اما و اگرهای تولید فولادهایی که هرگز زنگ نمی‌زنند

براساس آمارهای اعلام شده مصرف ورق‌های ضدزنگ ایران حدود ۶۵ تا ۷۰ هزار تن تخمین زده می‌شود که بیشتر این میزان از طریق واردات تامین می‌شود، درحالی‌که با توجه به مزیت‌های فولادسازی در کشور و با توجه به چشم‌اندازی که برای این صنعت در کشور در نظر گرفته شده است، بیش از این می‌توانیم به سمت تولید این فولادهای خاص پیش برویم تا بتوانیم شعار فرآوری فولاد را تا آخرین گام محقق کنیم.

مشکل فناوری ورق‌های ضدزنگ نداریم

با توجه به چشم‌انداز ۵۵میلیون تنی فولاد در کشور، تولید فولادهای خاص به‌ویژه فولادهای ضد زنگ یک ضرورت به‌شمار می‌رود، چراکه در کشور برای تامین بخش بسیاری از ورق‌های ضدزنگ واردات انجام می‌شود، در حالی‌که با ایجاد فناوری جدید در این زمینه می‌توان به تولید بیشتر رسید و نیاز داخلی را مرتفع کرد. در این‌باره فرهاد منفرد، مدیرعامل شرکت ایران غلتک عنوان کرد: به‌طور کلی آهنی که در سطح زمین وجود دارد، در حالت عادی هیچ مصرفی ندارد، اما پس از استخراج از معادن سنگ‌آهن و با انجام فرآوری به دو شاخه فولاد و چدن تفکیک می‌شود.
وی در ادامه توضیح داد: در برخی صنایع به آلیاژی با سختی بالا نیاز است که در آن از چدن استفاده می‌شود، اما در برخی صنایع به آلیاژ با سختی کمتری نیاز است که در این زمینه فولاد استفاده می‌شود. منفرد ادامه داد: البته در حوزه فولاد نیز موارد استفاده آن برحسب نیاز صنایع تفکیک می‌شود. برای مثال در صنعت ساختمان از فولاد با کربن کمتر استفاده می‌شود که شامل تیرآهن و میلگرد است و بیشترین استفاده را در ساختمان‌سازی دارد. یا در صنعت خودروسازی ورقی استفاده می‌شود که گریدهای خاصی دارد و با افزودنی‌های خاص در ذوب فولاد به‌وجود می‌آید؛ فولادهای ضد زنگ در خودروسازی کاربرد دارند. از این‌رو طیف وسیعی از فولادها با توجه به موارد استفاده آن می‌تواند شکل بگیرد. وی در ادامه با اشاره به اینکه در برخی صنایع به فولادهای خاص‌تر که به فرآوری بیشتری نیاز دارند، احتیاج است، عنوان کرد: فولادهای ضد زنگ جزو فولادهای خاصی است که با توجه به چشم‌انداز ۵۵میلیون تن و با توجه به شعار اقتصاد مقاومتی یک ضرورت محسوب می‌شود، چراکه ارزش‌افزوده‌ای که فولادهای ضدزنگ می‌تواند به همراه داشته باشد، چندین برابر فولادهای ساده خواهد بود. بنابراین با توجه به فناوری جدیدی که از این به بعد وارد کشور می‌شود، نیاز به فولادهای خاص چون فولاد ضدزنگ بسیار شدید خواهد شد.

