را در اختیار دارد و پس از چین، پرو و استرالیا قرار می‌گیرند. در میان شرکت‌های تولیدکننده روی، شرکت

«Korea Zink» با حجم تولیدی بیش از ۲/ ۱ میلیون تن، بزرگ‌ترین تولیدکننده روی است. بزرگ‌ترین مناطق مصرف‌کننده روی در جهان نیز به‌ترتیب چین با سهم ۴۸ درصد، اروپا با سهم ۱۷ درصد و آمریکا با سهم ۶ درصد هستند. ارزش تجارت جهانی در سال ۲۰۱۹ حدود ۱۸ میلیارد دلار بوده است. در نمودار‌های ۳ و ۴ بزرگ‌ترین کشور‌های صادرکننده و واردکننده روی نشان داده شده‌اند.

عوامل موثر بر قیمت روی

عوامل موثر بر قیمت روی را می‌توان به پنج دسته تقسیم کرد: دسته اول، قیمت مواد اولیه و دسته دوم سطح موجودی انبار روی است. چشم‌انداز عرضه و تقاضای جهانی این فلز به‌ترتیب دسته‌های سوم و چهارم و چشم‌انداز اقتصاد جهانی پنجمین دسته از این عوامل هستند. پیش‌بینی توازن عرضه و تقاضای روی در نمودار ۵ نشان داده شده است. در نمودار ۶ یکی از عوامل اثرگذار بر قیمت روی، یعنی میزان رشد اقتصاد جهانی نشان داده شده است. این رشد در سال ۲۰۲۰ به‌واسطه همه‌گیری کرونا پس از مدت‌ها منفی شد و پیش‌بینی می‌شود در انتهای سال ۲۰۲۲ شاهد رشد مثبت ۴ درصدی در اقتصاد جهانی باشیم.

سطح موجودی انبار‌ها یکی دیگر از عوامل اثرگذار بر قیمت روی است. مطابق عوامل فوق، پیش‌بینی قیمت روی، طبق گزارش‌های دو نهاد معتبر (بانک جهانی و انجمن سرب و روی) به‌صورت نمودار ۷ آمده است.

از دیگر عوامل تحریک قیمت می‌توان به پول ارزان بانک‌های مرکزی و بسته اقتصادی حدود ۹/ ۱ تریلیون دلاری، کاهش عرضه و تعطیلی بسیاری از معادن در یک سال اخیر، امید به رشد اقتصادی بعد از کرونا و تداوم رشد تولیدات صنعتی بیشتر و مصرف انرژی و مواد اولیه به همان میزان اشاره کرد. دست‌انداز‌های قیمت نیز مواردی همچون اختلاف بین بهای تمام‌شده و نرخ‌های فروش تولیدکنندگان، حساسیت دولت‌ها و بانک‌های مرکزی نسبت به رشد قیمت‌ها و افت شدید قیمت بعد از دوره‌های رشد است.