نقش قرارداد‌های بلندمدت بورس کالا در رونق تولید صنعت پتروشیمی

به گزارش می‌متالز، بورس کالا طی فعالیت خود از ابتدای تأسیس تاکنون، همزمان با تحولات اقتصادی و ایجاد نیاز‌های جدید فعالان اقتصادی و صنایع مختلف اقدام به معرفی ابزار‌ها و راه‌اندازی بازار‌های جدید کرده تا به بخشی از نیاز‌های تولیدکنندگان و مصرف کنندگان پاسخ دهد.

در این راستا، اقداماتی در راستای توسعه ابزار‌های موجود در حوزه بازار‌های کالایی انجام شده تا همزمان با توسعه بازار‌های نقدی، بازار‌های مالی نیز گسترش یابند. ابزار‌های مختلفی که از جمله آن می‌توان به راه اندازی قرارداد‌های بلندمدت در بورس کالای ایران با نام کشف پریمیوم برای کمک به کسب و کار تولیدکنندگان و مصرف کنندگان اشاره کرد تا با استفاده از این ابزار بتوان بازار محصولاتی را که تولیدکننده و خریدار مشخصی دارد به سوی آرامش هدایت کرد.

بر این اساس با آغاز و توسعه معاملات قرارداد‌های کشف پریمیوم به ویژه در رینگ پتروشیمی بورس کالا، هم مجموعه‌های فعال در حوزه پتروشیمی و هم صنایع پایین دست می‌توانند اصلی‌ترین نیاز خود را در بستری شفاف تامین کرده و مشتریان وفادار خود را شناسایی کنند.

این در حالی است که همواره نگرانی‌هایی در خصوص تامین مواد برای مصرف کنندگان وجود دارد، ضمن اینکه تولیدکنندگان همواره در خصوص تناوب تولید و انباشت محصول در انبارهایشان برای محصولات فصلی با نگرانی‌هایی روبه رو هستند، اما عقد قرارداد‌های بلندمدت در بورس کالا این مشکلات را مرتفع کرده و نگرانی‌های آن‌ها را برطرف می‌سازد.

به منظور بررسی مزایای قرارداد کشف پریمیوم در بورس کالا گفت و گویی با حامد نامداری کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه داشته ایم که در ادامه می‌خوانید:

به اعتقاد شما اصلی‌ترین مزیت قرارداد‌های کشف پریمیوم در بورس کالا چیست؟

رونق معاملات کالا‌ها در قالب قرارداد‌های کشف پریمیوم در بورس کالا راهکاری مناسب برای اطمینان فروشنده از فروش محصول در آینده و همچنین امکان برنامه ریزی خریدار این قرارداد‌ها برای تولید آتی است. در واقع به کمک این قرارداد‌ها ضمن پوشش ریسک‌های ناشی از نوسانات قیمتی می‌توان آینده را هم برای خریدار و هم برای فروشنده تضمین کرد؛ بطوریکه در زمان انعقاد این قرارداد، خریدار و فروشنده برای معامله حجم مشخصی از یک کالای استاندارد براساس یک قیمت مبنا به توافق می‌رسند و قیمت نهایی معامله با اعمال قیمت پریمیوم در زمان معامله نهایی تعیین می‌شود. به این ترتیب، خیال خریدار در طول این مدت از تامین مواد اولیه مورد نیاز خود راحت بوده و برای تولید آتی خود اطمینان حاصل می‌کند.

در این میان فروشنده نیز مطمئن است که هر اتفاقی در شرایط و قیمت‌ها رخ دهد، به کمک این نوع قرارداد توانسته فروش خود را تضمین و با کشف پریمیوم در زمان انجام معامله نهایی، قیمت محصول خود را نیز بیمه کند.

آیا این قرارداد می‌تواند به رونق تولید کمک کند؟

قرارداد کشف پریمیوم می‌تواند برای کالا‌های اساسی مختلف در بورس کالای ایران اجرایی شود و برای مثال علاوه بر محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی روی سایر کالا‌های صنعتی و معدنی نیز همان طور که در هفته‌های قبل اجرایی شد، استفاده شود که در صورت فرهنگ سازی مناسب و استقبال شرکت ها، این ابزار مالی می‌تواند به رونق تولید کمک ویژه‌ای کند.

آیا عرضه تولیدات داخلی در قالب قرارداد کشف پریمیوم خللی در روند صادرات شرکت‌ها ایجاد نمی‌کند؟

اتفاقا این قرارداد یک نظم مناسبی در روند فروش داخلی و صادراتی شرکت‌ها ایجاد می‌کند به گونه‌ای که براساس ابلاغیه وزارت صمت، اگر عرضه‌ها در این شیوه خریداری نداشته باشد، معادل همان مقدار سهمیه صادراتی به شرکت‌ها تعلق می‌گیرد و به این ترتیب با شفاف سازی میزان نیاز داخلی، برنامه ریزی مناسبی در جهت صادرات شرکت‌ها نیز ایجاد می‌شود.

لطفا توضیح ساده تری از قرارداد کشف پریمیوم ارائه می‌کنید؟

به زبان ساده می‌توان گفت که معاملات کشف پریمیوم، قراردادی است که در بازار فیزیکی بورس کالا معامله می‌شود و به موجب آن، طرفین متعهد می‌شوند که در زمان مشخصی در آینده (تحویل، حمل یا بارگیری) کالا را بر اساس قیمت نهایی (قیمت مبنا به علاوه مابه التفاوت توافق شده) معامله نمایند.