به این دلیل که تنها راه گریز از این بن‌بستی که بازار فولاد به‌واسطه رکود ساختمانی در آن گرفتار شده، پیش رفتن به سمت تولید فولادهای خاص خواهد بود. بنابراین فولادسازان باید به سمت فولادهای خاص گام بردارند. البته بازار آن نیز در کشور وجود دارد. از این‌رو با توجه به نیازهای جدید در صنایع مختلف نیاز ما به فولادهای ضد زنگ بیشتر از پیش خواهد بود. مدیرعامل شرکت ایران غلتک در پاسخ به این پرسش که فناوری فولادهای ضدزنگ تا چه اندازه در کشور موجود است، گفت: بخشی از این فناوری در کشور موجود است که تعدادی از واحدهای فولادسازی که فولاد ضد زنگ تولید می‌کنند از آن برخوردار هستند، اما بخش دیگر آن باید ایجاد و بخشی نیز باید همزمان از دیگر کشورها وارد شود. منفرد در ادامه تاکید کرد: به‌طور قطع بستر تولید فولاد ضدزنگ در کشور وجود دارد، اما برای ورود و ایجاد فناوری جدید باید تلاش بیشتری کرد. وی در ادامه یادآور شد: موضوع دیگر که درباره فولادهای خاص از جمله فولاد ضد زنگ مطرح است، موضوع عرضه و تقاضاست که در این زمینه باید به یک تعادل رسید، چراکه اگر تقاضا افزایش یابد، رقابت نیز افزایش پیدا خواهد کرد و فناوری آن نیز روزآمد خواهد شد.

کاربردهای فولاد ضدزنگ

ورق‌های فولادی ضد زنگ می‌تواند کاربردهای مختلفی داشته باشد. این ورق‌ها که در برخی واحدهای فولادسازی کشور تولید می‌شود بیشتر در صنایع لوله‌سازی استفاده می‌شود. درباره کاربردهای متفاوت فولاد ضدزنگ، زکریا نایبی، مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز اظهار کرد: فولادهای ضد زنگ بیشتر در صنایع لوله‌سازی کاربرد دارند و بخشی نیز در صنعت خودروسازی به کار می‌روند. نایبی در ادامه خاطرنشان کرد: البته فولادهای ضدزنگ در صنایع وابسته به آشپزخانه و در صنایع نفت و شیمیایی نیز کاربردهایی دارد. در کل می‌توان اذعان کرد طیف این فولادها وسیع است و حدود ۹ خانواده از صنایع فولادی را پوشش می‌دهد. وی با اشاره به اهمیت تولید ورق‌های ضد زنگ عنوان کرد: فولادهای ضدزنگ می‌تواند با ارزش‌افزوده بالایی همراه باشد. در کشور ما این فولادها بیشتر در صنایع نفت و پتروشیمی و شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سایر صنایع نیز نیاز ما به فولادهای ضدزنگ از طریق کشورهایی چون ترکیه، امارات، چین و... تامین می‌شود.

در کل این گونه می‌توان ادعا کرد که میزان تولید ما در زمینه تولید فولادهای ضدزنگ در سطح پایینی قرار دارد و نیازمند تولیدات بیشتری در این زمینه هستیم. مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز با توضیح اینکه در سطح دنیا بهترین تولیدکننده فولاد ضد زنگ کشور ژاپن است، خاطرنشان کرد: فولادهای ضد زنگ ارزش‌افزوده بالایی دارد، اما موضوع قابل توجه این است که مواد اولیه این فولادها شامل نیکل و مولیبدن است، که معادن آن در ایران چندان زیاد نیست و تنها کروم آن موجود است، از این‌رو نیکل به عنوان مواد اولیه‌ای که بسیار گران است را باید وارد کرد. وی با اشاره به این موضوع که یکی از مسائلی که ورود به حوزه فولادهای ضدزنگ را مشکل می‌کند، سرمایه‌گذاری بالای آن است، عنوان کرد: برای تولید ورق‌های ضد زنگ به‌طور تقریبی حداقل به سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری نیاز است. وی در پایان با اشاره به واردات ورق ضد زنگ به کشور عنوان کرد: مهم‌ترین منابع تامین بازار برای ورق‌های ضد زنگ کشورهای اسپانیا، فنلاند، تایوان، افریقای‌جنوبی، هند و چین هستند. برای مقاطع هم به طور معمول از هند، برخی شرکت‌های اروپایی و به تازگی چین واردات انجام می‌شود. اما بهترین برندهای ضد زنگ را آلمانی‌ها و ایتالیایی‌ها دارند.