وعده هیجان‌زدایی منطقی از دلار/ ارز به «بازار» نزدیک می‌شود؟

به گزارش می متالز، نرخ هر دلار آمریکا در معاملات امروز حدود 12700 تومان در حال معامله است. قیمت هر سکه نیز در سطح 4 میلیون و 150 هزار تومان معامله شد. البته بار دیگر تاکید می‌شود نوسان نرخ‌ها در نقاط مختلف خیابان فردوسی به حدی زیاد است که امکان تامین نیاز ارزی در سطوح پایین‌تر نیز وجود دارد. طی روزهای اخیر اشاره شد که به نظر می‌رسد بازارساز ارزی با یک رویه منطقی در صدد کاهش التهاب است. نخستین گام در حذف التهاب از بازار ارز تلاش برای حذف دلالان با بازی با معامله‌گران است. تا زمانی که شدت نوسانات دلار بالا باشد (چه در مسیر نزولی یا صعودی) نشان از ادامه رفتار هیجانی در این بازار دارد و از این نظر چنین رفتاری از سوی سیاست‌گذار جالب توجه است.

در فضای هیجانی و خلا وجود بازار متمرکز نباید انتظار حرکت قیمت‌ها در مدار منطق را داشت. بر این اساس تلاش برای حذف دلالی مخرب از بازار ارز می‌تواند نقطه مثبتی در رویه سیاست‌گذاری باشد؛ البته این جدال اگر با ابزار خود بازار صورت نگیرد می‌تواند اثر معکوس داشته باشد. اگر بازارساز ارزی چشم‌بسته اقدام به فشار بر نرخ دلار می‌کرد و در تلاش بود تا نرخ دلار را در ادامه سیاست‌های سرکوبی سال‌های گذشته پایین‌ نگه دارد بر شدت نگرانی از آینده دلار افزوده می‌شد.

در شرایط کنونی اما افت پله‌ای و فرسایشی دلار اگر در فصل اوج تقاضا (این موضوع بر اساس الگوی قیمتی سال‌های گذشته در فصل سرما مطرح است) محقق شود می‌توان به بازگشت آرامش به بازار ارز امیدوار بود. بر این اساس نخستین نکته در بازار کاهش شدت نوسانات قیمتی است. اگر بازارساز موفق به سرکوب هیجان شود به تدریج می‌توان در انتظار انعکاس واقعیت‌های اقتصادی در قیمت‌ها بود. در این شرایط است که قدرت عرضه و تقاضا می‌تواند مسیر قیمتی دلار را مشخص کند. البته بارها بر این موضوع تاکید شده است که عدم هماهنگی داخلی در وضعیت سیاسی و اجتماعی می‌تواند بار دیگر هیجان را به بازار بازگرداند.

وعده ارزی جدید بانک مرکزی

شب گذشته رئیس بانک مرکزی در پست اینستاگرامی به راه‌اندازی بازار متشکل ارزی اشاره کرد. این موضوع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در این پست به کشف قیمتی بر اساس مکانیزم حراج اشاره شده است. بر این اساس تحقق این موضوع جز با پذیرفتن نرخی شناور برای بازار امکان‌پذیر نیست. برای درک اثر نبود بازار متشکل ارزی این موضوع کافی است که در شرایط کنونی کانال تلگرامی با چند صد هزار نفر عضو می‌تواند به صورت مصنوعی نرخ دلار را تغییر دهد؛ در فضای ملتهب این رویه می‌تواند بر شدت نوسانات بیافزاید. در نبود بازار متشکل است که هر شخصی در خیابان فردوسی در نقش دلال ارزی ظاهر می‌شود در حالی‌که هیچ اطلاعاتی از دلایل نوسانات نرخ ارزها در برابر یکدیگر ندارد. با این حال با سودای کسب سود بالا در معاملات به این بازار پا گذاشته است حال این‌که عاقبت سود و زیانی این شخص چه می‌شود، جای بحث بسیار دارد.

سالیان درازی است که هیچ‌گونه بازار متشکلی در کشور وجود ندارد و تنها به رویه معاملات بازار فردوسی تهران تکیه می‌شد. در این شرایط برخوردهای امنیتی باعث می‌شود که از تعداد معامله‌گران ارزی کاسته شود و ریسک معامله‌گری نیز در قیمت‌ها لحاظ شود. در این شرایط تعیین نرخ برای اشخاص مختلف کار ساده‌ای است. طی این سال‌ها نرخ دلار نیز به مصنوعی پایین نگه داشته شد تا با تلنگری، فضا برای جولان سفته‌بازان فراهم باشد. این اشخاص گناهی جز کسب سود ندارند و به قطع سیاست‌گذار مقصر اصلی است که فضا را برای جولان آن‌ها و کسب این‌چنین سودی باز نگه داشته است. نگاهی دقیق به تحولات بازار ارز مشخص می‌کند که هر چه بر سر این بازار آمد و التهابی که از این بازار به کل اقتصاد کشور منعکس شد در نتیجه سیاست‌گذاری اشتباه ارزی بود.

به صورت مشخص اقتصاد کشور از نبود بازار در معاملات ارز رنج می‌برد. این مشکل به خصوص با خارج شدن بانک‌ها از مسیر تجارت خارجی با توجه به تحریم‌ها حادتر از گذشته است. این امید وجود دارد که سرانجام برای ارز بازار تشکیل شود. به کارگیری مکانیزم بازار در ارز می‌تواند در فروکش کردن التهاب ارزی بسیار موثر باشد.

البته این امید وجود دارد که سیاست‌گذار ارزی از اشتباهات گذشته درس بگیرد. سیاست‌گذاری‌هایی در کشور وجود داشته‌اند که نوید بهبود وضعیت یک بخش را می‌دانند اما با قوانین خودساخته به حدی این مکانیزم‌ها مختل شده است که نتیجه‌ای معکوس را داده است. در شرایط کنونی نیز اگر بانک مرکزی اجازه رویه آزاد کشف قیمت‌ها را ندهد دقیقا می‌تواند اثری معکوس بر بازار ارز داشته باشد. با این حال امکان برقراری مکانیزم بازار با نظارت بانک مرکزی می‌تواند التهاب دلار را به شدت کاهش دهد. باید اشاره کرد شرایط کنونی بهترین زمان برای بهره بردن از این مکانیزم است. در این خصوص باید به تفاوت قابل توجه نرخ کنونی دلار با پایان سال گذشته اشاره کرد. در اسفند سال گذشته ممکن بود تحت هر مکانیزمی نیز با توجه به سرکوب چندین ساله دلار و جو منفی سیاسی، جهش نرخ را شاهد باشیم. در شرایط کنونی اما وضعیت متفاوت است و بسیاری از کارشناسان عنوان می‌کنند که نرخ دلار بر اساس واقعیت‌های اقتصادی اختلاف حدود 40 درصدی را با نرخ‌های کنونی دلار دارا است. در شرایطی که قیمت‌ها فراتر به نوعی حباب دارند و جو روانی بازار ارز نیز تا حدود زیادی فروکش کرده است مکانیزم بازار به غایت می‌تواند موثر واقع شود و با کاهش منطقی نرخ دلار در ادامه ثبات را به همراه داشته باشد.

در این مسیر البته تغییرات سمت عرضه و تقاضا چه از نظر واقعی و همچنین موج‌های روانی به قطع می‌تواند در روند نرخ دلار موثر باشد.