در این شیوه، خریدار بخشی از ثمن معامله را در زمان توافق به فروشنده پرداخت و تسویه مابقی وجه متعاقباً و براساس شرایطی انجام می‌شود که در زمان عقد قرارداد مشخص می‌گردد. مکانیسم این قرارداد به گونه‌ای است که در ابتدای انجام توافق، طرفین باید قسمتی از ارزش حدودی معامله را نزد اتاق پایاپای به عنوان وجه الضمان تودیع کنند.

در این قرارداد، ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﻣﺒﻠﻎ ﻳﺎ درﺻﺪی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎسبه ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳی ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻳﺎ از ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﻛﺴﺮ میﺷﻮد و قیمت مبنا ﻗﻴﻤﺘی اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در اﻃﻼﻋﻴﻪ ﻋﺮﺿﻪ، ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺑﻮرس اﻋﻼم می‌شود.

نقش بورس کالا در این نوع معامله چگونه است؟

ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻬﺎﻳی زمانی بین طرفین منعقد می‌شود ﻛﻪ در ﻗﺮارداد ﻛﺸﻒ ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﻃﺒﻖ ﺿﻮاﺑﻂ بورس شده اند. اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه در ﻗﺮارداد ﻛﺸﻒ ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳی، ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻮرس ﻣﻴﺎن ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺮارداد ﻛﺸﻒ ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺮارداد ﻧﻘﺪ، نسیه ﻳﺎ ﺳﻠﻒ ﻣﻨﻌﻘﺪ می‌شود.

درباره مزیت‌های این نوع قرارداد توضیح بیشتری می‌توان ارائه داد؟

مزیت اصلی این گونه قرارداد‌ها نسبت به سایر قرارداد‌ها در آن است که در قرارداد کشف پریمیوم خریدار از رسیدن کالا و تامین به موقع اطمینان خاطر دارد. حال آنکه در قراردادی مثل سلف خریدار باید از وضعیت مالی خوبی برخوردار باشد تا جنس موردنظر را پیش خرید کند. حال آنکه ممکن است برخی خریداران، سرمایه موردنیاز را برای تامین مواد اولیه مصرفی خود در اختیار ندارد، اما برای حفظ تولید آتی خود نیازمند تضمین است که این ضمانت به کمک قرارداد کشف پریمیوم امکان پذیر است. ضمن اینکه فروشنده نیز این اطمینان را پیدا می‌کند که کالای تولیدی خود را در تاریخ سررسید می‌فروشد.

گفتنی است، در روز ۲۸ اسفند ماه ۹۶ با تعهد انجام معامله ۱.۵میلیون تن وکیوم باتوم در قالب قرارداد کشف پریمیوم، از ابزار جدید مالی بورس کالای ایران رونمایی شد و سپس قیر، پی وی سی، پلی کربنات و اپوکسی رزین مایع هم در راستای پوشش ریسک تولیدکنندگان و مصرف کنندگان به این ابزار پیوست و اکنون با توجه به مزایای متعدد این ابزار علاوه بر محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی، محصولات صنعتی و معدنی نیز از طریق قرارداد‌های کشف پریمیوم معامله می‌شوند.

برنامه ریزی مطمئن برای تولید

در این خصوص معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران نیز معتقد است که قرارداد‌های کشف پریمیوم برای صنایع بالادست و پایین دست، دستاورد مهمی مانند برنامه‌ریزی برای تولید و اطمینان خاطر از تامین مواد اولیه به همراه خواهد داشت.

سید جواد جهرمی درباره این نوع قرارداد بر این اعتقاد است که یکی از دغدغه‌های صنایع بالادستی و پایین دستی، عرضه محصولاتشان و تامین مواد اولیه به طور مستمر بود که با این قرارداد، صنایع محصولات خود را در قالب قرارداد بلند مدت عرضه می‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود تا برنامه ریزی برای تولید داشته باشند و این قرارداد باعث می‌شود تا صنایعی که مازاد تولید دارند بتوانند برای صادرات کالا نیز برنامه ریزی کنند.

معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالا گفت: در سال‌های گذشته همواره فعالان صنعت خواهان ایجاد قرارداد‌های بلندمدت جهت تامین مواد اولیه بوده اند تا بتوانند از تامین مواد اولیه خود اطمینان حاصل کنند و مانند شرایط فعلی مجبور نباشند هفتگی در خصوص تامین مواد اولیه تصمیم گیری نمایند.

جهرمی افزود: قرارداد‌های بلندمدت در جای جای جهان اجرا می‌شوند و با توجه به نیازی که به بورس کالا اعلام شد، قرارداد‌های کشف پریمیوم به عنوان قرارداد‌های بلندمدت مورد تصویب شورای عالی بورس قرار گرفت.

وی ادامه داد: قرارداد‌های کشف پریمیوم برای بالادست دستاورد مهمی مانند برنامه ریزی برای تولید را به همراه خواهد داشت و این واحد‌ها می‌توانند برای شناسایی دقیق نیاز بازار داخل وارد این قرارداد‌ها شوند. علاوه بر این در خصوص تعهدات عرضه، عرضه کنندگان نیز با وجود چنین قرارداد‌هایی به صورت ساده تری قابل برنامه ریزی خواهد بود.

جهرمی همچنین توضیح داد: صنایع پایین دستی نیز با توجه به قرارداد‌هایی که برای فروش دارند و برنامه ریزی تولید کرده اند، می‌توانند مواد اولیه خود را به صورت بلندمدت خریداری کنند.

منبع: کالاخبر